Senbi, 20 Sәuir 2024
Janalyqtar 3415 0 pikir 1 Aqpan, 2012 saghat 09:34

Batyrhan Ómirzaqov: «Janaózendegi oqighagha poliyseyler kinәli emes...»

Redakiyadan:
«Abai.kz» aqparattyq portaly Janaózen oqighasyna baylanysty týrli taraptyng pikirin, ústanymyn jariya etip kele jatqany oqyrmangha mәlim. Memlekettik qúzyrly oryndardyng mәlimdemeleri, qoghamdyq-sayasy úiymdardyng ýndeuleri, jekelegen azamattardyng maqalalary, aqyndardyng ólenderi portalymyzda jaryq kórdi. Osy izben OQO oblysynan redaksiyamyzgha kelip týsken tómendegi qysqa súhbatty nazarlarynyzgha úsynyp otyrmyz.
«Abay-aqparat»

Redakiyadan:
«Abai.kz» aqparattyq portaly Janaózen oqighasyna baylanysty týrli taraptyng pikirin, ústanymyn jariya etip kele jatqany oqyrmangha mәlim. Memlekettik qúzyrly oryndardyng mәlimdemeleri, qoghamdyq-sayasy úiymdardyng ýndeuleri, jekelegen azamattardyng maqalalary, aqyndardyng ólenderi portalymyzda jaryq kórdi. Osy izben OQO oblysynan redaksiyamyzgha kelip týsken tómendegi qysqa súhbatty nazarlarynyzgha úsynyp otyrmyz.
«Abay-aqparat»

Janaózen oqighasynyng oryn alghanyna eki aigha juyq uaqyt ótse de onyng ainalasyndaghy shu әli basylghan joq. Kýni keshe Elbasy óz joldauynda qaladaghy tótenshe jaghdaydyng toqtatylghanyn aitqanymen, Bas prokuror Ashat Dauylbaevtyng osy jaytqa baylanysty jasaghan mәlimdemesi biraz azamattyng narazylyghyn tughyzdy.
Biraz azamat dep otyrghanymyz, әriyne, tәrtip saqshylary. Bas prokuror bayandaghanday, Janaózendegi tәrtipsizdik kezinde qaru qoldanyp, halyqqa oq atqan keybir poliyseyler qylmystyq jauapkershilikke tartylmaq. «Olar óz ókilettikterin asyra paydalanyp, qarudy zangha qayshy qoldanghan. Saldarynan adam ólimderi men jaraqattaryna әkelip soqty» delingen osynau mәlimdemede.
Alayda, janaózendik qúqyq qorghaushylardyng birazy búl aiyptaularmen kelispeytindikterin jetkizdi. «Áriptesterimiz qylmystyq jauapkershilikke tartylyp jatsa, qyzmetimizden bas tartugha әzirmiz» dedi olar.
Prokurordyng sheshimine ontýstikqazaqstandyq ardager poliyseyler de narazy. OQO ishki ister organdary men ishki әskerler ardagerleri kenesining tóraghasy Batyrhan ÓMIRZAQOV tәrtip saqshylarynan qúbyjyq jasaudyng qajeti joqtyghyn aitady. Atalmysh salada ýlken tәjiriybesi bar qart poliysey osy mәselege baylanysty bizben oy bólisken bolatyn.

-  Batyrhan agha, Janaózendegi oqighagha qazir júrt әr týrli bagha berip jatyr. Biyliktegiler alghashynda tәrtip búzghandar nashaqorlar men «ishimdikke toyyp alghan jastar» degendi aitty. Keybiri «kóterilisti úiymdastyrghan oralman aghayyndar» deuden de tayynghan joq. Al, keyin túrghyndar tarapynan týsirilgen beynekórinister oqighanyng aq pen qarasyn ajyratyp bergendey boldy. Endi kinәliler retinde tәrtipsizdikti úiymdastyrghan birneshe azamatpen birge joghary shendi polisiya qyzmetkerleri de jauapqa tartylghaly otyr. Búghan baylanysty ne aitar ediniz?
-    Janaózendegi qayghyly oqighagha pagon taqqandardy jazghyrudy óz basym orynsyz dep sanaymyn. Óitkeni kóterilisti bireu úiymdastyryp, halyq bir-aq kýnde alangha shyghyp ketken joq, jeti ay boyy túrdy sol alanda. Aspandaghy aidy alyp ber degen joq qoy olar, súraghandary - ailyq pen júmys. Al, biylik búlardy elegen de joq, jeti ay boyyna bir ret kelip jaghday súramapty. Endi bolary bolyp, boyauy singennen keyin tolqudy basqandardy aiyptap jatyr. Demek, búl oqighany mýldem boldyrmaugha da bolatyn edi.
Oq tiyip, qaytys bolghandardyng sany onnan asty, jaralanghandary jýzdegen. Osynshama adamdy atugha tәrtip saqshylaryna kim rúqsat berdi dep oilaysyz?
-  Eger bireu janyndaghylardyng jәne polisiya qyzmetkerining ómirine qauip tóndirip jatsa, poliysey eskertu retinde aspangha oq atugha qúqyly. Al, jaghday odan әri ushyqqan kezde ózgelerding jәne ózining qauipsizdigi maqsatynda tәrtip saqshysy sol adamgha qarsy qaru qoldana alady.
Janaózende týsirilgen beynetaspalardy men de sholyp shyqtym. Alandaghy qúqyq qorghaushylar aldymen aspangha oq atqany anyq kórinip túr. Alayda, tolqu odan әri kýsh alyp ketti, qanshama ghimarat órtendi, tonaldy, sheruge shyqpaghan halyqtyng ómirine qauip tóndi. Qaru qoldanbaghannan basqa qanday amaldary qaldy tәrtip saqshylarynyn?
Men ishki ister organdaryna túrghyndardy alyp kelip olargha kýsh qoldanghan poliyseylerdi aqtap otyrghanym joq. Múnday oqighalardyng oryn alghandyghyn da estip jatyrmyz. Eger ol anyq bolsa, kinәli poliyseyler jazasyn aluy tiyis.
Demek, Janaózendegi qúqyq qorghaushylardyng әreketi zang shenberinde boldy dep oilaysyz ghoy...
-  Bizding qoghamda poliyseylerdi qanday jaghday bolsa da qúbyjyq etip kórsetu әdetke ainalyp barady. Biraq, azamattardyng basyna kýn tua qalsa, eng aldymen tәrtip saqshysyn izdeytini jasyryn emes. Kez-kelgen qylmystyn, tótenshe jaghdaylardyn, qayghyly oqighalardyng basyna eng birinshi bolyp kelip jetetin ishki ister organdarynyng mamandary. Keshegi Janaózendegi kóterilis kezinde de sherushilermen betpe-bet júmys istegen osy polisiya ókilderi boldy. Sol oqighagha poliyseyler aralaspay, shetten qarap túrsa ne bolar edi?
1986 jylghy 16 jeltoqsandaghy oqighamen 2011 jylghy 16 jeltoqsan oqighasyn salystyryp jýrgender kóp. 1986 jyly halyq beybit sheruge shyqqan bolatyn. Olar eshqanday ghimaratty órtegen joq, tek alangha shyghyp, biylikting auysuyn talap etti. Alayda, beybit sheruge shyqqan halyqty sol kezdegi tәrtip saqshylary jәne Mәskeuden aldyrylghan әsker ayaghan joq. Halyqqa qarsy oq atpasa da ólimshi etip úryp-soqty, itke talatty, kórsetpegen qorlyghy joq. Ol kezde de adam ólimi tirkelgen edi. Biraq, kóterilisshiler aqtalghanymen, halyqty ayausyz basyp-janshyghan tәrtip saqshylaryna eshqanday shara qoldanylghan joq.
Janaózendegi sekildi oqighalar eluinshi jyldardyng sonynda Temirtauda, alpysynshy jyldardyng sonynda Shymkentte de oryn alghan edi. Áriyne, keshegi kóterilis siyaqty auqymdy bolmaghanymen, ol kezde de sherushiler tәrtipsizdikter jasaghan. Polisiya sol eki oqighany da qaru qoldanu arqyly toqtatty. Al, biylik tәrtip saqshylaryn ol ýshin jazghyrghan joq.
Sonda Janaózendegi oqighagha baylanysty aiyptalyp jatqan qúqyq qorghaushylardy jauapqa tartu negizsiz dep esepteysiz be?
-  Taghy qaytalap aitamyn, osynau oqigha kezinde qaru qoldanghan poliyseylerding әreketi zang shenberinde boldy. Ony tekseru jýrgizgen mamandar da aitqan bolatyn. Al, ishki ister bólimining ghimaratyna «kýdiktilerdi» alyp kelip, ayausyz úryp soqqandardy aqtaudyng qajeti joq.
Eger poliyseylerimizdi osylaysha jazagha tartyp, olardan qúbyjyq jasay beretin bolsaq ishki ister organdarynda kim júmys isteytin bolady?! Keshegi Aqtóbedegi, Tarazdaghy, Almatydaghy lankestik oqighalar onsyz da búl qyzmetting qauipti ekendigin kórsetti.
Qysqasy, «tóbelesten keyin qol sermemey» múnday jaghdaydyng qayta oryn almauyna júmys atqaruymyz qajet. Elde onsyz da iydeologiya salasy aqsap túr, qylmystardyn, tәrtipsizdikterding bolyp jatqany da sodan. Búl saladaghy kemshilikterimizding ornyn toltyrsaq әli-aq bәri jaqsy bolady.
-  Ángimenizge rahmet!

0 pikir