Beysenbi, 25 Sәuir 2024
Biylik 4706 5 pikir 29 Nauryz, 2021 saghat 15:21

Tatu kórshi, strategiyalyq әriptes...

Keyingi kezde qoghamymyzda Qazaqstan men Qytay arasyndaghy qatynastar­dyng qajettiligine, ekijaqty yntymaqtastyqtyng tiyimdiligine kýmәn bil­dirip jýrgenderding dauystary qattyraq estilip jýr. Olardyng bir bóligi «sayasy egemendigimizding joghalu qaupin» aitsa, basqasy elimizding «Qytaygha ekonomikalyq tәueldiligi» turaly sóz qozghaydy. Kóp jaghdayda qaueset әngimeler aqparattyng jetkiliksiz boluynan nemese berilgen aqparattyng búrmalanuynan tuyndaydy.

Áriyne, búl jayt memlekettik organ­dar­dyng aqparatty búqaragha jetkizu tәsil­derin jetildirui qajettigin kórsetedi. Degen­men Qazaqstan men Qytay qa­tynas­tarynyng songhy jyldary qarqyndy damuyna qyzghanyshpen qaraytyn «ýshinshi kýshterdin» de belsendi júmys istep jatqanyn esten shygharmau kerek.

Preziydent Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan jerining sheteldikterge satylmaytyny jәne jalgha berilmeytini turaly birneshe mәrte qaytalap aitsa da, osy taqyryptyng ainalasynda halyqty dýrliktirip, kóshege shygharyp, sheruler úiymdastyrudy kózdeytin toptar bar. Olar jer mәselesi boyynsha biylik tarapynan tabandy qadamdar jasalghanyn kórip, endi songhy mitingterde Qytaymen qarym-qatynasty mýldem shekteu talaptaryn kótere bastady.

Osyghan oray, 1700 kilometr ortaq she­karamyz bar Qytaymen yntymaqtas­tyqtyng qazirgi jaghdayy jәne ony odan әri damytu taqyrybyn saraptap kórsek.

Sayasy yntymaqtastyq

Eng aldymen, bizding memleket Tún­ghysh Preziydentimiz – Elbasy Núrsúl­tan Nazar­baev negizin qalaghan kóp­vektorly syrtqy sayasatty ústanatynyn eske sala ketken jón. Búl baghytty Mem­leket basshysy Qasym-Jomart Toqaev ta el damuynyng jana kezenindegi syrtqy saya­sy sabaqtastyghy ayasynda birneshe mәrte rastaghan bolatyn.

Qazaqstan Respublikasynyng syrt­qy sayasatynyng 2020-2030 jyldargha arnal­ghan tújyrymdamasynda elimiz Resey Federasiyasymen odaqtas­tyq qaty­­nastardy, Qytay Halyq Res­publiy­­ka­­symen jan-jaqty strategiya­lyq әriptestikti, Amerika Qúrama Shtat­tarymen keneytil­gen strategiyalyq әriptestikti, Ortalyq Aziya memleket­teri­men strategiyalyq qa­rym-qatynas­tar­dy, Europalyq Odaq­pen jәne oghan mýshe memlekettermen ke­ney­tilgen әriptes­tik pen yntymaq­tas­tyqty odan әri damytatyny turaly aitylghan.

Sonyng ishinde kórshiles Qytaymen jana dәuirdegi qatynastarymyzgha 2022 jyldyng 3 qantarynda 30 jyl tola­dy. Osy tarihy túrghydan qysqa mer­zim ishinde eki memleket arasyndaghy ynty­maq­tastyq jana dengeyge kóterildi. 1995 jyly Qytay Ýkimeti yadrolyq derjava retinde Qazaqstan qauipsizdigine kepildik berdi. 1999 jyly Kenes Odaghy zamanynan múra bolyp qalghan shekara mәselesi tolyqtay sheshilip, Qazaqstan jәne Qytay Ýkimetteri arasynda tiyisti Shartqa qol qoyyldy. Qazirgi tanda eki memleket arasyndaghy memlekettik shekaradaghy delimitasiya jәne demarkasiya júmystary tolyghymen ayaqtaldy. Shekara belgilerining qartagha týsip, shekara baghanalarynyng she­kara boyynda ornatylghany onyng myz­ghy­mastyghynyng belgisi bolyp tabylady.

1996 jyly Shanhayda jәne 1997 jyly Mәskeude «Shanhay bestigi» ayasynda qol qoyylghan Shekara manyndaghy әskery saladaghy senimdi nyghaytu jәne әskery kýshterdi ózara qysqartu turaly kelisimderge sәikes taraptar shekara manynda ornalasqan әskery kýshterdi qysqartugha jәne olardyng jaghdayyn jyl sayyn birlesip tekserip túru turaly uaghdalastyqqa qol jetkizgen bolatyn. Qazirgi tanda búnday tekseruler jylyna eki ret bes memleketting qatysuymen jýrgizilip otyrady.

Osynday manyzdy sayasy kelisimderge qol jetkizu eki memleket basshylarynyng sayasy erikterining arqasynda mýmkin boldy. Qazir keybireuler Qytay ýkimeti búrynghy basshylar qol qoyghan qújat­tar­dy oryndamaydy degen týrli qaueset әngimeler taratyp jýr. Álbette, әr halyqaralyq shartta onyng kýshining qalay joyylatyny turaly tiyisti baptar bar. Alayda Qytay tarapy býgingi kýnge deyin birde-bir ret jogharyda atalyp ótken ekijaqty qatynastardy damytuda erekshe oryn alatyn kelisimderdi toqtatu mәselesin kótermegenin jәne kelissózder barysynda olardy qatang ústanatynyn birneshe ret rastaghanyn atap ótken jón.

Búl rette memleket basshylyghynyng Qazaqstan men Qytay arasyndaghy qaty­nas­tardyng qalyptasuyna, túraqty damuy­na jәne elimizding mýddesine say boluyna erekshe nazar audaratynyna kýmәn bolmauy kerek. Men 1996 jyldan beri Syrtqy ister ministrliginde qyzmet etemin. 25 jyl boyy Qytay baghytynda enbek etip kelemin. Jas diplomat retinde memleket, ýkimet jәne ministrlikter basshylarynyng talay kelissózderine audarmashy retinde, odan keyin agha diplomat bolyp talay kezdesulerge qatysqan tәjiriybem bar. Osynday әr kezdesuding bas­­ty maqsaty – memleket iygiligi men halyq paydasyna layyqty ortaq sheshimderge qol jetkizu.

Qytay tarapymen yntymaqtastyqta memleket basshylary arasyndaghy jeke qaty­nas­tar erekshe oryn alady. Tәuel­sizdi­gi­mizding 30 jyly boyy Elbasy N.Na­zar­baev pen Preziydent Q.Toqaev Qy­tay­­­dyng ýsh buyn basshylarymen tyghyz qa­rym-qatynas ornatu arqyly elimiz ýshin ózekti mәselelerding ong sheshiluine zor ýles qosqany dausyz. Sonyng ishinde eki­­jaqty transshekaralyq ózen­derdi bir­­lese paydalanu mәselesi boyyn­sha kelis­sózderdi bastau jәne kórshi mem­leket­te túryp jatqan qandastary­myz­gha jer­gilikti ýkimet tarapynan qamqor­lyq kór­setu siyaqty manyzdy mәseleler de bar.

Sonday-aq eki memleketting halyqara­lyq úiymdar ayasyndaghy yntymaqtas­tyghyna da toqtala ketken jón. Ásirese Birik­ken Últtar Úiymy (BÚÚ), Shanhay ynty­maq­tastyq úiymy (ShYÚ), Aziya­daghy ózara is-qimyl jәne senim sharalary jónindegi kenesi (AÓSShK) shenberindegi ózara qoldau­dyng biyik dengeyde ekenine nazar audaramyn.

Qytay BÚÚ Qauipsizdik Kenesining bes túraqty mýshesining biri ekenin eskere otyryp, Qazaqstanmen týrli ghalamdyq mәsele boyynsha, әsirese 2017-2018 jyl­dary elimiz atalghan qúrylymnyng túraq­ty emes mýshesi bolghanda tyghyz júmys istegenin aita ketken jón.

AÓSShK qúru Elbasynyng bastamasy ekeni belgili. Keybir sarapshylardyng atalghan kenesting júmysy ShYÚ ispettes degen pikirine qaramastan, Qytay –2014-2018 jyldary AÓSShK-ke tóraghalyq etip, onyng nyghangyna, yntymaqtastyqtyng jana baghyttaryn bastaugha bastamashy bolghan jәne 2014 jyly Shanhayda Kenesting sammiytin ótkizgen memleket.

Ekonomikalyq yqpaldastyq

Qytay qazirgi kezde dýnie jýzindegi eng iri ekonomikalardyng biri ekeni belgili. Resmy mәlimetterge sýiensek, 2020 jyly әlemge taraghan koronavirus indetining teris әserine qaramastan, QHR-dyng ishki jalpy ónimi shamamen 16 trillion AQSh dol­lary boldy. Qytay avtomattandyru, robot shygharu, sifrlandyru, nanoteh­nologiya, biotehnologiya, blokcheyn siyaq­ty salalargha kónil bólip, qarqyndy damyp kele jatqan ekonomikasymen erek­shelenedi. Birneshe jyldan son, sarap­shylardyng boljamy boyynsha, Qytay ekonomikasy әlemde birinshi oryngha shyghady. Áriyne, osynday alpauyt memleket kórshi bolghanda keybir adam­darda týrli ýrey men qorqynysh tuyn­dauy tan­gha­lar­lyq jaghday emes. Dey túrghan­men, biz búdan óz memleketimizding damuyna mým­kinshilik izdep, payda tabuymyz kerek.

Eng aldymen, Qytay – ýlken naryq. Bir milliard tórt jýz million halqy bar memleket túrghyndaryn asyrau maq­satyn­da shetelden azyq-týlik satyp alugha mәjbýr. Qolda bar aqparatqa sәikes Qytaydyng jyldyq azyq-týlik naryghy 1,5 trillion AQSh dollaryn qúraydy. Demek bizding auyl sharuashylyghymyz ýshin kórshi memleketke óz ónimin eks­portqa shygharu basym baghyttardyng biri boluy kerek. Ókinishke qaray, qazir Qytay kóptegen azyq-týlik týrin basqa memleketterden, tipti basqa qúrlyqtardan tasymaldaugha mәjbýr. Solardyng ishinde Ontýstik Amerikada ornalasqan jәne Australiya men Jana Zelandiya siyaqty mem­leketter et, sýt, jemis pen soya siyaq­ty ónimderdi eksporttau kólemderin jyl­dan-jylgha úlghaytuda.

Qytayda azyq-týlikke túraqty súra­nys bolatyndyqtan, bizding maqsat – Qytay naryghyna shyghu boluy tiyis. Tú­raq­ty súranys bolsa, óndiris kólemi úlghaya­dy. Jana kәsiporyndardyng payda boluy – jana júmys oryndaryn ashugha jәne júmyssyzdyq mәselesin sheshuge mým­kinshilik beredi. Áriyne, Qytay nary­ghyna shyghu ýshin birshama ter tógip, kәsip­oryn­nyng jәne onda óndiriletin ónimning sapasyn kuәlandyru qajet. Búl ýshin songhy jyldary elimizding Auyl sharuashylyghy jәne Syrtqy ister miy­nistr­likteri bizding kәsiporyndargha tiyisti kómek kórsetip, Qazaqstan jәne Qytay ýkimetteri arasynda ekijaqty 18 hattamagha qol qoygha bastamashy boldy. Nәtiyjesinde, qazirgi tanda biday, siyr eti, shoshqa eti, soya, bal, balyq, raps, jonyshqa, jýgeri, ún jәne ún ónim­derin shygharatyn 600-ge juyq otandyq kәsiporyngha Qytay naryghyna óz ónimin shygharugha rúqsat alynghan.

Taghy bir manyzdy baghyt – kóliktik-tran­ziyt­tik saladaghy ózara tiyimdi yn­ty­maq­tastyq. Qytay ýlken naryq bol­ghan­dyq­tan, onyng shet memlekettermen ta­uar ainal­ymynyng kólemi jyldan-jyl­gha artu­da. Osy tauar ainalymynyng ba­sym bóligi teniz joldary arqyly ta­sy­mal­dansa, bir bóligi temir jol kóli­gi ar­qy­ly jetkiziledi. Osy rette Qazaq­stan­­nyng geografiyalyq ornalasuyn útym­­dy pay­dalanudy jalghastyru óte ma­nyz­dy. Óitkeni búl artyqshylyqty biz pay­da­lanbasaq, kórshiles memleketterding qazirgi infraqúrylymdardy damytu jәne jana temir joldardy salu arqyly jýk tasymaldaryn óz aumaqtaryna tartugha talpynulary – zandy qúbylys.

Kezinde «Núrly jol» jana ekonomiy­ka­­lyq sayasaty ayasynda salynghan jәne janartylghan temir jol dәlizderi arqyly ótetin tranzit memleket budjetine qo­maq­ty tabys tabugha kómektesude. My­sal­y, 2020 jyldyng qorytyndysy bo­yyn­sha Qazaqstan – Qytay shekarasynda or­nalasqan «Dostyq – Alashankou» jәne «Altynkól – Qorghas» temir jol beketteri arqyly barlyghy 20 million tonnadan astam jýk tasymaldandy.

«Qazaqstan temir joly» kompaniya­synyng aqparaty boyynsha 2020 jyldyng 11 aiy ishinde Qazaqstan aumaghy arqyly 718,6 myng jiyrma futtyq ekvivalenttegi (JFE) (2019 jylmen salystyrghanda 35% ósken), sonyng ishinde «Qytay – Europa – Qytay» baghyty boyynsha 455,626 myng JFE (+167%) konteynerler tasymaldandy. Qazirgi tanda osy jýk­terdi tasy­maldau ýshin kórshiles memleket­ter arasyn­da ýlken bәsekelestik bay­qalady. Tip­ti keybireuleri baghany týsi­rip, demping jasau arqyly tasy­mal kólemin óz au­maq­tary arqyly ót­kizu sharalaryn qabyl­dap jatqanyn kórip otyrmyz. Soghan qaramastan, biz­ding infraqúrylym­nyng tiyimdiligi men yn­ghay­lylyghy ar­qa­­syn­da qa­zirgi tan­daghy «Qytay – Euro­pa – Qytay» baghyty boyynsha temir jol­­men tasy­maldanatyn konteynerlerding 49%-y  Qazaqstan aumaghy arqyly ótedi. Al  tran­­zitpen ótken әr poyyzdan memle­ket bud­jetine salyq týsip otyratynyn, ol sa­lyqtyng keyin halyqtyng әleumet­tik qa­jettilikterine bólinetin tólemder­ge payda­lanylatynyna nazar audaru qajet.

Sonymen qatar Qytay biz ýshin Tynyq múhit aumaghynyng basqa mem­le­ketterine shyghatyn kópir ekenin úmyt­pau qajet. Szyansu ólkesinde orna­­las­qan Lyaniunigan teniz portyndaghy «Lyaniunigan qalasynyng Qazaqstan – Qytay halyqaralyq logistikalyq kompaniyasy» atty birlesken kәsiporny 2020 jyly 200 mynnan astam JFE konteyner óndegenine nazar audaramyz. Sonyng ishinde bizding ónimderdi Ontýstik Koreya jәne Vietnam siyaqty memleketterge tasymaldau ýshin paydalanyldy.

Songhy kezde Qytaydyng «Bir beldeu, bir jol» bastamasyn týrli sarapshylar synap jýrgenin kórip otyrmyz. Biraz adamdar búl bastamanyng astarynda Qytaydyng Qazaqstangha ýstemdik kórsetu, ony qaryzgha batyru maqsaty bar degen tújyrymdar aityp jýr. Qoghamymyzdaghy keybir toptarda Qazaqstanda birlesken kәsiporyndardy qúru arqyly «bizding jerdi iyemdenu pighyly bar», al investisiya qúidyng basty maqsaty – «bizding paydaly qazbalar kenderin óz menshigine alu» degen pikir bar. Tipti iske asyryluy jos­parlanghan birlesken investisiyalyq nysandarda eski qúral-jabdyqtar men kóne tehnologiyalar paydalanylady deydi.

Búnday pikirlerdegi toptar tek bizde ghana emes, shet memleketterde de bar ekeni ras. Qarqyndy damyp jatqan Qytaydyng «Bir beldeu, bir jol» jobasy syny kózben qabyldanatyny, onyng kólemining bir aimaq emes, týrli qúrlyqqa taraghany kóptegen iri memleketti alandatatyny sózsiz. Mening oiymsha, koronavirus pandemiyasyna deyin Beyjinde túraqty týrde ótkizilgen «Bir beldeu, bir jol» forumyna 100-den asa memleketting ókilderi qatysqany – búl bastamanyng olargha paydaly ekenining dәleli.

Osy bastama týrli memleketterge jana mýmkinshilik ashty. Birlesken jo­ba­lar­dy iske asyru arqyly jana inf­­ra­qúrylymdyq nysandar men óner­kәsiptik kәsiporyndardy salu, ozyq tehnologiya­lardy tartu jәne jana júmys oryndaryn ashu siyaqty mәselelerdi sheshu mýmkinshiligi payda boldy. Búl rette erekshe nazar audarudy qajet etetin mәsele – jobalardy qarjylandyru. Ár jobanyng óz qarjylandyru joldary bar. Jobalardyng jalpy somasy – bizding memleketting alatyn qaryzy emes, olardy iske asyratyn kәsiporyndardyng birlesip qarjylandyratyn qarajatynyng somasy. Qazirgi kezde Qazaqstan men Qytay arasynda birlesip iske asyrudy jospar­laghan jobalardyng basym kópshiligi jeke kәsipk­erlerge tiyesili jәne olardy qar­jy­landyrugha tartylghan qarajat sol kәsiporyndardyng jeke qaryzdary bolady. Ol qaryzdar tek Qytaydyng ghana emes, sonday-aq Qazaqstannyng damu instituttarynan da alynady.

Últtyq ekonomikanyng ósuinde syrt­qy investisiyalardy jәne ozyq tehno­logiyalardy tartu manyzdy ról atqara­tynyn moyyndau qajet. Búl – naryqtyq ekonomikanyng zany. Osy baghytta Qazaq­stan Ýkimeti sheteldik memleketterden, onyng ishinde Qytaydan da inves­tiy­siya­lardy tartu boyynsha dәiekti júmys jýrgizude. Býgingi tanda Qytay Niy­derlandy, AQSh jәne Úlybritaniyadan keyin Qazaqstangha tartylghan tikeley shetel­dik investisiyalar boyynsha tórtin­shi oryndy iyemdenedi.

Býginde Qytay investisiyalary Euro­pa, Aziya, Afrika jәne Latyn Ameriy­ka­syn qosa alghanda, әlem memleket­teri­ning salamatty ekonomikalyq damuyn qam­tamasyz etuding jalpyәlemdik ýr­disi men nyshanyna ainaldy. Kópte­gen memle­ketting ýkimetteri men biyz­nes or­talary Beyjinmen qarjylyq yn­ty­­maqtastyqtyng kenenin qúptay­dy. Óz keze­ginde, qytaylyq kompaniya­lar iyn­ves­­tisiyalardyng saqtaluy men ózara tiyim­diligine kepildik beretin serik­tes­ter­di tandaugha múqiyat jәne tan­dau­ly týrde qaraydy. Qazaqstan – osyn­day memle­ketterding biri. Búghan «Astana» halyqaralyq qarjy or­talyghy­nyng ashylghany da ong әserin tiygizip, investor­lardyng senimin artty­rugha jol ashty.

Qytaymen birlesip iske asyrylghan jobalar ónirlerding ekonomikalyq mýmkindigin ózgertkeni kórinip túr. Mysaly, Soltýstik Qazaqstan oblysynda rapsty qayta óndeu jәne raps mayyn óndiru boyynsha innovasiyalyq kәsiporyn qúryldy. Osylaysha, ónirde qytaylyq seriktestermen kooperasiya esebinen astyqtan basqa taghy bir auyl sharuashylyghy daqylyn ósiru bastaldy.

Týrkistan oblysynda Qytaymen joba esebinen bie jәne týie sýtin óndeu jýrgizilude. Tamaq ónerkәsibining jana teh­nologiyalaryn qoldanu arqasynda, qazaq­standyqtar maqtan tútatyn sýt ónim­deri sheteldik tútynushylargha qol­jetimdi boldy.

Qytaydan tartylghan investisiyalar esebinen Shymkent múnay óndeu zauytyn janghyrtu ayaqtaldy. Býginde búl – elimizding naryghynda jәne shetelde súranysqa ie múnay-gaz himiyasy ónimderining keng auqymyn óndiretin zamanauy tehnolo­giyalyq keshenge ainaldy.

Osynday jobalardy iske asyru barysynda payda bolatyn mәseleler Ýkimet basshylarynyng túraqty kezdesuleri, Qazaqstan – Qytay yntymaqtastyq jó­nindegi komiyteti men Qazaqstan – Qytay iskerlik kenesi tetikterining shenberinde talqylanyp, qisyndy sheshimderin tauyp jýrgenin atap ótkim keledi.

Azamattardyng jaghdaylary boyynsha әrekettesu

Búl saladaghy mәselelerding ishinde, әriyne, eng ózektisi jәne halyqtyng kó­keyindegi basty mәsele – Qytayda túra­tyn qandastarymyzdyng jaghdayy. Ásire­se songhy jyldary Shynjan-Úighyr avtonomiyaly audanyndaghy ahualgha qatysty týrli aqparattyng taraluyna baylanysty.

Resmy derekterge sýienetin bolsaq, QHR aumaghynda 1,6 mln qazaq túrady. Olardyng barlyghy – Qytay Halyq Res­publikasynyng azamattary. Arasynda týrli zang búzushylyq ýshin sot sheshimimen týrli merzimderge bas bostandyghynan aiy­rylghan kisiler de bar. Birikken Últ­tar Úiymynyng Jarghysy boyynsha eshbir memleketting basqa memleketting ishki isterine qol súghugha qúqyghy joq. Son­­dyqtan da biz QHR azamattary – qan­das­­tary­­myzgha qatysty olardyng Qazaq­stan aza­mat­tary bolyp tabylatyn tuy­stary­­nan ótinish týsken kezde qytay tara­­­py­na bólinip qalghan otbasylardyng birigui­ne qolghabys kórsetu turaly saual jiberemiz.

Sheteldegi qandastargha kómektesudi talap etkende keybir azamattar Qazaq­standa túryp jatqan jýzden asa basqa últ ókilderining bar ekenin esten shygharyp alady. Olardyng kópshiligining óz tarihy otany bar. Erteng basqa últ ókili bolyp tabylatyn Qazaqstan azamatyna qatysty basqa memleket tarapynan onyng qúqyqtaryn qorghau jóninde talap týsip otyrsa, bizding reaksiyamyz qanday bolmaq? Áriyne, biz onyng Qazaqstan azamaty bolghandyqtan, shet memleketten bizding memleketting ishki isterine aralas­pauyn talap etemiz.

Qytaydaghy qandastarymyzdyng arasynda Qazaqstangha qonys audaru mýmkin­digin qarastyratyndary da, qarastyr­maytyndary da bar. Kindik qany tamghan, ata-babalary ghasyrlar boyy túrghan mekennen basqa jaqqa nege kóshu kerek degen súraq ta qoyady. Bizding memleket qandastardyng barlyghyn  Qazaqstangha jappay kóshirudi maqsat etip qoyyp otyrghan joq. Kóshudi qalaytyn, zandy túrghydan rúqsattary bar kisilerge Qazaqstannyng sheteldegi mekemeleri tarapynan tiyisti qolghabys kórsetiledi. Mysaly, 2018-2020 jyldary Qytaydaghy konsuldyq mekemelerde 60 myngha juyq qandasymyzgha viza resimdeldi. Keybir qandastar bizding elge kelgen song Qazaqstan azamattyghyn qabyldaghan. Biraq arasynda bir bóligi QHR azamattyghynan shyghu rәsimderin oryn­damaghandyqtan, Qytaygha keri qayt­qan kezde týrli qiynshylyqqa tap bolghan.

Degenmen eki memleket syrtqy ister ministrlikteri arasynda qol jetkizilgen uagh­da­lastyqtargha sәikes Qytaydyng Qazaq­standaghy elshiligining beyresmy aqpa­raty boyynsha 2018-2019 jyldary 7 myng qandasymyz Qazaqstanda jýrip, Qytay­dyng Núr-Súltandaghy elshiligi jәne Al­matydaghy Bas konsuldyghy ar­qyly QHR azamattyghynan shyghu rәsim­­derin bitiruge mýmkinshilik aldy. Ókinish­ke qaray, búl júmys pandemiyagha bayla­nysty uaqytsha toqtap qaldy, biraq jagh­day týzelgen song búl baghyttaghy jú­­mys jalghastyrylatyn bolady. Son­dyq­tan da Qazaqstangha kóshudi qalaytyn qan­das­­targha aitylatyn ótinish – Qytay­dan ketpey túryp, resmy týrde QHR aza­mat­­ty­ghynan shyghu qajet. Sol kezde azamat­tyqqa kiru, zeynetaqy alu jәne shekara­dan ótuge qatysty mәseleler tuyndamaydy.

 * * *

Toqsan auyz sózding tobyqtay týiini – Qazaqstan men Qytay kórshi memleketter bolghandyqtan, jan-jaqty strategiyalyq әriptestikti odan әri damytu, týrli sala­daghy yntymaqtastyqtyng baghyt­taryn keneytu, sezimtal mәseleler bo­yyn­sha dialogti jalghastyru jәne tuyn­day­tyn mәselelerdi birlesip sheshu – eki­jaqty qatynastarymyzdyng bolashaq basym­dyqtary bolyp qala berui tiyis.

Qazaqta «Qúday qosqan kórshi» degen týsinik bar, Qytay irgemizde túrghan әri jyldam damyp kele jatqan kórshi bol­ghandyqtan, biz onymen ózara tiyimdi әre­kettesuding útymdy jaqtaryn óz mem­leketimizding qarqyndy órkendeuine paydalanuymyz qajet.

Shahrat Núryshev,

Syrtqy ister ministrining birinshi orynbasary

Abai.kz

5 pikir