Júma, 29 Nauryz 2024
2769 0 pikir 25 Mamyr, 2020 saghat 17:00

«Búl - sayasy jýieni reformalaudaghy manyzdy qadam»

«Qazaqstan Respublikasyndaghy saylau turaly» Konstitusiyalyq zangha jәne «Sayasy partiyalar turaly» Qazaqstan Respublikasynyng Zanyna ózgerister men tolyqtyrular engizu aghymdaghy sayasy jýieni reformalaudaghy manyzdy qadam bolyp tabylady.

Partiyalyq pluralizmdi damytu, oppozisiyalyq institut qúru jәne sayasy partiyalardy tirkeudegi әkimshilik kedergilerdi azaytu maqsatynda zandarda partiyany tirkeudegi qatysushylardyng sanyn 40 mynnan 20 myng adamgha deyin qysqartu qarastyrylghan. Sonymen qatar, saylau barysyndaghy partiyalyq tizimdegi әielder men jastardyng ýlesin kvota boyynsha 30%-gha deyin úlghaytu mindetti qarastyrylady. Búl olardyng sayasy sheshim qabyldaugha qatysu mýmkindigin keneytedi.

Jastardyng zang shygharushy jәne jergilikti ókildi organdardaghy ókildigi jastardyng sheshim qabyldau prosesine belsendi qatysuy men onyng memlekettik basqaru jýiesine aralasuynyng manyzdy kórsetkishi bolyp tabylady. «Qazaqstan jastary» 2018 jylghy últtyq bayanlamanyng mәlimetterine sәikes, oblystyq mәslihattar men respublikalyq manyzy bar qalalardyng mәslihattarynda 29 jasqa deyingi deputattar ókildigining tómendeu tendensiyasy bayqalady. Mәselen, eger 2017 jyly Qazaqstandaghy jas deputattardyng jalpy sany 122 adamdy qúrasa, 2018 jyldyng birinshi jartyjyldyghynyng qorytyndysy boyynsha búl kórsetkish 96-gha deyin tómendegen.

Al әielderding sayasy belsendilik kórsetkishterine keletin bolsaq, Qazaqstan Respublikasy Parlamentindegi әielderding ýlesi 21,7% qúraydy (Mәjiliste – 25,9%, 104 orynnyng 27-i; Senatta – 12,5%, 48 orynnyng 6-y). Mәslihat dengeyinde әielderding ýlesi – 22,19% (oblystyq – 15,72%, qalalyq – 22,82%, audandyq – 23,70%).

Jalpy alghanda, kvotalau sayasaty – aitarlyqtay keng taralghan halyqaralyq tәjiriybe. Arnayy partiyalyq kvotalar Europa elderinde qoldanylady, әsirese Germaniyada, Norvegiyada, Fransiyada jәne Beligiyada jii kezdesedi. Búl normalar zanmen bekitilgen. Ayta keterlik jayt, «pozitivti diskriminasiyanyn» tetigi retindegi kvotalyq sayasatqa qatysty talas-tartystar býgingi tanda da saqtaluda. Alayda, jastar men әielderding sayasy sheshimder qabyldau ýderisine qatysuynyng tómen dengeyin eskere otyryp, elimizde 30% kvotanyng engizilui әielder men jastardyng qoghamdyq-sayasy ýderisterge qatysuyn yntalandyrady.

Zandarda qarastyrylghan búl sharalar qoghamdyq-sayasy kenistikti qayta qúrugha, partiya salasyndaghy bәsekelestikti arttyrugha, saylau organdaryn barynsha inkluzivti, tengerimdi etuge baghyttalghan.

Janna Karimova, 

Qazaqstan Respublikasy Preziydentining janyndaghy QSZIY-dyng Áleumettik-ekonomikalyq zertteuler bólimining basshysy.

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1578
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2276
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3593