Júma, 19 Sәuir 2024
Janalyqtar 11503 0 pikir 23 Aqpan, 2012 saghat 11:09

Býgingi janjaldar sayasi-iydeologiyalyq emes, diny negizde jýredi

Gýlnar NASIMOVA, Ál-Faraby atyndaghy QazÚU-dyng sayasattanu kafedrasynyng mengerushisi, sayasy ghylymdar doktory, professor:

Gýlnar NASIMOVA, Ál-Faraby atyndaghy QazÚU-dyng sayasattanu kafedrasynyng mengerushisi, sayasy ghylymdar doktory, professor:

- Gýlnar hanym, siz sayasy ghylymnyng bir arnasy - konfliktologiya boyynsha ghy­lymy dissertasiya qorghadynyz. Án­gi­memizdi osy janjaldyng týrlerine qa­tysty órbitsek... XXI ghasyrda ómir sý­rip otyrsaq ta, әlem memleketteri ara­syn­da janjaldar basylmay keledi. Álem elderining barlyghynyng kóksegeni da­mu men beybitshilik úrany bolsa da, ne­ge әli kýnge deyin qaqtyghystar boy kór­setip keledi?

- Adamzat ózining tarihynda soghyssyz jә­ne janjalsyz әlemdik jýie qúrugha ty­rysyp keledi. Degenmen ótken ghasyr joy­qyn әlemdik soghystarmen, iydeologiyalyq jan­jaldarmen jәne beybitshilikti ornatu men yntymaqtastyqtyng jana týrlerin iz­deu­men belgili boldy. Sizding súraqqa jauap be­re otyra, aldyn ala aitqym keledi: óki­nishke oray, janjaldar adamzat bar kezde bo­lady jәne bolghan da. Shynymen, mo­yyndau kerek, «nege әlemde, janjaldardyng al­dyn alu men sheshu mindetteri qiyn? Mem­leketting jetekshileri diplomatiyany da­mytu men qauipsizdikti qamtamasyz etude jә­ne túraqtylyqty ornatuda ne istey ala­dy?» degen súraqtar tuyndaydy. Degenmen HHI ghasyr janjaldarynyng mәndik sipaty tú­raqty jәne birqatar jana erekshelikteri bar. Halyqaralyq jýiening ózgeriske úshy­ra­uy jana zamandaghy janjaldar erek­she­likterining tabighy ózgeruin anyqtaydy. Qa­zirgi tanda memleket ishindegi jәne asiym­­me­triyalyq janjaldar HH ghasyrmen jә­ne er­te tarihy kezendermen salys­tyrghanda ha­lyqaralyq sayasatta manyzdy oryn ala­dy. Birinshiden, eger de búryn jan­jaldyng saya­sy sózdiginde memle­ket­aralyq so­ghys­tar­dy menzese, qazir biz «gha­lamdyq kýsh kór­setu», «túlgha qauipsizdigi» degen tý­si­nik­ter­di qoldanamyz. Memleket ortalyq fak­tor bolyp qala beredi, biraq basty qauip tu­dyrushy bolyp tabylmaydy. Sondyqtan qa­uipsizdikti biregeylendiru men oghan qarsy tú­ru qiyn. Ekinshiden, býgingi janjaldar saya­sy iydeologiyalyq emes, diny nemese et­niy­kalyq negizde jii jýredi. Sonymen qa­tar diny sipattyng ósui  HH ghasyr boyy ba­ty­s­tyq әleumettik-sayasy ghylymda keng etek al­ghan modernizasiya teoriyasyna kýmәn kel­tirude. Ýshinshiden, qazirgi janjaldargha qyl­mystyq toptar da qatysuda. IYdeo­lo­giya­lyq, otarlau, geostrategiyalyq jәne ýs­tem­dik qaqtyghystarynyng ornyna ai­maq­tyq derjavalar arasyndaghy soghystar kel­di. Halyqaralyq qatynastar últtyq әs­ke­ry kýshpen ghana emes, sonymen qatar ha­lyq­aralyq instituttar, transúlttyq kor­po­rasiyalar, azamattar men terrorister to­by jәne jeke jýieler qatysatyn qiyn saya­sy prosestermen de anyqtalady. Son­dyq­tan janjaldyng qúrylymyn anyqtau qiyn­day týsude. Eger búryn qarama-qarsy top­tardy tek qana anyqtau bolsa, qazirgi tan­da subektiler de kýrdeli, әr aluan bo­lyp keledi. Basqa sózben aitqanda, qazirgi jan­jaldar qiyn sipatymen erekshelenedi. Jan­jalgha qatysushylardyng sany kóp bol­ghan­dyqtan, olardyng retteushilikke qol jet­kizui qiyn. Qazirgi tanda janjaldy she­shu­de onyng jana zandylyqtaryn anyqtap, jý­ruin baqylauda basqa әdisteme men kon­sep­siya kerek. Al memleket bolsa ótken gha­syr­daghy qauipting elesimen kýresudi toq­tatyp, jana tughan ghasyrdyng shynayy qau­pine qarsy birigui qajet.

­- Qazirgi tanda deldaldyqtyn  qaq­ty­ghystardy sheshudegi róli әlsirep ket­ke­ni turaly jii aitylady. Aldaghy ua­qyt­ta ýshinshi taraptyng manyzdylyghy arta týse me, әlde olardyn  rólin iri derjavalar iyelenip kete me?

- Eger de deldaldyng maqsaty maqsatty jә­ne tiyimdi deldaldyq etip, janjaldy she­shu bolsa. Al ýshinshi jaqtyng maqsaty ag­res­siya bolsa, onda búnday deldaldyq qauipti әri qaterli bolyp tabylady. Endi Ka­rabah mәselesin retteude serpilis ký­til­gen Armeniya men Ázirbayjan preziy­dent­te­rining Qazandaghy kezdesuin eske tý­si­re­yikshi. Olar janjaldy sheshuge dayyn bol­dy ma? Mening oiymsha, joq. Eger de del­dalgha keletin bolsaq, olar әr kezde óz­derining beybitshilik qyzmetterin riyasyz at­qa­ra ma? Yaghny janjalda ýshinshi jaqtyng ag­res­siyany ózine qajetti baghytqa búrugha mýd­deli bolatyny siyrek emes. Eko­no­miy­kalyq túrghydan damyghan jәne әskeriy-saya­sy kýshi zor, әlemdik qauymdastyqtyng key­bir bóligi janjaldy retteuding manyzdy bó­ligin ózderining moynyna alugha yntalanyp otyr­ghandyghy turaly faktining bar eken­digin esimizden shygharmauymyz qajet. De­gen­men «damyghan subektiler» sonymen qa­tar keybir jaghdaylarda jana qaq­ty­ghystar tudyrady. Zamanauy janjaldardyng ta­bighaty, kóbinese, qaqtyghystyng aldyn alu ýshin jana mýmkindikterdi tudyratyn, bi­raq qatysushy elder ýshin kóp jagh­day­lar­da tәuekeldilikti jogharylatatyn әs­ke­riy-tehnologiyalyq jәne aqparattyq no­va­siya­lar faktorlarymen anyqtalady. Re­jimdi auystyru nemese postjanjaldyq qay­ta qalyptastyru ýshin ýstem etushi der­ja­valar  jalghyz nemese basqa mem­le­ket­termen koalisiya qúra otyryp, basqa mem­le­ketterding ishki isterine aralasu tal­­­pynystaryn qoldanghany qúpiya emes. AQSh-tyng halyqaralyq sayasattaghy rólin es­kere otyryp, zamanauy janjaldyng «bey­nesin» qalyptastyruda negizgi róldi, ame­rikandyq syrtqy sayasy jәne әskery bu­rokratiya onyng әlemdik damudyng basqa kon­fliktogendik sipattamalaryna tó­zim­diligi, sonymen qatar Vashingtonnyng jana ha­lyqaralyq janjaldardyng aldyn alu­dyng jәne qazirgi halyqaralyq jan­jaldardyng ýdemeli qarqyndylyghyn tó­men­detuding qolayly joldary oinaytyn bo­lady. Degenmen deldaldyq institutynyng bar­lyq kemshilikterining negizinde onyng qyzmetterinen bas tartugha bolmaydy. Eger de ol qolayly qyzmetterdi oryndamasa, onda әlem tolyqtay janjaldargha belshe­sinen batar edi. Eger batys zertteushilerining zertteulerine senetin bolsaq, onda 1945 jyldan bastap 90-jyldardyng basyna deyin deldaldyq shamamen Afrika jәne Latyn Amerikasynda 2/3 janjaldyq jagh­daylarda, Tayau Shyghysta 4/5 janjal­dar­da qoldanylghan.

Deldaldyq janjalgha týsushi elderge birjaqtylyq negizinde nemese sayasy jәne iydeologiyalyq baghytta emes, al halyq­ara­lyq qúqyqtyng saqtaluynda qúryluy tiyis.

- Mysaly, Siriya mәselesine kel­gen­de BÚÚ-nyng túraqty mýsheleri ke­li­se almady. Jalpy, búl jaghdaygha qan­day bagha beresiz? Siriyadaghy bir jyl­gha juyq bolghan soghystar turaly ne aita alasyz?

- Siriyadaghy oqighalar - ishki nemese ai­maqtyq mәseleler emes, al kýshterding gha­lamdyq tepe-tendigi anyqtalatyn ma­nyz­dy halyqaralyq ýderisterding negizgi kom­ponentteri. BÚÚ rezolusiyasyn syltau etip, siriyalyq tәrtipti qúlatu qadamdary Qauipsizdik kenesining túraqty eki mýshesi Resey men Qytaydyng qarsylyghy arqasynda jýzege asyrylmauda. Búl janjalda bir­neshe aspekti bar. Eng aldymen Siy­riya­daghy daghdarystyng negizinde onyng qo­gha­mynyng kóp bóligin kedeyler qúraytyn ót­kir әleu­mettik mәseleler jatyr. So­nymen qatar biylikting qatelikteri men qyl­my­sy turaly da bolyp otyr.  Mysaly, jem­qorlyq. Bi­raq osy daghdarystyng basty as­pektisi - syrt­qy faktor. Qazirgi tanda Siy­riya - tek qa­na aimaqtyq emes, sonymen qa­tar gha­lam­dyq sayasattyng shoghyrlanghan or­talyghy. Siy­riyany Resey, Iran, Qytay qol­dap otyr. Osy syrtqy aspekt ýlken ról oi­naydy. Bir­qatar sarapshylardyng oiyn­sha, Siy­riya­da­ghy tәrtipti joigha qarsy syrt­qy agres­siya­nyng kýshengi, Irannyng ai­maq­tyq po­ziy­siyasyn әlsiretu ýshin jasaluda. Al Iran - Resey men Qytay ýshin manyzdy odaq­tas. Sondyqtan búl - әlem sekildi eski dý­niye. Tipti arab elderinde aldynghy jyl­dyng basynan bastalghan ýderister Tayau Shy­ghystaghy shiykizat resurstaryn qatang ba­qy­laugha alu maqsatyndaghy geosayasy oiyndar eken­digin mening sayasattanushy studentim de aityp bere alady. Biz kórip otyrghanday, Resey men Qytay atalghan konfliktige qa­tystyryluda, sondyqtan olar BÚÚ QK kez kelgen birjaqty әreketine veto jariyalau ba­rysynda AQSh men EO elderi eshqanday zan­dy halyqaralyq-qúqyqtyq negizge ie bola almaydy. Resey Jerorta tenizindegi jal­ghyz odaqtasyn joghaltqysy kelmeydi.

Siriyada konfessiyaaralyq soghysqa úlasuy mýmkin azamattyq soghys qaupi bar eken­digin barlyghy týsinedi. Sebebi diny fak­tor - kez kelgen mýddeni jaqtaushylar ýshin tiyimdi qalqa. Biraq Siriyadaghy qay­shy­lyqtyng manyzdy komponenti aq­pa­rat­tyq-psihologiyalyq soghys ekendigi aidan anyq. Eger de janjalgha qatysushylar atal­ghan mәseleni sheshude konstruktivti sha­ralardy jýzege asyrmasa, tolyqtay bir ai­maqta ýlken kólemdi, kóptegen jylgha sozylatyn  túraqsyzdyq tuatynyna kýmәn joq.

- Endi ishki jaghdaygha kelsek, Qa­zaq­stannyng imidji turaly әrkim әrtýrli pikir aitady. Al siz 20 jyl ishindegi Qa­zaq­stannyng halyqaralyq qauym­das­tyq aldyndaghy enbegine qanday bagha be­resiz?

- Býginde Qazaqstandy әlemdik qauym­das­tyq moyyndaydy, onyng aty tanymal bo­la bastady. Qazaqstan kóptegen yqpaldy halyqaralyq úiymdarda jýzege asyrylyp otyrghan ózining belsendi әreketterining ar­qa­synda әlemde manyzdy rólderdi oi­­naydy. Tәuelsizdikting alghashqy kýnderinen bas­tap Qazaqstan BÚÚ júmystaryna bel­sendi aralasa bastady. Búl qyzmette basty min­det halyqaralyq arenada ghalamdyq jәne aimaqtyq qauipsizdik salasynda QR stra­tegiyalyq mýddesin qamtamasyz etu jú­mysyn jýrgizu bolyp tabylady. Qazaqstan esh­qashanda әlemdik prosesti baqylaushy ró­linde bolmaghan. Jiyrma jyldyq Tә­uel­sizdikte halyqaralyq beybitshilik pen qauipsizdikti qoldauda orasan zor qyzmet ja­sady. Yadrolyq qarudan bas tartty, Aziya­daghy ózara yqpaldastyq jәne senim sha­ralary jónindegi kenesti (AÓShSK) qúr­dy, Euraziya kenistiginde integrasiyalyq pro­sesterdi bekitti, órkeniyetter men din­der dialogin qoldady, mine, Qazaqstannyng ja­saghan sharalarynyng birqatarlary ghana.

Álemdik qauymdastyqtyng bizding býgingi jetistikterimizdi moyyndauynyng dәleli Qazaqstannyng EQYÚ-gha tóraghalyq etui bolyp tabylady. Úiym ýshin qiyn kezende, yaghny derbes qauipsizdik jýiesi bolu mýmkindiginen aiyrylu qaupi tónip túrghanda jәne EQYÚ-nyng keybir elderinde birqatar mәsele jinaqtalghanda Qazaqstan ghana ózine ýlken jauapkershilikti moynyna art­ty. Qazaqstan úiymnyng tiyimdiligin arttyru barysyndaghy belsendi qyzmeti, qazirgi qa­uip­terge barabar әreket etui, EQYÚ-nyng ai­maq­taryndaghy seriktestikti bekituge talpynysy, halyqaralyq qúrylymgha jana iym­pulis beru qajettigine tereng týsinistikpen qa­rap otyrghandyghyn kórsetip otyr jәne bú­ny moyyndau kerek.

Qazaqstan toghyz ay tóraghalyq etu ba­rysynda sozylyp otyrghan janjaldardy ret­teuge baylanysty ýlken diplomatiyalyq sha­ralardy jýzege asyrdy. Álemdik qa­uymdastyqta seriktestikke jetu jolyndaghy bi­rinshi qadam mәdeniyetaralyq dialog bo­lyp tabylatyndyghyn atap ótken jón. Búl ru­hany baydyng negizi jәne ózara tý­si­nis­tik­tin, kelisim men tózimdilikting bekitiluine mým­kindik beredi. Osyny moyynday otyra, Qa­zaqstan toleranttyq iydeyasyn úsynuda, mә­deny әraluandyqty saqtauda jәne mә­de­niyet aralyq dialogterin damytuda zan­dy týrde kýsh saluda. Búghan Qazaqstanda jýrgiziletin әlemdik jәne dәstýrli dinder sezi dәlel bolyp tabylady.

Aymaqtyq qauipsizdikti qamtamasyz etu­de Qazaqstannyng manyzdy qadam­da­ry­nyng biri - Aziyadaghy ózara is-qimyl jәne senim sharalary kenesin shaqyrudy úsynuy. Búl oray­da Aziya kontiynentinde memleket­ara­lyq qayshylyqtar men kelispeushilikterding boluyna qaramastan, Qazaqstan keneske qa­tysushy mýshe elderding nazaryn mem­leketaralyq yntamaqtastyqty әri qaray bekitu qajettiligine audaruda. Onyng tiyimdi instituttarynyng biri bolyp Shanhay yn­ty­maqtastyq úiymy tabylady. Búl úiym ter­rorizmge, separatizmge jәne eks­tre­mizmge qarsy kýresti manyzdy ba­sym­dyqtary etip belgiledi. Qazaqstan jәne úiym boyynsha onyng odaqtastary kór­se­tilgen baghyttar boyynsha әri qaray qatynas or­natugha yntaly. Shyn mәninde, bir sa­ual­nama barysynda Qazaqstannyng әlemdik qauymdastyqta alatyn ornyn kórsetu mým­kin emes. Qazaqstan qazirgi tanda tә­ue­kel­dilik pen әlemdegi qauipke qarsy túra ala­tyn seriktestikting jana týrlerin izdeude.

Búl orayda elimizding Preziydenti Núr­súltan Na­zarbaevtyng «Syndarly on jyl» en­be­ginde aitylghan sózderi ózekti: «Biz ózi­miz­­ding ish­ki-syrtqy problemalarymyzdy mey­­lin­she beybit jәne kýsh kórsetpeytin jol­­dar­men sheshtik. Eger memleket ózining qa­rym-qa­tynasyn kelisim men senimge ne­giz­deytin bol­sa, qashanda til tabysar teger­shik­ting ta­by­latynyn biz aitarlyqtay aiqyn se­zindik.

- Postkenestik elderding alghashqy jyldarda sayasaty úqsas bolghanmen, ke­yinnen myng san qúbylyp ketti. Ús­tan­ghan sayasatynan qay memleket útty, qay elder útyldy?

- IYә, býginde tek ghana Qazaqstan emes, sonymen qatar TMD-nyng basqa da mem­le­ketteri 20 jyldyq tәuelsizdigin qo­rytyn­dy­lady. TMD memleketteri syrtqy jәne ishki sayasattyng basymdyqtary men negiz­de­rin anyqtauda jәne memlekettik mýddeni tý­sinude, oghan qosa últtyq memleket qúru ke­zeninen ótti. Tәuelsizdik jyldarynda mem­leketter TMD elderi men Dostastyqqa kir­meytin memleketter arasynan tiyimdi se­rik­testikterin tauyp otyrdy. Postkenestik mem­leketterding qazirgi zaman tarihynda qar­uly qaqtyghystargha alyp kelgen jan­jal­dar da bolyp otyrdy (Tәjikstan, Tauly Ka­rabah, Moldova, Gruziya jәne t.b.). Shy­nyn­da, búl janjaldar tarihy alghy­shart­tar­men, sonymen qatar әleumettik-mәdeni, әleu­mettik-ekonomikalyq jәne qoghamdyq qa­tynastardaghy sayasy salanyng damuynda jýr­gen daghdarystarmen baylanysty bol­dy. Mening oiymsha, atalghan janjaldardyng se­bebi birqatar elderding boljamsyzdyq saya­saty bolyp tabylady jәne atalghan se­bep belgili janjaldardyng katalizatoryna ai­naldy. Eger de Gruziya, Ukraina jәne Qyr­ghyzstan turaly estiginiz kelse, osy el­der­de bolghan «týrli-týsti revolusiyalardy» es­ten shygharmauymyz qajet. Biraz jyldar ót­se de, «týrli-týsti revolusiyalardan» ke­yin eshbir memlekette әleumettik-eko­no­miy­ka­lyq jәne sayasy jýiede týbegeyli әri sa­pa­ly ózgerister bolmady. Sonymen qatar búl elderde qalyptasqan sayasy jaghday­lar­dyng erekshelikterining biri - biylik ýshin ký­res «janadan» qalyptasqan elitalar ara­synda jýrude, búl óz kezeginde, olar­dyng maqsattary men mýddelerining qarama-qay­shylyghy turaly, olardyng arasynda ba­zalyq kelsimning bolmauy men qogham al­dynda túrghan mәselelerding terendigin kóru mým­kindigining joqtyghy turaly aitugha mým­kin­dik beredi.

Túrghyndardyng әleumettik ýmiti men olar­dyng qanaghattanu kólemining arasyndaghy qa­rama-qayshylyqtyng nәtiyjesinde, my­sa­ly, Qyrghyzstanda sayasy jýiening dagh­da­ry­sy­na jәne jýrgizilip otyrghan qayta qú­ru­lar­dyng toqtatyluyna alyp keldi. Ór­keniyettik basymdyqtar negizinde tý­be­gey­li sharalarmen kýizelissiz jýrgiziletin әleu­mettik-ekonomikalyq jәne sayasy re­for­malardyng iske asyryluy qúndy jeke kә­siby qasiyeti bar sayasy liyderding je­tek­shi­ligimen ghana mýmkin. Búnday sayasatkerde dagh­darys kezinde tiyimdi sheshim úsynu qa­bi­leti men jigeri jәne qoghamda kelisim men ty­nyshtyqty qamtamasyz etetin úiym­das­ty­ru qasiyeti boluy shart. Eger elde shiye­le­nisting dengeyi joghary bolsa, onda atalghan el­derding kóshbasshylary qoghamdaghy әr­týr­li maqsattardy jәne bir-birine qarama-qay­shy mýddelerdi biriktire almaydy. Qay mem­leket útyldy, qaysysy jenildi, mening oiym­sha, biz bagha bere almaymyz. Ony el­der­ding halqy men biyligi baghalasyn. Biraq any­ghy bir, maqsaty túraqtylyqty qam­ta­ma­syz etu bolyp tabylatyn memleket ghana әr kezde «útysta» bolady.

- Ángimemizding ba­synda jalpy kon­fliyk­tologiya turaly aityp ótken­nen ke­yin Janaózendegi jaghdaydy ainalyp ót­kenimiz bolmas. Manghystau obly­syn­daghy osy janjal turaly zertteu jýr­gizip kórdiniz be? Siz ne týidiniz?

- Áriyne, búl mәseleni Manghystaudaghy she­rulerden bastap nazardan tys qal­dyr­ghan emespin. «2011 jyly Manghystaudaghy she­­ru­ler: sebepter men saldary» atty «Sa­mú­­ryq-Qazyna» әl-auqat qory úiymdas­tyr­ghan «Eks­pert» klubynyng otyrysyna qa­tystym. Son­dyqtan Janaózen oqighasyn tu­dyrghan jagh­daylargha tereng әri keshendi kon­fliyk­to­logiyalyq taldau qajet. Birin­shi­den, oqiy­gha­nyng negizinde konfliktilik jagh­day­gha alyp keletin әleumettik-eko­no­miy­ka­lyq mә­seleler jatyr, yaghny Janaózen qa­lasy túr­ghyndarynyng kóp bóligining negizgi qa­­jet­ti­likteri qanaghattandyrylmauy, jú­mys­­syz­dyq, migrasiya, jemqorlyq jәne t.b. Ekin­shiden, atalghan oqigha, enbek kon­fliy­k­ti­lerin retteuding konstruktivti tehno­lo­giya­la­rynyng damymaghandyghynyng kó­ri­nisi bo­lyp tabylady. Basqasha aitqanda, әleu­­mettik seriktestik jýiesi jetkilikti qyz­met etpeydi. Biz júmys berushilerde  kon­fliy­k­tini retteuding naqty mehanizmderining joq ekendigin kórip otyrmyz. Kәsipodaqta jú­­mysshylardyng mýddelerin qorghaytyn zan­dy әdisterding joq boluy. Eger kәsipodaq jú­­mysshylardyng mýddesin qorghasa, ai­ty­nyz­shy, múnayshylar sheruge ne ýshin shy­gha­dy? Sonymen qatar júmysshylar da ta­lap­tar qoya bilmeydi, sondyqtan olardy je­­nil manipulyasiyalaugha bolady.

Janjaldy sheshuge baghyttalghan del­dal­­dar da bolmady. Sonymen qatar ere­uil­­sh­ilermen yntymaqtastyghyn kórsetip, jagh­daydy ózderining mýddesi ýshin pay­da­lan­­ghysy kelgen birqatar sayasy kýshterding bol­­ghandyghy mәlim.

Manghystaudaghy sheruler jәne Jana­ózen oqighasy elimizge ýlken shyghyn alyp keldi. Býginde súraugha bolady: mú­nay­shy­lardyng kishkene bolsa da talaptaryn oryn­daghanda qansha shyghyn shyghatyn edi? Al býginde biz ne aldyq? Qalany qayta túr­ghy­zu qajet. Sondyqtan Preziydentting Ja­na­ózendegi oqighagha basa nazar audaruy zan­dy әri uaqtyly dep oilaymyn. Osyghan oray Elbasynyng biylghy Joldauynda ónir­lerdi damytu mәselesi qozghaldy. Pre­ziydent aitqanday, búl ýshin aldymen jana za­uyttar kóp salynyp, jana júmys oryn­dary ashylyp, әleumettik infraqúrylym qar­qyndy damuy qajet. Memleket óz aza­mat­tarynyng sonday quatty ónirlerge qo­nys audaruyna kómek qolyn sozuy tiyis. Ja­naózendegi jaghday bir salaly shaghyn qa­lalardyng әleumettik qaterge jaqyn eke­nin kórsetti. Memleket Janaózende tótenshe jagh­day jariyalap, qaladaghy ahualdy qal­pyna keltiru boyynsha keshendi sharalar ja­saugha mәjbýr boldy. Qazirgi uaqytta on­daghy ahual qalypty arnasyna týsti. Alayda búl oqighadan tiyisti týiin jasalyp, odan sabaq alyp, údayy eskerilui kerek.

- Ángimenizge raqmet!

 

Alashqa aitar datym...

Preziydent biylghy Joldauynda atap ótkendey, biz Janaózendegi oqighadan tiyisti týiin jasap, odan sabaq alyp, údayy eskerip otyruymyz kerek. Qazirgi tan­da kelissóz mәdeniyetin qalyptastyrudy, memlekettik organdar men aza­mattyq qogham instituttarynyng ózara әrekettesu mehanizmderin jetildirudi jә­ne sayasy túraqtylyqty qamtamasyz etetin tiyimdi tehnolo­giyalardy jasau qajet. Biraq birinshi kezekte әleumettik-ekonomikalyq mәseleler sheshilui kerek.

Avtor: Jarqyn TÝSIPBEKÚLY

http://www.alashainasy.kz/person/31343/

0 pikir