Júma, 29 Nauryz 2024
46 - sóz 7040 15 pikir 8 Shilde, 2020 saghat 12:31

Astanany auystyrudyng tiyimdi jәne tiyimsiz tústary

Tiyimdi tústary:

1. Kez kelgen memleketting astanasy soghys jaghdayynda jau tez jetpeytin aimaqta ornalasuy tiyis degen zandylyq bar. Astana elimizding ortalyghynda ornalasqan. Almaty ol jaghynan shekarada edi. Sondyqtan geosayasy túrghydan astanany auystyru dúrys qadam boldy. Mysaly 2000-jyldary Qazaqstan men Ózbekstan ózara aimaqtyq bәsekelestikte bolghan sәtte, әskery sarapshylar soghys bolsa Tashkentti qorghau qiyn degendi aitty. Sebebi bizding shekaragha tiyip túr. Búl túrghydan qarasaq, auystyru dúrys sheshim.

2. IYdeologiyalyq túrghydan der kezinde sheshim qabyldandy. Mysaly 1999 jyly Astanada 300 myng halyq bolsa, qazir 1,1 mln adam túrady. Sol sәtte etnikalyq qúramynyng 40% ghana qazaqtar bolsa, qazir ol kórsetkish 80%. 90-jyldary Astana qalasynda 45% orys túrsa, qazir 12-15% orystar. Yaghny orys azayghan, qazaq kóbeygen. Búl dúrys.

3. Astana soltýstikke yqpal etu ýshin de qajet. Biz "Qyrym ssenariyin" ýnemi eske alamyz. Sony boldyrmau ýshin ortalyqtan sheshim qabyldanyp, qazaqylandyru iske asyrylyp jatyr. Tasbaqanyng jyldamdyghymen. Biraq әiteuir bar. Ol túrghydan Astananyng soltýstikke jaqyn boluy әser etude. Almatyda bolsa búl tipti qiyn bolar ma edi. Biraq baghdarlamanyng iske asu jyldamdyghyna qarap shashym aghardy.

4. Taghy bir million halqy bar qalany jasay aldyq. Ol jaqsy. Álemdik standartqa sәl-pәl jaqyn ghimarattar salyndy. Olda dúrys.

Tiyimsiz tústary:

1. Qalanyng atauy. Basynda tandaghan sәtte-aq birden "Alash Orda" dep qoysa, onda últtyq iydeologiyagha әser eter edi. Joq, olay bolmady. Mýmkin soltýstikten jasqanghan bolar. Qazirgi atauy jayly sóz qozghamay-aq qoyayyn.

2. Bir túlghany dәripteudin, kulit retinde kórsetuding qalasyna ainaldy. Áuejay, uniyversiytet, vokzal, qala atauy. Ol kisining enbegi joq emes, bar. Naqty sheshim qabyldaghan da sol adam. Biraq osynshalyq jaghynatynday ne boldy? "Astanany bir adam saldy" deu qate týsinigin tyqpyshtauda. Astana bir adamnyng sheshimimen auysty, ol ras. Biraq qalanyng әr kirpishinde qazaqtyng manday teri jatyr.

3. Astanany salu ýshin kóp qarjy ketti. Sәikesinshe aimaqtar damuy tejeldi. Yaghny qala salugha tym kóp resurs shashtyq.

4. Astana ekonomikalyq belsendi qala emes. Ol ónerkәsip ordasy emes, sheshimder ordasy. Sәikesinshe qarjy tappaydy. Mysaly múnayly batys, kómirli ortalyq, astyqty Qostanay, kýnbaghysty, urandy shyghys, bau-baqshaly ontýstik siyaqty emes. Almaty siyaqty ekonomikalyq belsendi de emes. Yaghny qarjy alady, biraq qarjyny arttyrmaydy. Ekonomikalyq aktiv joq.

5. Qalanyng su jýiesining "súmdyqtyghy". Jauyn sayyn Venesiya.

6.LRT-ny salamyz degen danghazalyq. Qala halqy men ketetin qarjyny eseptep-aq, onyng tiyimsiz ekenin jas bala da týsindi. Biraq qarjy bólindi, jelindi. LRT joq. Aytpaqshy 92 mlrd tengelik kóshe ne boldy?

Qoryta aitqanda: Astana qalasy men Almaty arasynda tandau bolsa, Almatyny tandaymyn. Jastardyng jәne kreativtin, mýmkindikterding qalasy. Demokratiyanyng qalasy da osy Almaty. Keshegi Jeltoqsan men býgingi sayasy qozghalystar sonyng kórinisi.

Astana jazda salqyn, qysta boran, suyq. Aua-rayy tiyimsiz. Almaty siyaqty taugha shyghu mýmkindigi joq. Masasy gemoglobiynindi azaytyp, jýike talshyqtaryndy ýzedi. Sondyqtan Astana sayasy sheshim ordasy, biraq ómirden kayf alatyn shahar emes dep baghalaymyn.

Ashat Qasenghalidyng әleumettik jelidegi jazbasy

Abai.kz

15 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1582
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2281
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3613