Otshashu
Esey Jenisúly
Eskertkishing bar endi taza mystan,
Tútty, sirә, qyzghanyp aza dúshpan.
Kýlli әlemning ókpesi kýiip jatyr,
Sening toyyng bitpedi-au, Qazaqstan...
Biyliginde eshkim joq shala mily,
Biraq sharuang qalmay-aq barady iygi.
Betperdesin iyekke týsire sap,
Betke ústaydy top adam qaraly ýidi.
Kimning qalay bolady aiyp isi,
Jargha baryp tireldi qayyq úshy.
Dәrihanang bar bolghyr aspirindi
Qymbat satyp, keledi bayyghysy.
Tanylghymyz bar edi atyrapqa,
Matagha da zar boldyq, japyraqqa.
Jedel jәrdem - ýnemi shaban jәrdem,
Qayyr kýtken júrt týgel aqymaq pa?
Mereytoy ma... kókparyn ala shapty,
Kóksau halqy kýtedi aghash atty.
"Búl otshashu ne kerek?" dep kesetin
Sózdi beker kýttim-au parasatty.
Álde halqyng aurumen az alysqan,
Toyyn jasap, ertesi qaza qúshqan.
Kór ýstinde kóp shaytan biylegendey,
Otshashuyng bitpedi-au, Qazaqstan...
Maqpal Júmabay
Otshashu
Otty shashu dýnkildedi,
Auylyna jetti me ýni?
Shoghy týsip jýregine
Kýidirdi ghoy, keshir, kýnim.
Otshashudan sening dausyn
Estilmeydi, estilmeydi...
Jan bauyrym, keshire alsan,
jalynamyn, keshir deymin.
Sezesinder, barlyq kózder
endi ottay jarqyldaydy.
Osy otty jarqyl endi
Janarlardan joghalmaydy...
Tanakóz Tolqynqyzy
Oshaqta otym óshti.
Óldim men. Atym óshti.
Qiyn ghoy oqys ólgen,
Kózder kóp oty sóngen.
Ot shashyp toylaghandar!
Otpenen oinamandar!
Kóz jastyng haqy bolar,
Tozaqtyng oty bolar.
Sher qatqan qyrauy bar
Nalanyng súrauy bar.
Izdeymiz әrneni joq,
Halqym bar dәrmeni joq.
El de joq. Otan da joq.
El bastar atan da joq.
Svetqaly Núrjan
Eki Otan
Sizden maghan esh payda joq, ei, agha!
Aspanym bar, zәru emen sayana.
Jylap keldim, jylap ótem ómirden
– Aqsyn qanym! Shyqsyn janym! Ayama!
Ayamaysyn! Ayamasyn bilgenmin,
Sen
Esikti teuip ashyp kirgen kýn.
Tesiginen kijingenmen Týrmemnin,
Jortqan Baqqa ere almaydy Ýrgen Mún.
Kәr qylar dep men de ygha alman, ai, taqsyr!
Endi mende jay qalghan joq tayqaqsyr.
Ataqtaryn art jalaumen shygharghan,
Kóp jәreuke jasay bersin aitaqshyl!
Qyzarmaugha ýirengesin bet eptep,
Er basyna shatyr bolghan etek kóp.
Enbeginiz tóte singen, jýre ber
Tekesingen aq shybyshty jetektep.
Ánshing – әrli. Zanshyng – zәrli. Aqyn – shat.
Ay-hay, zaman, túrsyz taqqa taqym sap.
Siz úrsasyz – kýnirensek, ah úrsaq,
Biz siyaqty bolmaysyn, – dep, – satymsaq.
Tek sizdiki – ordamyz ben qordamyz,
Tek sizdiki – dorbamyz ben jorghamyz.
Sizben birge shygha almaymyz jolgha biz,
Eling – eru! Elendeushi bolmanyz.
By ornyna kil jelghauyz boldy abyz,
Jýregimde – órt, kózimde – kýl, qolda – múz.
...«Jýrek» degen boztorghaydy qorghanyz,
«Izgi qala» jayyndaghy, Sorly Anyz!..
Órip shyqqan qúbyjyq pen jalmauyz!
Ar-amanat-qazynama saldy auyz.
Degenmenen abaylanyz, armanyz,
Qandy auyzda Siz de ketip qalmanyz!
Tórinizdi toltyrghasyn kil kezbe,
Bilinushi ed, ilinushi ed kim kózge!
Otan jayly tebirene kórme tek,
Bizding Otan sizdikinen mýlde ózge.
Bizding Otan – órtke ýitilu, sharpylu,
Sizding otan: basy – gu-gu, arty – du.
Bizding Otan – óksu menen ókiru,
Sizding otan – ynyrsu men alqynu.
Bizding Otan – әruaq qonghan beyitte,
Sizding otan – jarmaq tolghan seyfte.
Bizding Otan – arman býrgen Jýrekte,
Sizding otan – jalghan kýlgen keyipte.
Birde – orysqa, birde – shýrshit, shtatqa
Birdey búlghap, qúiryghyndy ústatpa!
Sizding otan – qoldan soqqan úshpaqta,
Bizding Otan – sordan soqqan qystaqta.
Tulaq bolghan búralqy men ógeyge,
Erten: «Mynau kimning jeri?» – demey me...
Sizding otan – Astana men Almaty,
Bizding Otan – Aral menen Semeyde.
Zәuzatymnyng Esesinen tólengen,
Sizding otan – jasalghan shart kóp elmen.
Bizding Otan – Úlytau men Bayqonyr,
Su ornyna u jauatyn tóbennen!
Sizding otan – alghys, qauma... kók orman,
Bizding Otan qarghys, dauda joghalghan.
Sizding otan – shetelderding bankinde,
Bizding Otan – Manghystauda tonalghan!
Habaryng kem, bizding Otan jútay ma?..
Sizding otan úttyrmaytyn úpayda.
Bizding Otan – qora, mola adyra
Qalghan jerde – ketken keshe Qytaygha!
Bizding Otan – qysqy qyrda túl qalghan,
Sizding otan – kýshti jyrda jýlde alghan.
Bizding Otan – aryn satqan nan tappay
Arulardyng yshqyrynda bylghanghan!
Sizding otan – atqaly túr jel berse,
Bizding Otan – qorghaydy elin ólgenshe!
Bizding Otan – múhit asyp joghalghan
Tumay tua shókken baqsyz kórdemshe!..
Bizding Otan – «dana týrde» sheshilgen
Myilau zannyng monshasynda sheshingen.
Sizding otan – qara týrme halyqqa,
Bizding Otan: Ana tilde – kesilgen!
Sizding otan – mәrmәr ýiler qozdaghan,
Bizding Otan – boz torghayly boz dalam.
Sizding otan – ibilister әninde,
Bizding Otan – qyl qobyzda bozdaghan.
Bizding Otan – bershimek zar tumaghan,
Sizding otan – Shәddad-baqtay shulaghan.
Bizding Otan – Qazaqstan-bekire,
Qúlqyn atty qyzghylt auda tulaghan...
Jә! Kýizelme, kýnirenbe, sarqylma!
– Mola baghyp otyrghan joq nar túlgha:
Qoldanbaghan aqyl bar-dy qartymda,
Joldanbaghan hatym qaldy artymda.
Sarqylmaytyn jymysqy arbap, jau ishsin,
Nesibem bar – kýnim búltqa qauyssyn!
Men shydaymyn – tyrymdy úrlap tauyssyn,
Sizding otan jyryn jyrlap tauyssyn!
Sәbiy-halqym! Jәutendegen qúldyqta,
Myng jút kórdin, Shydashy endi Syn-Jútqa.
Bizding Otan jetkizedi habaryn
Erteng degen – órtenbegen Shyndykqa!
Qashyp jatyr – aldap-arbap tudy alghan
Zyr-zybyldar – aqsha-masy tughannan.
Bizding Otan alady Erteng Azattyq,
Tәuelsizdik Týrmesinde ulanghan.
Dalam menin!
Orda tikken myng atam,
Kók bayraqtay aspanyndy únatam.
...Eshqashan da Otan ekeu bolmaydy:
Qalady әli
Jalghyz Otan – Shyn Otan! Úly Otan!..
Baqyt Bedelhan
Jan shyryly
«Qaynaydy qanyn
Ashidy janyn...» Abay
Dýniyening dýr-dýr etken dýrmegin,
bir jyghylyp, bir sýrinip sýrgenim,
kimge kerek,
paydasy joq bilgenim?
Ne ýshin kerek, kýmiljuli kýnderim?
Jylaghanym – kýlgenim.
Quanghanym – mún, menin...
Ótirikten kóremin,
Zamananyng núrly ónin.
Itten basqa bilmeytin,
Bittep jatsa, bir jerin...
Shyryldaghan shyndyqtyn
Kim sýrtedi kir-kónin?!
Ibiliske ashyldy
Izetpenen iyilgen - sol, ilgegin.
Qor siyaqty kórinedi keyde, osy,
Aqyn bolyp, mening býitip jýrgenim!..
Býitip jýrgen aqyndyghym qúrysyn.
Ugha toly yrys qúyar ydysym.
Quanghanym - ne ýshin?
Jylaghanym - kim ýshin?
Órisi keng bolsa - dep,
Júrtty oiladym - qyz ýshin.
Yrysy mol bolsa – dep,
Últty oiladym - úl ýshin.
Kóre berem, seze berem nelikten,
Tәj-tajaldyng umajdaghan uysyn,
Aq ajaldyng syr-syr etken tynysyn?!..
...Ay, Hanym – dep, aita almadyq ótkir týk;
Qara nardy shóktirtip,
Qabyrghasyn sóktirtip.
Aytqanynmen tyndamas,
Kótine basqan baylyghy
Delebesin qoptyrtyp.
Tyndasa, boghyn shashar ma,
Mynau qara halyqtyn
Qandy jasyn tóktirtip?
Jan shyryldap, tәn túnshyghyp jatqanda,
Kókke qarap ot býrkip,
Tәnirim de әne, ketti ýrkip!
Ýrkite-ýrkite ýrpiydim.
Qorqyta-qorqyta - tympimyn.
Alday-alday – arammyn.
Jylay-jylay – kirtiydim.
Endi ensemdi tiktermin,
Qamshymdy eki býktermin.
Qynymnan qylysh jarq eter,
Qyrsyqtyng kýni bitken kýn!!!
Abai.kz
