Elimizde kәsipqoy sport klubtaryna memlekettik budjetten bólinentin qarjy tym kóp. Halyqtyng qaltasynan shyqqan qarjynyng kýshimen ghana kýn kóretin sol sport klubtarynyng jetken jetistigi de kisi quanarlyqtay emes. Qaptaghan legioner, qalt-qúlt etken qazaq sporty...

Kәsipqoy sporttaghy esepsiz qarjyny azaytu jayly jii aitylady. Biraq búghan qúlaq asqan eshkim joq. Futbol, hokkey, basketbol, velosport syndy «qomaghay» sport týrelin qarjylandyru ýshin jylyna milliardtaghan qarjy bólinip otyr.

Biraq Qazaqstan Preziydenti Qasym-Jomart Toqaev 1 qyrkýiektegi Qazaqstan halqyna Joldauynda kәsiby sport klubtaryn tolyqtay memlekettik budjetten qarjylandyrudyng qajeti joq ekenin aitty.

«Qarjy tapshylyghy kezinde memleket budjeti esebinen kәsiby sport klubtaryn tolyqtay qamtamasyz etuding qajeti joq. Memleketting jәne kvaziymemlekettik kompaniyalardyng budjetinen milliardtaghan tenge tiyimsiz júmsaluda», - dedi Toqaev.

Memleket basshysynyng osy sózinen keyin seng qozghalghanday bolghan. Endi kәsipqoy sport klubtaryn esepsiz qarjygha kómip qoy toqtalar degen ýmit oty mazdaghany ras. Tipti preziydent joldauynan keyin mәdeniyet jәne sport ministrligi songhy eki jylda sportqa bólingen qarjy mólsherin de jariyalady. 2019-2020 jyldar aralyghynda elimizding 17 oblysynda jergilikti budjetterden 250 milliardtan astam tenge bólingen. Búl qarajattyng kóp bóligi futbol men hokkey klubtaryn ústaugha ketedi eken.

Atap aitqanda, 2019 jyly sport klubtaryna 121 milliard tenge, (onyng 34 milliard tengesi futbolgha), 2020 jyly 131 milliard tengege (onyng 37 milliardy futbolgha) bólingen.

Al jaqynda ghana onlayn brifing ótkizgen mәdeniyet jәne sport ministri Aqtoty Rayymqúlova Preziydent joldauyna say, sport klubtaryna qarajat bólu mәselesi qayta talqylanyp jatqanyn aitty.

Minsitrding aituynsha, 3 qazanda Mәdeniyet jәne sport ministrligi barlyq respublikalyq oiyn federasiyasymen (futbol, hokkey, gandbol, voleybol, basketbol jәne t.b.) kenes ótkizgen. Jiynda jogharyda atalghan klubtardyng qarajatyn qayta bóluding birynghay tәsilderi talqylanghan kórinedi.

«Býginde Ministrlik budjet qarajatynan tólemderding rúqsat etilgen normasyn anyqtaytyn, sportshy, jattyqtyrushy, jәne klub jetekshisine jalaqy tólemderin zandy dengeyde retteytin Zang jobasyna týzetuler engizip, Qazaqstan Respublikasy Parlamenti Mәjilisine qaraugha jiberdi. Búl mәsele QR Mәjilisining júmys tobynyng otyrysynda qaralyp, deputattar tarapynan qoldau tapty», - dedi Rayymqúlova.

Memleket basshysy men ministrding sózine qaraghanda sportqa bóliner qarjy sәl azayatyn sekildi. Biraq bir sәtte 30 jyl boyy qalyptasqan jýeyeni búzyp, sporttaghy qarjyny qiyp tastau qiyn júmys. Birinshiden, mol qarjynyng arqasynda ghana taban tirep túrgha qazaq sporty qúrdymgha qúlauy mýmkin. Ekinshiden mol qarjygha ýirengen mýddeli toptar mayly jilikten onayshylyqpen aiyryla qoymaydy.

Halyq sportqa memlekettik budjetten milliardtap aqsha bólinetinin ghana biledi. Al ol qarjynyng qayda, qalay júmsalyp jatqanynan mýlde habarsyz. Sebebi sport klubtary el aldynda, memleket aldynda ashqashan esep bermeydi. Sheteldik sportshylardy qanshagha satyp aldy, olargha qansha jalaqy tóleydi, nәtiyje qanday degen súraqtargha jauap joq...

Mәselen, jaqynda ghana elordalyq «Astana» futbol klubyna jana bas bapker keldi. Otandyq jas futbolshylargha mýlde mýmkindik bermeytin, qúramynda 14 sheteldik oiynshy óner kórsetetin «Astanany» endi reseylik maman Andrey Tihonov jattyqtyrady.

50 jastaghy Tihonov futbolshy kezinde tәp-tәuir óner kórsetken. Biraq bәpkerlik qyzmette jemisti júmys istey qoyghan joq. Ár jerde bapkerding kómekshisi qyzmetterin atqarghan. Tek 2016-2018 jyldary «Eniysey», «Kryliya Sovetov» sekildi ekinshi dengeyli komandalardy jattyqtyrdy. Onyng ózine búl komandalar Reseyding tómengi ligasynda (FNL) jýrgende júmys istegen. Al 2018 jyldan beri búl salada qyzmet atqarmaghan adam. Al «Astana» ony tóredey syilap, tigin úsynyp otyr.

Basta aitqanymyzday, bizding klubtar sheteldik sportshylar men mamandardy júmysqa alghanda olargha qansha qarjy júmsalatynyn eshqashan aitqan emes. Biraq reseylik basylymdar «Astana» bapkerining qansha jalaqy alatynyn jariyalady.

«Match TV» telearnasynyng jurnaliysi Konstantin Stolbovskiyding mәlimetinshe, Tihonov Qazaqstanda júmys istegen әr aiy ýshin 50 myng euro alady. Búl mólshermen 25 mln. tenge. Osy boyynsha eseptegende Tihonov myrza bir jylda 600 myng euro jalaqy alady degen sóz.

Endigi súraq, «Astana» basshylary búghan deyin esh jetistikke jetpegen Tihanovqa múnsha mol jalaqy tólegeli otyr? Qazir elding ekonomikalyq jaghdayy onyp túrghan joq. Preziydent múnday kezde sportqa bólinetin qarjyny azaytudy talap etip otyr. Soghan qaramastan elordalyq komanda sheteldik mamandardan aqsha ayamaytynyn anghartyp otyr.

Bir aita keterligi, «Astanany» osydan birneshe jyl búryn jattyqtyrghan bolgar mamany Stanimir Stoilov jylyna 1 mln. eurodan astam jalaqy alghan kórinedi. Búl da BAQ-ta taraghan aqparat. Eger shyn bolsa múnyng qasynda Tihonov astanagha «tym arzangha» kelgen sekildi.

2012 jyly eks-preziydent Núrsúltan Nazarbaevttyng bastamasymen «Astana» preziy­dent­tik kәsiby sport kluby qúrylghan. «Astana» futbol kluby osy klubtyng qúramynda. PKSK qúramynda «Astanadan» bólek, «Barys» hokkey kluby, «Astana» veloko­man­dacy jәne «Astana» basketbol kluby bar. «Samúryq-Qazyna» últtyq әl-auqat qory 2020 jyly osy sport klubyn ústap túrugha 27 milliard tenge bólgen.

«Astana» preziydenttik kәsiby kluby jaqynda taratyldy. Biraq onyng qúramyndaghy barlyq komandalar búrynghyday júmysyn jalghastyrady. Olardy jalghasty «Samúryq-Qazyna» qarjylandyrady.

Preziydent kәsipqoy sportqa memlekettik budjetten qarjy bóludi qysqartudy talap etip otyr. Biraq preziydenttik klub Preziydentting búl bastamasyn qoldamaytyn sekildi. Áytpese, eshkim tanymaytyn bapkerdi shaqyryp, oghan ay sayyn múnsha mol jalaqy tólemes edi...

Quanysh Qappas

Abai.kz