Erekshe aita keterligi Preziydent qazirgi qoldanystaghy zannamany qabyldanghan «Tarihiy-mәdeny múra obektilerin qorghau jәne paydalanu turaly Qazaqstan Respublikasynyng Zanyna sәikestendiruge baghyttalghan «Qazaqstan Respublikasynyng keybir zannamalyq aktilerine tarihiy-mәdeny múra mәseleleri boyynsha ózgerister men tolyqtyru engizu turaly» Qazaqstan Respublikasynyng Zanyna da qol qoydy.

Bәrimiz biletindey, 2003 jylydyng mausym aiynda Fransiya astanasy Parij qalasynda YuNESKO-nyng 27-shi sessiyasy ótken bolatyn. Dәl osy alqaly jiynda Týrkistan oblysynyng (Sol kezde Ontýstik Qazaqstan oblysy) ortalyghy Týrkistan qalasyndaghy Qoja Ahmet Yassauy kesenesi dýniyejýzilik mәdeny múralar tizimine engizilgen edi. Sodan beri ataqty keseneni Qazaqstan halqy kózining qarashyghynday qorghap keledi.

Jaqynda dәl osy Qoja Ahmet Yassauy kesenesining kýmbezine jýrgizilgen jóndeu júmystary ayaqtaldy. Búl turaly Qazaqstan Respublikasy Mәdeniyet jәne sport ministrligi Mәdeniyet jәne óner isteri departamentining diyrektory Kýmis Seyitova mәlimdedi.

Kýmis Seyitova hanymnyng aituynsha, Qoja Ahmet Yasauy kesenesinde atqarylghan auqymdy júmystardy QR Mәdeniyet jәne sport ministrligining jetekshiligimen, «Qazqaytajanartu» RMK jýrgizdi. Kesenening kýmbezi tarihy kelbetin joghalytqan joq, búynghyday saqtalyp qalghan. Qayta jóndeu barysynda tek qana jeldetkish qabattary retke keltirilge. Al qazirgi uaqytta kýmbez jiyegindegi segiz qyrymen qosylghan jerinde gidrooqshaulau baghytynda júmystar jýrip jatqan kórinedi.

Seyitovanyng sózinshe, Qoja Ahmet Yasauy kesenesining kýmbezin qayta jóndeu ýshin arnayy ghylymiy-zertteu júmystary jýrgizilgen. Qalpyna keltiru júmystary barysynda bilikti tarihshylar, myqty restavratorlar men bilikti zertteushilerding núsqauy nazargha alynghan.

Kýmic Ceyitova, QR Mәdeniyet jәne sport ministrligi Mәdeniyet jәne óner isteri departamentining diyrektory:

«Elimiz ghana emec týbi bir týrki júrtynyng ruhany ortalyghy - Týrkictan qalacyndaghy tarihiy-mәdeny oryndardy qayta janghyrtu, zertteu jәne turiyctik ortalyqqa aynaldyru maqcatynda QR Mәdeniyet jәne cport miniyctrligining ýsh jylgha arnalghan damu jocpary bekitilip, jýzege acyrylyp jatqany belgili. Ocy orayda Mәdeniyet jәne cport miniyctrligine qaracty «Áziret Cúltan» memlekettik tarihiy-mәdeny qoryq-muzeyi aumaghyndaghy tarihy oryndarda qayta qalpyna keltiru júmyctary, ortaghacyrlyq Kýltóbe qalashyghy, Han ordacy men meshiti ornalacqan magiyctraldy kóshe boyynda arheologiyalyq qazba júmyctary qarqyndy jýrip jatyr».

Mәdeniyet jәne sport ministrligining aqparatyna sensek, jóndeu júmystary sonymen qatar Qyluet jerasty meshitine (XII ghasyr), Júma meshitine (XII-XIX gh.), Rabiya Súltan Begim kesenesine (XVI ghasyr), Shildehangha (XIV-XV ghgh.) jәne Shyghys monshasyna (XVI) da jýrgizilgen. Búlardan da ózge birneshe arnayy oryndargha auqymdy júmystar jýrgizilgen kórinedi.

Eng manyzdysy kóne Týrkistan qalasy tarihiy-mәdeny keshenining aumaghy jәne Qoja Ahmet Yassau kesenesi aumaghynan Qazaqstandaghy eng kólemdi ashyq aspan astynda ornalasqan muzeyin ashu júmystary qolgha alynghan. Búl júmystar qazirgi tanda jýzege asyrylyp jatyr. Búl iygi shara ortaghasyrlyq ataqty Kýltóbe qalashyghy, sonday-aq Jeti ata negizgi kóshelerinde jýrgizilgen arheologiyalyq-qalpyna keltiru qyzmetterining negizinde jýzege asyrylyp jatyr. Ayta keterligi, jogharyda atalghan júmystardy Qazaq ghylymy zertteu instituty men «Áziret Súltan» memlekettik tarihiy-mәdeny qoryq-muzeyining jetekshiligimen «Qazqaytajanartu» RMK qolgha alyp, jýrgizip jatyr eken.

Abai.kz