Shanhay Yntymaqtastyq úiymynyng irgesi sonau 1996 jyly qalanghan. Alghashqydy «Shanhay bestigi» degen ataumen qúrylghan búl Halyqaralyq úiymgha Qazaqstan qúryltayshy qatarly qosylghan. Keyin onyng qúramyna qosylushy elderding sany artyp, 2001 jyly «Shanhay Yntymaqtastyq úiymy» degen atpen ýkimetaralyq úiym retinde túraqty týrde qyzmet istey bastaghan. Sodan beri Qazaqstan atalghan Halyqaralyq úiymnyng yqpaldy oiynshysy bop keledi.

10 qarasha kýni atalmysh Halyqaralyq úiymgha (ShYÚ) mýshe memlekettier basshylarynyng jiyny ótken. Jiyndy búl joly Resey Federasiyasy úiymdastyrghan. Beynekonferensiya formatynda ótken búl jiyngha Qazaqstan preziydenti Qasym-Jomart Toqaev ta qatysyp, sóz sóilegen.

Qúrylghanyna 20 jyl tolghan ShYÚ birlestigining osy uaqyt ishinde Halyqaralyq sayasat arenasynda eng tabysty hәm yqpaldy úiymgha ainalghanyn aitqan preziydent Toqaev de-iyre ghalamshardyng 4/1-in, әlem halqynyng 40 payyzyn alyp jatqan aimaqtyq úiymnyng aldaghy atqarar sharualarynyng auqymy keng ekenine toqtalghan. Sonymen, preziydent Toqaev ShYÚ jiynynda ne dedi? Biz bir sholyp shyqtyq...

Áueli, koronavirus pandemiyasy men әlemdik ekonomikalyq daghdarys ShYÚ elderine qalay әser etti?

Rasynda, Covid-19 pandemiyasy jalghyz ShYÚ elderine ghana emes, әlem elderi ýshin ýlken synaq boldy. BÚÚ mәlimetinshe, biyl әlemdik ekonomikanyng 4,4 payyzgha qúldyrauy boljanyp otyr eken. Sonyng ishinde turizm salasy 70 payyzgha, investisiya tartu 40 payyzgha azayady.

«El mýddesi jolynda ShYÚ birlestigin qazirgidey daghdarysty jaghdayda qalay beyimdeymiz, sol manyzdy! Biz birlesip otyryp, qordalanghan mәselelerdi sheshuding jolyn tabuymyz kerek. Osy túrghydan «Shanhay ruhy» jobasy tyghyryqta birlesip shyghugha mýmkindik beredi. Barlyghy da adam ýshin! Sondyqtan, bizge újymdyq immuniytet kerek! Ol jahandyq syn-qaterge tótep beruding kepildi joly dep sanaymyn», - deydi preziydent Toqaev.

Koronavirus pandemiyasy bastalghan alghashqy kezende kórshiles Qytay men Resey Qazaqstangha gumanitarlyq hәm medisinalyq kómek bergen edi.

«Dos qiyndyqta synalady» degen bar. Osynday almaghayyp kezde gumanitarlyq kómek pen epiydemiolog mamandar jiberip, kómek qolyn sozghan Qytay men Reseyge rizashylyghymyzdy bildiremiz», - dedi Toqaev.

Ol sonday-aq, epiydemiya kýresine qarsy ónirlik ortalyqtar jelisin qúru mәselesine basa toqtalghan.

«Dәl qazirgi әlemdegi aumaly-tókpeli jaghday seperatizm, ekstremizm men terrorizmning kýshengine jol ashyp otyr. Atalghan qauipke ShYÚ shenberinde birlesip qarsy túru manyzdy. Pandemiyagha baylanysty kóptegen qyzmet týrlerining onlayn formatqa auysuy kiyberqauipsizdik mәselesining manyzdylyghyn arttyryp otyr. Sonyqtan, ShYÚ antiyterrorlyq baza ayasynda aqparattyq qauipsizdik ortalyghyn qúruy kerek», - depti Preziydent.

Qazaqstan preziydenti óz sózinde Aughanystandy qalpyna keltiru isindegi ShYÚ róline de toqtalghan. Atap aitqanda Qazaqstn Aughanystandy ekonomikalyq túrghydan onaltu ýshin qúrylghan «ShYÚ-Aughanystan» júmys tobyn qoldaytynyn aitqan.

«Pandemiya kezinde proteksionizmning kýshengi men sauda ainalymdarynyng ýzilip qaluy ShYÚ-daghy ekonomikalyq baylanys mәselelerin qayta qaraudy qajet etedi. Sondyqtan, ShYÚ 2025 jylgha deyingi damu stretegiyasyn  jýzege asyru – úiym shenberindegi sauda-sattyqty qalpyna keltiruge mýmkindik beredi. Ózara eseptesude últtyq valuta rólin bekemdeu manyzdy», - deydi preziydent Toqaev.

Óz sózinde preziydent Toqaev taghy bir mәrte  Halyqaralyq Biologiyalyq qauipsizdik agenttigin qayta qúru turaly úsynystady. Tehnoparkter pulyn jedeldetu men ózara sauda-satyq pen infraqúrylymdyq seriktestikti nyghaytugha toqtaldy. «Bir beldeu-bir jol» jobasyn damytu men infraqúrylymdyq hәm logistikalyq jobalardy birlesip atqaru turaly úsynys bildirdi. Ol sonday-aq, ekologiya mәselelerine de toqtaldy.

«Biz ekologiyalyq problemalardy da nazarda ústauymyz qajet. Sonyqtan, ShYÚ-gha mýshe memleketterding qúzyrly vedomstvolary osy atalghan problemalar boyynsha ózara qarym-qatynastardy kýsheyui kerek. Ol ýshin ShYÚ shenberinde ekologiyalyq problemalar reestrin jasau manyzdy. Búl shúghyl týrde sheshim talap etetin mәsele», - dedi Memleket basshysy.

Atalghan sammit ayasynda úzyn-sany 16 qújat qabyldanyp, qol qoyylghan.

Abai.kz