Beysenbi, 25 Sәuir 2024
46 - sóz 4562 2 pikir 7 Sәuir, 2021 saghat 15:01

Koranavirus jәne Sayasat

Pәkistan biyligi dini, territoriyalyq arazdyqqa baylanysty qúdayy kórshisi Ýndistannyng koronavirusqa qarsy vaksinasyn almay, Qytaydikin saldyrghan eken. Endi el preziydenti men premier-ministrining virus júqtyrghany mәlim bolyp otyr. Reseyding Sputnik V vaksinasyn saldyrghan Argentina preziydentining de koronavirus júqtyrghany jariya boldy. Ynghaysyz jaghdayda qalghan ol: “Resey vaksinasy virustyng jenil ótuine kómektesti” depti. Búl virus alyp Amerikanyng preziydentin de (Tramp), qara kókting túqymy Angliyanyng әiel patshasyn da, Ispan korolidiginin hanzadasyn da, qúday sýiip jaratqan Arab sheyhterin de, territoriyamyzdy shegendep bergen Elbasymyzdy da ainalyp ótpedi. Kórip otyrghanymyzday tәj tәrizdes tajal sayasatkerlerding kóniline, adamdardyng salauatyna (bay, kedey), sayasy mәrtebesine (sheneuniksing be, búqarasyng ba), diny ústanymyna (músylmansyng ba, hristiansyng ba), memleketterding sayasy qúrylymyna (demokratiyalyq, diktaturalyq) qaramaydy. Biraq búl koronavirus sayasattan tys ómir sýrip jatyr degen sóz emes.

Áygili sayasy sholushy Serj Shmemann «Viruspen kýreste demokratiyadan diktatura tiyimdi me?!» degen maqalasynda diktator basshylardyng koronavirustyng aldyn aludy syltauratyp, ózderining biyligin qalay bekemdegenin, ashyq aqparatqa, baspa sózge qalay qúryq salghanyn dәlel faktimen sóz etedi. Demokratiyaly degen Izrailidyng ózinde premier-ministr Netaniyahu karantindi algha tartyp,sottardyng qyzmetin shektep, ózine qarsy qozghalghan jemqorlyq isin keyinge shegergen.

Koronavirustyng aldyn alu sharalarynyng demokratiyalyq, diktaturalyq sipat alghany bylay túrsyn, virusqa qarsy emdik sharanyn, vaksinanyng sayasy bәsekege ainalghanyna da kuә boldyq. Resey synaqtyng ýshinshi satysynan ótpey jatyp, óz vaksinasyn jahangha birinshi bolyp jarnamalaghan edi. Aytyp-aytpay nge kerek, koronavirustyng әlemning sayasi, ekonomikalyq qúrylymyna, memleketterding ózara qarym-qatynasyna, biylik pen halyqtyng baylanysyna әseri orasan boldy.

Ol jabyq rejimdi memleketter men ashyq elderding qoghamdyq, sayasy alanyndaghy qyzu pikir tartysynan anyq kórindi. Qytay syrtqy ister ministri Qytaydyng koronavirusty ónimdi tejeuin “Shy tóraghanyng dana basshylyghynyng arqasy”  dep sipattasa, el ishinde biylikting әreketin qatang synaghandar da boldy. «Ashynghan halyq qorqynyshty úmytty» dep maqala jazghan Qytaydyng eng bedeldi oqu ornynyng professory júmystan quylsa, «Abýiiri ashylsa da patsha boludy armandaytyn miskin» degen jazbasy ýshin Qytaydyng ekinshi basshysynyng dosy on segiz jyldyq merzim arqalady. AQSh-tyng koronavirustan kóp shyghyndaluy Tramptyng preziydent saylauynda jeniluine әkelip soqty. Bayden onyng viruspen kýreste dәrmensizdik tanytqanyn betine basumen boldy. Koronavirustyng ózimizding de densaulyq jýiemizding әleuetin, sifrlanghan týrimizdi, qayghyda da qarpyp qaludy oilaytyn jemqorlyghymyzdy әshkerelep bergenin bilemiz.

Qoryta aitqanda, eng qorqynyshtysy – koronavirsutyng sayasilanuy әlemdi jaylaghan indetting kelu qaynaryn naqtylaugha, soghan say em sharasyn tabugha, mamyrajay ómirge qayta oralugha mýmkindik bermey túr.

Esbol Ýsenúly

Abai.kz

2 pikir