Júma, 19 Sәuir 2024
Aymaq 5936 7 pikir 15 Shilde, 2020 saghat 13:32

Biylik maqtau men madaqtaugha ghana ýirengen...

Koronovirus degen indetting boy bermey jatqandaghy barsha halyqtyng qatty alandaushylyghyn tudyryp otyr. Qay jerde de ózderining әli kelgenshe múnymen kýresip te jatyr. Bir jerde sәtti, bir jerde sәtsizdeu degen sekildi. Degenmen atalmysh indetpen kýresuding obiektivti de, subiektivti de sebepteri bar. Key-keyde múnyng subiektivti jaghy, yaghny qoldan keletin nәrseni isteuding ornyna ótirik kózboyaushylyqqa salynyp, joghary jaqqa jaqsy atpen tanylyp qalsam degen niyetpen joqty bar deu sekildi jaman әdetting saldary erekshe bolatyndyghyn aityp jatudyng ózi de artyq.

Dәl osynday jaghday, bizding Qostanay ónirinde de bayqalyp qalyp otyrghandyghy asa ókinishiti. Mәselen, әlgi koronovirus derti mausym aiynyng ayaghynda bizde mýldem boy bermey ketti. Jergilikti biylik múnymen jetkilikti dәrejede kýrese almay, dәrmensizdik tanytty. Sol ýshin de, oblysymyzdyng әkimi Arhiymed Múqanbetov elimizding Preziydenti Qasym-Jomart Toqaevtan eskertu alghandyghy bar. Demek, qolda bar resustardy tiyimdi paydalanyp, virus júqtyrghandardyng tezirek sauyghyp ketuine bar mýmkindik jasauyna tiyisti edi. Biz, әriyne, qazir de eshtene istemey, qol qusyryp qarap otyr deuden aulaqpyz. Qostanay Núr-Súltan nemese Almaty sekildi medisinasy bir sydyrghy jaqsy damyghan shaharlargha ilese almasy, taghy da belgili. Qol qysqa, kadrlar jetkiliksiz, dәri-dәrmek te jetimsiz. Alayda, sol qolda bardy sarqa paydalanyp, al eng bastysy osynday qiyndyqty halyqtan jasyrmay, joqty joq, bardy bar dep aityp, búl auyrtpalyqty sol halyqpen birge bólisuding ornyna sol bayaghy «qol synsa, jeng ishinde, bas synsa, bórik ishinde» degen ózderine ynghayly sayasat ústap otyrghandyghy qatty oilandyrady. 

Mәselen, osy aidyng basynda Qostanay qalasyndaghy jalghyz auruhanany jauyp, ony koronovirspen auyrghan jandargha arnap, provizorlyq stansionar degendi ashty. Nesi bar, óte dúrys bastama. Alayda, «Ájeptәuir әn edi, púshyq shirkin býldirdi» degendey, salghannan-aq osy stansionar qatty daugha ainaldy. Osynda jiberilgen 30 syrqatqatty emdeydi degen ainaldyrghan eki dәriger múnda júmys isteuden mýldem bas tartty. Aytatyndary, qorghanys kostumderi mýldem eski, paydalanugha jaramaydy, onymen qosa qajetti basqa qúral-jabdyqtar joq. Búl jaghdaydy olar osyndaghy bas dәrigerge de eskertken. Qorytyndy bolmaghasyn, amal joq, eshkimnen jasyrynbay-aq, búl habardy el-júrtqa әleumettik jeli arqyly taratyp jibergen.

Al endi búdan keyin ne boldy deysizder ghoy. Tez arada qorytyndy shygharylyp, múnday jaghdaydyng ne sebepti oryn alyp otyrghandyghyn jergilikti biylik bar, densaulyq saqtau basqarmasy bar, tәptishtep týsindirip, qalyng júrtshylyqty tynyshtandyrdy dep oilasanyzdar, qatty qatelesizder. Biylik bayaghy auruyna basty. Auruhaknanyng bas dәrigeri bolsa, shynymen osynday kemshilik boldy ma, bolsa ne sebepti oryn alghan degendi týsindiruding oryna, birden «olardyng júmys orynyn tastap ketuge qúqylary joq. Biz olardy qúqyqtyq jauapqa tartamyz» dep qoqan-loqqy jasap otyr. 

Áriyne, ondaghy jatqan aurulardyng mindetti týrde emdelui qajet ekendigi belgili. Alayda ózderinde iske jararlyq qorghanys kiyimderi joq dәrigerding jaghdayyn kim oilaydy? Olardyng ómiri men densaulyghyn kim qorghaydy? Myqty qorghanys qúrylynsyz indetting ózine júghatyndyghyn anyq biletin dәrigerding osynday tәuekelge baruy kerek degendi kim aitty? Aytpaqshy, «Toy ótken song - danghyra» degendey osy daudan keyin bizding oblystyq densaulyq saqtau basqarmasy ile-shala baspasóz arqyly «Biz osy auruhanagha 2 myng bir ret qoldanatyn jәne 500 kóp ret qoldanatyn kostum jiberdik» dep aiday әlemge jar salyp jatyr. Olar qashan jiberildi? Stansionar ashylghan boyda ma, әlde әlgi daudan keyin be? Ol turaly, әriyne, eshkim de jaq ashpaydy. Sirә, búl júmbaqtyng sheshuin tabu qiyn da bolmas.

Aytpaqshy, arada onshaqty kýn óter-ótpesten osy stansionarda jatqan 50 jasar Tanzila esimdi әiel adam әleumettik jeli arqyly osyndaghy dәrigerler men medbiykelerge alghys bildirip, oldardy tez arada jeke qorghanys qúraldarymen qamtamasyz etu qajettigin aityp, elimizding Densaulyq saqtau ministrligine ýndeu joldady.

«Dәrigerler asa qauipti jaghdayda júmys isteydi. Olargha jeke qorghanys qúraldary jetispeydi. Medikter eski, kýidirilgen maqtaly halattarmen jýr. 30 adamgha bir medbiyke bolghandyqtan, bәrine sistema qoigha da ýlgirmeydi. Olardyng da tughan-tuystary men jaqyn-juyqtary bar emes pe? Oilanynyzdar! Onsyz da az dәrigerlerge qamqorlyq kórsetnizder», - dep jan aiqayyn jetkizgen.

Minekey, bizdegi jaghday osynday. Kózboushylyqa salynu men ótirik aqparat berip, jaqsy atqa ie bolu - bizdegi biylikting әbden qanyna sinip ketken әdeti. Onsyz júmys istey almaydy. Olar tek maqtaugha ghana ýirengen. Onsyz ómir sýrui qiyn. Ótkende әkimimiz de koronovirusqa úshyrap, emdelgeni bar. Qúdaygha shýkir, kóp úzamay qúlan-taza jazylyp shyqty. Ghúmyry úzaq bolsyn, әriyne. Múnysyn ol ózining instagramyna eki tilde qúlashtay etip jazdy da. Sodan bizding Qostanaydyng jaghympazdarynyng jarysy bastalyp ketsin. Onyng sauyghyp ketuine baylanysty aitylghan tilekterden kóz túnady. Ásirese qazaqtildi  oqyrmandarynyng belsendiligi erekshe. Qúday saqtasyn, eger meshitimiz júmys istep túrghanda әlgi jaghympazdardyng ýlken toby sol jerden shyqpay, әkimning tileuin tilep, kýndiz-týni dúgha qyldar ma edi. Búl mazaqtan karantin qútaqardy.

Sonda deymiz-au birde-bireuinin: «Arhiymed myrza. Endi óziniz de osy indetti basynyzdan keshirdiniz. Demek, onyng qanshalyqty qauipti ekendigin anyq sezindiniz ghoy dep oilaymyz. Endi sol indetti oblystymyzdan tezirek aryltu ýshin qanday pәrmendi sharaldar qabyldaysyz?» degen súraqty qoygha da jaramady. Áy, qaydam, biraq ol búl súraqqa da jauap qaytarary kәmәndi. Jalpy, búl azamattyng halyqpen ashyq sóilesuden irgesin aulyq salghaly qashan. Onyng osy aimaqty jeti jyl basqarghan uaqytynda oblystyng kemshin tústaryn aityp, problema kótergen jiyn ótkizgenin kórgen de, estigen de emespiz. Bas qosu bolsa, sol bayaghy maqtau men madaqtau, daraqylyq pen qúldyq úru.

Aytpaqshy Arhiymedting 9 shilde kýni ótkizgen onlayn-brifingisinde osyndaghy biylikke asa jagha qoymaytyn gazetting tilshisining әlgi provizorlyq stansionar jayy turaly qoyghan súraghyna mýldem jauap ta bergen joq. Sonday-aq taghy bir tilshining oblysymyzda  koronovirusqa arnalghan qansha test-sistema bar, sonday-aq oblysymyzda jetkilikti bolu ýshin endi qansha qorghanys kostumin satyp alu kerek degen saualy da mýldem eskerusiz qaldy.

Jalpy, búghan tanqalugha da bolmas. Ómirining kóp bóligin tek әkim bolumen ótkizgen, sondyqtan da halyqtyng mún-múqtajy degennnen mýldem habarsyz adamnan basqa birdeneni, yaghny janashyl basqaru tәsilin kýtu qiyn shyghar. El Preziydenti Toqaev myrzanyng ótkendegi bir sózinde barlyq oblys әkmideri men miniistrlerdi týgel auystyru turaly aityp qalghan pikirining jany bar sekildi. Zaman talaby osynday.

Jaybergen Bolatov

Abai.kz

7 pikir