Seysenbi, 23 Sәuir 2024
Álipby 5905 50 pikir 23 Shilde, 2020 saghat 13:30

Preziydentke ashyq hat

QR Preziydenti Qasym-Jomart Kemelúly Toqaevqa,
QR Premier-Ministri Asqar Úzaqbayúly Mamiyngha,
QR  Parlamenti Senatynyng Tóraghasy Mәulen Saghathanúly Áshimbaevqa,
QR Parlamenti Mәjilis Tóraghasy - Núrlan Zayrollaúly Nyghmatuliyngha,

Kóshirmeleri 

QR Mәdeniyet jәne sport ministri Aqtoty Rahmatollaqyzy Rayymqúlovagha,
QR Bilim jәne ghylym ministri Ashat Qanatúly Aymaghambetovke,
Aqparat jәne qoghamdyq damu ministri Aida Ghalymqyzy Balaevagha.

 

Ashyq hat

Elbasynyng «Qazaq tili әlipbiyin kirillisadan latyn grafikasyna kóshiru turaly» jarlyghyna sәikes Qazaqstan ýkimeti әlipbiydi 2025 jylgha deyin kezen-kezenimen auystyru ýshin sharalar josparyn» bekitken bolatyn. Ol jospar býgin oryndalmay mejelengen uaqyttan kesheuildep túr. Mәselen dәl osynyng sebebinen 2021 jyly әlippe oqulyghy latyn grafikasymen emes, qayta kirill әrpimen eskishe shygharylmaq. Oghan tek osy Ýkimet janyndaghy últtyq komissiya qúrghan orfografiyalyq toptyng kәsiby bilim dengeyining tómendigi qolbaylau bolyp túr:

1) 2018 jyldyng 19 aqpanynda bekitilgen akut núsqanyng ghylymy negizi joq, qoldanugha jaramsyz ekenin bile túra, jón biletin ghalymdar men kókiregi oyau ózge de azamattardyng BAQ-ta, jәne ózderi úiymdastyrghan latyngha arnalghan jiyndarda aitqanyn eskermey, orfografiyalyq top menbilemge salyp, eldi dýrliktirip latynnyng osy shiyki núsqasymen diktanttar, saualnamalar aldy. Qazir sol akut núsqamen jasalghan júmystar men ýkimet qarjysyna shyqqan ónimder bosqa qaldy. Eger osy orfografiyalyq top, ózge ghalymdardy tyndap, búl núsqanyng tilding birneshe zandylyghyn búzyp túrghandyghyn joghary jaqqa birden eskertse, múnshama uaqyt joghaltpas edik, múnshama resurs bosqa shashylmas edi... 

2) Orfografiyalyq top mýsheleri ghylymy kópshilikting talqysyna salmay, biletin mamandardyng aitqandaryn elemesten emle erejelerin Ýkimet otyrysynda maqúldatyp, 2019 jyly 18 qantarda «Egemen Qazaqstan» gazetine jariyalap jiberdi. Qazir ol emle jobasy da tilding birneshe zanyn búzatyndyqtan jaramsyz qújat bolyp qaldy...

Eng soraqysy dәl osy orfografiyalyq top qúramy Qazaqstan Preziydenti Qasym-Jomart Toqaev Twitter jelisindegi paraqshasynda «Álipbiydi latyn qarpine kóshiru turaly tarihy sheshimning qabyldanghanyna eki jylgha juyqtady. Biraq qarpimizde әli de olqylyqtar bar. Til mamandary jana әlipbiydi jetildirui kerek. Mәdeniyet jәne sport ministri A.Rayymqúlovagha tiyisti tapsyrma berdim. Aldymyzda auqymdy júmys túr» - degennen keyin de toqtamay, ghylymy kópshilikpen aqyldaspay jeke azamattardan, úiymdardan kelgen úsynys núsqalaryn mýldem elemey, ghylymy negizi joq qazaq tilining emle erejelerine qayshy kelip, erteng taghy jaramsyz bolatyn jәne bir kezekti núsqany úsynbaqshy. 

Osyghan oray, latyn qarpine qatysty isterimizdi til jýiesin jetik biletin mamandar men ústazdar erteng qayta teriske shygharmas ýshin ýkimet bekitken latyngha qatysty sharalar josparyna kesiri tiyip otyrghan, kәsiby dengeyi kýmәndi orfografiyalyq toptyng júmysy tekserilip, kóshbasshylaryna shara qoldanylyp, toptyng ózining qúramyn qayta jasaqtaudy súraymyz.

1. Núrjeke Beksúltan – Memlekettik syilyqtyng laureaty, belgili jazushy, qazaq tilining emlesi boyynsha birneshe maqalanyng avtory

2. Qaliyúly Bayynqol – Memlekettik syilyqtyng laureaty, filologiya ghylymdarynyng doktory, professor, 10 tomdyq týsindirme sózdikting bas redaktory

3. Sәduaqasúly Jenis – Qorqyt ata atyndaghy QMU-dyng professory, filologiya ghylymdarynyng doktory, qazaq sintaksiysining belgili mamany

4. Salqynbay Anar – Ál-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiytetining professory, filologiya ghylymdarynyng doktory.

5. Jeksenghaliyev Bolat – Halyqaralyq «Qazaq tili» qoghamy» qoghamdyq birlestigining BQO filialynyng tóraghasy, tilshi-maman;

6. Sabyr Múrat – Batys Qazaqstan innovasiyalyq-tehnologiyalyq uniyversiytetining professory, filologiya ghylymdarynyng doktory.

7. Saghyndyqúly Beken – Pavlodar memlekettik pedagogikalyq uniyversiytetining professory, filologiya ghylymdarynyng doktory.

8. Hasanov Ghabiyt – M.Ótemisov atyndaghy Batys Qazaqstan memlekettik uniyversiytetining professory, filologiya ghylymdaryng doktory

9. Qapalbek Bijomart – Memlekettik tildi damytu institutynyng atqarushy diyrektory, filologiya ghylymdarynyng kandidaty

10. Bahadurova Gýlzira – M.Mәmetova atyndaghy pedagogikalyq joghary kolledji diyrektorynyng tәrbie isi jónindegi orynbasary, qazaq tili men әdebiyeti pәnining joghary sanatty oqytushysy.

11. IYsqan Beybit – Abylay han atyndaghy Halyqaralyq qatynastar jәne әlem tilderi uniyversiytetining Qazaq filologiyasy kafedrasynyng mengerushisi, filologiya ghylymdarynyng kandidaty, dosent

12. Túyaqbaev Ghabiyt – Qorqyt ata atyndaghy QMU qazaq tili men әdebiyeti jәne jurnalistika kafedrasynyng mengerushisi, filologiya ghylymdarynyng kandidaty, dosent

13. Zeynullina Ayman – S.Torayghyrov atyndaghy Pavlodar memlekettik uniyversiytetining qazaq tili jәne jurnalistika kafedrasynyng mengerushisi, professor, filologiya ghylymdarynyng kandidaty;

.... barlyghy 55 maman

Abai.kz

50 pikir