Júma, 19 Sәuir 2024
Ádebiyet 7432 7 pikir 9 Aqpan, 2021 saghat 12:06

Múqaghaly Maqataev. Elim, saghan ghashyqpyn!

9 - aqpan. Qazaqtyng Úly aqyny Múhammedqaly Sýleymenúly Maqataevtyng tughan kýni. Jaryq dýniyede tughan halqyn sheksiz sýigen aqyndy artyndaghy eli, sansyz úrpaq jýregine salyp әldiylep keledi. Áldiyley beredi. Múqaghaly - әr qazaqtyng ózimen ózi múndasuy, syrlasuy. «Ómir» dep soqqan әr jýrekting ainymas asyl serigi. Solay bolghan. Solay mәngilik jalghasa bermek.

***

Elim, saghan ghashyqpyn!
Elim!
Saghan ghashyqpyn.
Ghashyqpyn saghan:
Qúmarymdy qandyrmap edim.
Batyr bolyp, baq qonyp, asyp túrsa da adam,
Qaruy joq qúlyng ghoy aldynda senin.
Men izdep jýrgen jer-kókte,
Armanym menin, aqylym menin.
Elim - uildep jatqan jórgekte
Sәbiyim menin, batyrym menin.
Ómirding qosyn dogharyp,
Bitse eken sening tuynda demim.
Jýz ret óship, joghalyp,
Qayyra taghy onalyp,
Tabylghan elim!
Bauyrmal elim!

***

Jaramsaq búlaq baryp qúidy qúmgha,
Qúm oghan búlghaghan joq qúiryghyn da.
Ras qoy, «Su ayaghy - qúrdym» degen,
Qúm qaytsin jaramsaqtyng syilyghyn da.
Tal janasar jaghynyp, terekke kep,
Tamyry әlsiz tal bayghús...
Terek bólek.
Jaghynudan jatady jer ókpelep,
Jaghynular biraq ta kerek... kerek...
Terek bayghús nesine jaghynady?!
Jaghynatyn nәrse izdep anyrady.
Sybyrlaydy jaghympaz samal kelip:
- Jaghyna bil, jaghynsan,- tabylady.
...Dauyl-doly úrynar emenge kep:
-  Asqaqtamay iyilgin tómenge! dep.
Arasynda arpalys bastalady,
Sebebi, dauyl bólek,
Emen bólek.
Emen tek jerge ghana bas úrady!
Dauyl ony kýndeydi, ashynady.
He emendi qúlatyp basylady.
He qúiryghyn qysady, qashyp әli...

***

Tabighat,
Janymdy alsan,
Alshy menin.
Bir týiir jerge týsken tamshyng edim.
Múqaghaly joghalsa qayter deysin,
Artymda qalsyn jerim,
Qalsyn elim.
Men de bir jýrip ketken saghymdaymyn,
Qaldyr dep,
Saghan, sirә jalynbaymyn,
Mәngilik mekenime jetu ýshin,
Kýnine qanshama ret adymdaymyn.
Kim bilsin,
Qanshama әli shyrqarymdy,
Kim bilsin,
Qay kýni sen qyrqaryndy.
Múqaghaly joghalsa qayter deysin,
Joghaltpasam bolghany úrpaghymdy.

***

Ey, ómir
Dýniyening aghyn da, qarasyn da,
Mynq etpeysin, qabyldap alasyng da.
Qarasymen shamang joq talasugha,
Ey, ómirim, zymyrap barasyng ba?
Jer men kókting jelpinip arasynda,
Jeligesin, týsesing qara sugha.
Qúiyn qughan qanbaqtay alasúra,
Ey, ómirim, zymyrap barasyng ba?
Men otyrmyn tenizding jaghasynda,
Beresim de joq oghan, alasym da.
Meni tastap, tolqyndar, aghasyng ba?
Tolqyndanyp, ómirim, barasyng ba?
Shang shygharyp izinen qúiyndaghan,
Barasyng ba, ómirim, qiyndaghan?
Syiyn  maghan,
Ey, ómir, syiyn maghan,
Syiyndy alam men sening búiyrmaghan

***

Adamzattyng úrpaghy
Dәl osy kóshemenen kim jýredi,
On jyldar, jýz jyl óter, kim biledi.
Ony tek sol shaqtaghy kýn biledi!
Ony tek sol kezdegi týn biledi.
Búlardyng uaqytpen bir jýregi.
Kim salqyndap otyrar myna baqta?
Oyyn-sauyq ana jaq, myna jaqta.
Sonda qalay?
Osy baq orynynda,
Adamdar alma-kezek qúlamaq pa?!
Talay tarlan jaqsydan tiri adastym.
Men senen mәngilikti súramaspyn.
He aitam saghan, tabighat, adamdargha,
Qimadyng ghoy ómirin bir aghashtyn.
Adam bayghús jer betin jasandyryp,
Jasamaydy ózine asau qylyq,
Tek eskertkish ornatar ózderine,
Tau-tasty tynym almay qashap jýrip.
Talay nóser tógiler, bolar jasyn,
Alapat kýn әiteuir jolalmasyn.
Myna núrly ómirge tirek bolghan,
Adamzattyng úrpaghy joghalmasyn!

***

Adamdy adam týsinbeu - bir aqyret.
Oyly jas, týsinipsin, raqmet!
Raqmet!
Jassyng ghoy jalyny mol,
Jalyny mol jәne de quaty kóp.
Oyly jas!
Óleng - mening bar tynysym,
Jaqsy sózim - jany iygi halqym ýshin.
Ataq quyp, baq quyp, danq quyp,
Bireulerden jýrgem joq artu ýshin.
Onashada oilaryn tynym etken,
Bizdeylerding myny kep, myny ketken.
Aqyndar bar amalsyz búghyp ótken,
Aqyndar bar ishinen tynyp ótken.
Bizdeylerding myny kep, myny ketken.
Bizdi olardyng balama birine de,
Úlygha da sanama, irige de.
Qalam tartqan qazaqtyng bәri de aqyn,
Abay, biraq qaytadan tirile me?..
Oyly jas!
Óleng mening syrlasymday,
Syrlassam da qúmarym jýr basylmay.
Aytyp ótken aqynda arman bar ma
Jýregining týbine kir jasyrmay...

Abai.kz

7 pikir