11 shilde kýni ótken Ýkimetting keneytilgen otyrysynda preziydent Toqaev Asqar Mamin Ýkimetine 2 apta uaqyt berip, jaghdaydy retteudi qatang tapsyrghanyn bilesizder. Preziydent jauapty shendiler koronavirus indetining taraluyna qarsy sharalardy tiyimdi júrgizbedi dep synyghan. Eger 2 aptada jaghday onaylmaytyn bolsa, Ýkimet qúramyn ózgertui mýmkin ekenin aitqan. Sodan beri túp-tura 10 kýn ótti. Toqaevtyng 2 aptasy 25 shildede ayaqtalady.

Keshe Mamin komandasynan alghashqy bolyp Sifrlyq damu, innovasiyalar jәne aerogharysh ónerkәsibi ministri Asqar Júmaghaliyev ketti. Dәlirek aitsaq, qyzmetinen alyndy.

Asekeng búl ministrlikti basqaryp jýrip, kóshting basy emes, kópting biri boldy. Tipti, kólenkelep jatty desek te artyq aitqandyq emes shyghar. Kóp degendi – el-júrttyng emes, Aqordanyng ainalasyndaghy kóp shendining biri dep úgharsyzdar...

Asekeng aqsaghan 2 mәsele:

Áridegisin aitpaghannyng ózinde, qytay virusy qaharyna minip, indet órshigen, Tótenshe jaghday jariyalanyp, el de, el basqarghandar da abyr-sabyrgha týsken songhy 5 aida Asekeng turaly el talqylaghan 2 mәseleni eske týsirgendi jón kórdik.

310 milliardtyng esebi qayda?

Birinshisi, el budjetinen «Sifrlandyrugha» dep bólgen 141 milliard tengening esebi. Búl somanyng súrauy basqa-basqa emes, dәl osy Asqar Júmaghaliyevten edi. Óitkeni, Asekeng Qazaqstannyng Sifrlyq damu, innovasiyalar jәne aerogharysh ónerkәsibi ministri boldy.

2017 jyly «Sifrly Qazaqstan» jobasyna 310 milliard tenge bólingen. Onyng 169 milliard tengesi kvaziymemlekettik subiektilerding qaltasynan, al 141 milliard tengesi budjetten dep kelisilgen. Áuelgide búl joba men búl soma 4 jylgha dep josparlanghan edi. Yaghni, 2021 jylgha deyin osy qarjyny iygerui kerek-ti.

Taghy 258,8 milliard tenge súraghan

2019 jyldyng qorytynda esebinde Ýkimet basshysy Asqar Mamiyn el mektepterining 90 payyzy internetpen tolyq qamtyldy dep sóiledi. Sonan son, sifrlandyru jobasynyng aldaghy ýsh jylyna dep budjetten taghy 258,8 milliard tenge bólingeli jatqany aqparatta jariya boldy.

Shyntuaytyna kelgende, Asekender (Júmaghaliyev te, Mamin de) janaghy jobagha bólingen 310 milliard tengenin, onyng ishinde budjetting 141 milliard tengesining esebin bergen joq. Esesine, karantin jariyalanyp, studentter men oqushylar qashyqtan oqu rejiymine kóshkende ministr Asqar Júmaghaliyevting de, Júmaghaliyevting deregine sýienip, «90 payyzdy qamtydyq» dep sóilegen Maminning de ótirigi әshekere boldy. Internet týgili qarapayym baylanys qúraldary jóndi istemeytin alys auyldardy aitpaghanda, Almaty, Astana sekildi iri megapolisterding manayyndaghy shaghyn eldi-mekenderding ózi internet izdep, tau-tasty, tóbe-tómpeshikti kezip, tentirep ketti.

Bir kýnde 15 million adam?

Ekinshisi, Preziydentten pәrmen týsip, Ýkimet maqúldaghan son, әlgi jyr bolghan 42 500 tenge bas-ayaghy 3 million adamgha beriletin bolghan-dy. Bir emes, birneshe ministr mәlim qylyp, jarylqap bergen jәrdempúlgha jauapty shendilerding biri – bizding Asekeng edi.

Asekenning ministrligi arnayy sayt ashqan. Al iske kelgende «Sayt» syzylyp-sozylyp ol túrdy. «Elektrondy ýkimet» «kilt» týgendep ol túrdy. «Telegramm-bottardyn» habaryn estigen adam taghy joq. Kýn úzaqqa sayttyng betin shúqylap otyrghan kóp adam aqyry ótinishterin ótkize alghan joq.

Keyin aqau ýshin aqtaludyng amalyn tapqanday bolghan Aseken: «Egov portalyna bir mezette 15 million ótinim týsken», - dep sóiledi.

Ózi elde 19 milliongha jeter-jetpes jan sany bolsa. Ministrlik jap-jana ashqan, ashqanyna 1 tәulik te bolmaghan ol saytqa bir kýnde 15 million ótinish týsken bolsa, әri qaray óziniz eseptey beriniz.

Sóitken Asekeng keshe qyzmetinen alyndy. Asqar Júmaghaliyev qyzmetinen alyghan sәtte-aq, әleumettik jelidegi júrt: «Toqaev ministrlerdi qyzmetinen ala bastady», - degen sóz taraldy.

Al býgin Sybaylas jemqorlyqqa qarsy kýres agenttigining tóraghasy Alik Shpekbaev 2020 jyldyng alghashqy jartyjyldyghyn qorytyndylap, mәjilis ótkizgen. Shpekbaev myrza sol jiynda janaghy «Sifrlyq Qazaqstan» jobasy turaly da aitypty. Sifrlandyru jobasyna boyynsha 2 ministrlikting lauazymdy túlghalaryna qatysty qylmystyq is tergelip jatyr eken.

«Qazirgi tanda sifrlandyru taqyryby ózekti bolyp túr. Koronaviruspen kýresuding ýzdik tәjiriybelerin taldau Ontýstik Koreya men Singapur siyaqty damyghan, memlekettik elektrondyq servisteri bar elder pandemiyany tez arada toqtata alatyndyghyn kórsetti», – depti Shpekbaev.

Ol sonday-aq, budjet qarjysyn jymqyryp-qymqyrmay, «Sifrlyq Qazaqstan» baghdarlamasyn iske asyru manyzdy ekenin aitqan.

«Osy túrghyda qazirgi uaqytta Sifrlyq damu men Bilim jәne ghylym ministrlikterining joghary lauazymdy túlghalaryna qatysty eki qylmystyq isti tergep jatqanymyzdy aitqym keledi», - deydi agenttik tóraghasy.

Asekenning kýni keshe ghana Preziydent pәrmenimen, qyzmetinen alynghanyn aittyq. Preziydent Toqaev Ashat Aymaghambetov basqaryp otyrghan Bilim jәne ghylym ministrligining júmysyna da syn aitqan. 10 shildede.

«1 qyrkýiekte jana oqu jyly bastalady. Mende ministrilkting búl jaghdaygha dayyn ekendigine kýmәn bar. Balalar qalay oqidy? Mektepte nemese qashyqtan? Jana oqu jylyna múghalimderding dayyndyghy qalay?

Qashyqtan oqytu әdisine kóshu isi infraqúrylym men internet sapasyna qatysty eleuli mәselelerding bar ekenin kórsetti. Múghalimderding 20 payyzdan astamy ýilerinde tolyqqandy internet pen kompiuter joq bolghandyqtan, qashyqtan tiyimdi oqyta almady», - degen edi Toqaev.

Býgin Shpekbaev myrza dәl osy eki ministrlikting lauazymdy túlghalaryna qatysty qylmystyq is tergelip jatqanyn habarlady.

Býgin Ýkimetting kezekti otyrysy ótti. Onda Densaulyq saqtau ministri Alekey Soy 2 aptalyq karantindi qorytyndylap, esep beripti. Endi sol ministr Soydyng esep-qisabyna kóz jýgirteyik...

Koronaviruspen kýreske qansha bólindi?

Koronavirus pandemiyasy bastalghaly beri Qazaqstan Ýkimeti indetpen kýreske dep az aqsha bólgen joq.

6 trillion tenge

Mamyr aiynda koronavirusqa qarsy kýreske Qazaqstan 6 trln tengege juyq qarajat júmsady degen aqparat tarady. Búl shamamen 13 milliard dollar nemese últtyq JIÓ-ning 8 payyzy.

Densaulyq saqtau ministri Aleksey Soy 7 shildede koronaviruspen kýreske Ýkimet rezervi men respublikalyq bdjetten qansha qarajat bólingenin jәne ol qarajattyng qayda júmsalghanyn aityp, esep bergen boldy.

114 milliard tenge

Onyng aituynsha, pandemiya kezinde koronavirus infeksiyasymen kýres ýshin, onyng payda boluy men indetting betin qaytaru ýshin 114 milliard 826 million tenge bólingen. Múnyn 40 milliard 58 million tengesi ýkimet rezervinen, al 74 milliardy respblikalyq budjetten bólingen.

191 milliard tenge

Densaulyq saqtau ministri Soy 114 milliardtyng esebin týgendep bergenimen, sózi qarjy ministrligining esebimen birdey shyqpay qaldy. Qarjy ministrining birinshi orynbasary Berik Sholpanqúlovtyng aituynsha, elimizde koronaviruspen kýreske 191 mlrd tengeden astam qarjy bólingen.

150 milliard tenge

10 shildede preziydent Toqaev koronaviruspen kýreske taghy 150 milliard tenge bólinetinin aitty.

Múny nege aityp otyrmyz? Býgin ministr Soy taghy aqsha súrapty. 42 milliard tenge! PTR test ýshin! Ol ma, Ýkimetting rezervinen 7,2 milliard tenge taghy bólingen. Maqsaty - indetpen kýresting aldynghy shebinde jýrgen dәrigerler men medqyzmetkerlerge qajetti zattar alu!

Búl aqshagha: 41 million betperde, 27 million qolghap, 379 myng qorghanys kiyimi jәne 1,2 million PTR test alynady-mys.

Soy: Jaghday jaqsaryp keledi

Al jalpy alghanda songhy 2 aptady atqarylghan júmystardyng nәtiyjesi jaman emes, deydi. Jaghday rettelip keledi. Koronavirus júqtyru kórsetkishi 4 payyzdan 2,1 payyzgha deyin azayghan. Jazylyp shyqqandar 60 payyzgha jetken. Tәuligine 1500-1600 adam indet júqtyryp jatyr eken.

Endi myna bir derekke kóz jýgirtiniz: Qazaqstanda koronavirus emi men diagnostikasynyng protokolyn 11 ret ózgertken eken. Búl turaly infeksionist dәriger Tamara Utaganova aitypty.

Týiin. Sonymen, preziydent Toqaev aitqan 2 aptanyng ayaqtaluyna endi bir 4 kýn qaldy. Ministr Soy býgin:  «Jaghday jaqsaryp keledi», - depti, әne... Tek, azyn-aulaq aqsha kerek eken. 42 milliard tenge!

Jogharyda aittyq. Osyghan deyin koronaviruspen kýreske dep az qarajat bólingen joq. Búghan shetelderden kelip jatqan tonnalaghan gumanitarlyq kómekterdi qosa esepteniz. IYә, indet órshigen osynday tar kezende jauapty salagha barynsha qoldau kerek-aq! Tek, osy qarajattyng barlyghy qanshalyqty tiyimdi iygerilip jatyr? Gәp osyda!...

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz