Býginde koronavirus pandemiyasy el ekonomikasy men әleuetine aitarlyqtay keri әserin tiygizip otyr. Búl túrghyda Memleket tarapynan qabyldanghan sharalar qanshalyqty nәtiyjeli bolady, búl әueli aimaq basshylarynyng atqarghan júmysyna qaray belgili bolmaq. 

Al juyrda Media tehnologiyalar ortalyghynyng analitikalyq qyzmeti әkimderding tótenshe jaghday kezinde atqarghan júmystaryna bagha berip, olardyng sәuir aiyndaghy reytingin jasapty.

Atalghan reytingti oqyrman nazaryna úsynyp otyrmyz. Sóitip, sәuirdegi «super әkim» Jambyl oblysynyng 67 jastaghy әkimi Berdibek Mashbekúly bolypty. Al top bastaghan ýshtikke 67-degi Almaty oblysy әkimi Amandyq Batalov pen 45-tegi Qaraghandy oblysynyng әkimi Jenis Qasymbek kiripti.

1. Berdibek Saparbaev - Jambyl oblysynyng әkimi

67 jasta.

Sәuirdegi әkimiyder reytingining kóshbasynda Berdibek Saparbaev túr. Ol Jambyl oblysyna biyl aqpan aiyndaghy qazaq-dýngen qaqtyghysynan keyin taghayyndalghan bolatyn.

Sóitip, últaralyq qaqtyghysty sheshkennen keyin ol ónirdegi ózekti mәselening biri bilim salasyna nazar audardy. Saparbaevtyng aimaqtaghy mektepterge jasaghan reyd nәtiyjesinde kóptegen audan mektepterinde kompiuter jetispeytindigi, al 125 auyldyq eldimekende internet degen mýldem joq ekeni anyqtaldy. Nәtiyjesinde Jambyl oblysy qashyqtan oqytugha dayyn bolmay shyqty.

Sonymen qatar, Saparbaev qoghamdyq kólikting nashar júmys isteui, ayaldamalardyn, joldardyng sapasyzdyghy, qoqystardyng kóptigi, ashyq lukter, aghashtardyng zansyz kesilui jәne taghy basqa kelip týsken shaghymdar boyynsha qala basshylary men qala әkimdigining qyzmetkerlerin aiyptady.

Odan bólek, Saparbaev aimaqtaghy qytaylyq merdigerlerden jyl sayyn júmysshylardyng jalaqysyn kem degende 10 payyzgha arttyrudy talap etti. Saparbaevtyng búl mәlimdemesi jergilikti túrghyndardyng kónilinen shyqty.

Aldaghy uaqytta Berdibek Mashbekúly aimaqtaghy suarmaly jerlerge Qyrghyzstannan keletin sudyng jetispeushiligi men auylsharuashylyq tehnikalarynyng jetispeushiligi mәselesin sheshui tiyis.

2. Amandyq Batalov - Almaty oblysynyng әkimi

67 jasta. 2014 jyldyng tamyzynan beri Almaty oblysynyng әkimi.

Amandyq Batalov - búl reytingtegi basty favoritterding biri. Sәuir aiynda onyng imidjine birneshe oqighalar әser etken eken. Sonyng ishinde, ósimdik maylaryn shygharu ýshin mayly daqyldardy óndeumen ainalysatyn «Jetisu Majiko» agroónerkәsip keshenining ashylghany turaly aitu kerek. Zauytta 50 adam júmys isteydi. Jalpy Batalovtyng aituynsha, biyl oblysta 65 myng jana júmys orny ashylady.

Sonymen qatar, ol medisina qyzmetkerlerine syilyqaqy tóleu ýshin oblystyq budjetten 137 million tenge bóldi. Búl da onyng reytingine ong әser etipti.

Ónir basshysynyng pandemiya men karantin jaghdayynda aimaqty gazdandyru júmysyn toqtatpau turaly sheshimi el ishinde ong baghalanghan eken.

3. Jenis Qasymbek - Qaraghandy oblysynyng әkimi

45 jasta. 2019 jyldyng qyrkýieginen beri Qaraghandy oblysynyng әkimi.

Jenis Qasymbek sәuirdegi әkimderding reytinginde «ýzdik ýshtikke» endi. Onyng favoritter qatarynan tabyluy kezdeysoq emes. Reyting týzgen sayttyng jazuynsha, Qasymbek bastaghan aimaq ózining ekonomikalyq jaghdayyn edәuir jaqsartqan. Ásirese ónerkәsiptik óndiris, farmasevtika, jenil ónerkәsip, mashina jasau jәne metallurgiya salalarynda ósim bayqalghan.

Sonday-aq, Qaraghandy ​​oblysynda byltyrghy jylmen salystyrghanda egis kólemi ósken. Túqymmen tolyq qamtamasyz etilip, subsidiya retinde qomaqty qarajat bólindi.

Jәne túrghyn ýy qúrylysynyng ósimi 7% qúrady. Óndiris pen injiniring salasynda jana óndirister iske qosylghan (Yutong avtobus zauytynyng qúrylysy).

Koronavirusqa baylanysty sәuirde Qaraghandyda virusologiya zerthanasy men jana emhana ashylypty. Onda 20 myng adamgha deyin tirkeuge bolady delingen, resmy aqparatta. .

Qasymbekting reytingine ong әser etken sheshimi - karantin kezinde memlekettik qyzmetterge tarifterdi 5% tómendetu bolghan-mys.

4. Arhiymed Múhambetov - Qostanay oblysynyng әkimi

47 jasta. 2015 jyldyng qyrkýieginen beri Qostanay oblysynyng әkimi.

Arhiymed Múhambetovting Qostanay oblysynyng әkimi retindegi basty jetistigi - oblystyng túraqty ekonomikalyq damuy deydi. Aymaqtaghy ónerkәsip óndirisi, atap aitqanda mashina jasau jәne metallurgiya salalarynda ósim bayqalady. Sonymen qatar, auyl sharuashylyghyndaghy ónim kólemi ósip, birneshe qúrylys nysany ayaqtalghan. Jәne túrghyn ýidi paydalanugha beru kólemi de artypty.

Koronavirus pandemiyasyna baylanysty ótken aida ónirde COVID-19 diagnostikalyq zerthanasy ashylghan.

5. Danial Ahmetov - Shyghys Qazaqstan oblysynyng әkimi

65 jasta. 2014 jyldyng qarashasynan beri ShQO әkimi.

Ýzdik bestikti Ahmetov týiindeydi. Onyng bedeline әser etken basty oqigha - Óskemendegi 56 jyl boyy janartylmaghan tramvay relisterin qayta jóndeu júmystarynyng qolgha alynghany jәne Semeyde jayau jýrginshilerge arnalghan kóshe qúrylysynyng bastaluy boldy.

Oblysta koronavirus kezinde infeksiya oshaghy der kezinde oqshaulandy.

Alayda, jeke kәsipkerler bergen rúqsatnamalar basqa maqsattargha paydalanyldy jәne talondardyng bir bóligi aqyly týrde berilgen.

6. Ermek Marjyqpaev - Aqmola oblysynyng әkimi

50 jasta. 2019 jyldyng nauryzynan beri Aqmola oblysynyng әkimi.

Onyng reytingine әser etken jaghymdy faktor - aimaqtaghy su tasqyny jaghdayynyng túraqty boluy. Sebebi, biyl qardyng qalyng týsui kóktemdegi su tasqynynyng qaupin arttyrdy. Alayda, jedel әreket pen aldyn alu sharalarynyng nәtiyjesinde túrghyn ýilerdi su basqan joq.

Biraq, Marjyqpaevtyng bedeline ayaq asty kóterilgen dauyl keri әser etti. Kókshetauda bolghan dauyl saldarynan 162 ýige zaqym kelip, oblys ortalyghy men oblystyng birqatar audandarynda elektr quaty ýzildi. Túrghyn ýilerdin, әleumettik nysandardyng shatyry, kóshe jaryghynyng barlyq derlik shamdary men kabelidik jelileri zaqymdalghan. Dauyldyng әserinen ayaldamalar búzyldy. Saldarynan adamdar zardap shekti. 30 adam әrtýrli dәrejedegi jaraqattar alyp, eki adam reanimasiyada qaytys boldy.

Burokratiyalyq mәselelerge baylanysty kóptegen ýiler ýsh aptadan astam uaqyt boyy shatyrsyz túrdy.

Koronavirusqa baylanysty әkimdik óz budjeti esebinen kósheler men aulalardy zalalsyzdandyrugha arnalghan shaghyn kólemdi mashinalar satyp aldy. Sonymen qatar, koronavirus infeksiyasyn tekseretin eldegi alghashqy zerthanalardyng biri ashyldy.

7. Baqytjan Saghyntaev - Almaty qalasynyng әkimi

56 jasta. 2019 jyldyng mausymynda Almaty әkimi bolyp taghayyndaldy.

Saghyntaev karantin kezinde 280 adamgha arnalghan auruhana qúrylysyn bastady. Qúrylystyng modulidik tehnologiyasy 18 kýnde karantindik ortalyq qúrugha mýmkindik berdi.

Taghy bir jaghymdy janalyq retinde medisina qyzmetkerlerine jalaqy  taghayyndau men koronavirustyng aldyn alugha baghyttalghan nasihat júmystaryn atap ótuge bolady.

Sonday-aq, ol biznes ýshin bereshek pen qarjylyq auyrtpalyqty azaytu ýshin jýieli sharalar qabyldady.

Alayda, eldegi koronavirus boyynsha eng nashar kórsetkish Almatyda bolyp otyr.

Sonday-aq, sәuirding basynda BAQ almatydaghy ýisiz adamdardyng qaladan shygharylghan viydeosyn jariyalady. Alayda, Almaty әkimi múny joqqa shygharyp, ýisizder ýshin 300 oryndyq shatyrly lageri qúrghanyn aitty.

8. Ondasyn Orazalin - Aqtóbe oblysynyng әkimi

56 jasta. 2019 jyldyng aqpanynan beri Aqtóbe oblysynyng әkimi.

Orazalinning reytingine әser etken faktorlardyng biri - TJ kezinde kommunaldyq qyzmet tarifteri qalada 20%-gha, audandarda 50%-gha deyin tómendetildi. Virus júqtyrghan adamdardy emdeu jәne tekserumen ainalysatyn dәrigerler nauryz aiynda jalaqylaryn eki esege arttyrdy.

Sonymen qatar, O.Orazalin karantin kezinde Aqtóbe qalasynyng túrghyndaryna qyzmet kórsetetin mekemelerdi jәne qalypty júmys isteytin tamaq óndiretin kәsiporyndardyng júmysyn tekserdi. Aytpaqshy, oblystyng azyq-týlik qauipsizdigin qamtamasyz etuge ónir budjetinen 800 million tenge bólingen.

Ayta keteyik, sәuir aiynda Aqtóbege Qytaydan gumanitarlyq kómek keldi.

9. Ghaly Esqaliyev - Batys Qazaqstan oblysynyng әkimi

50 jasta. 2019 jyldyng mausymynan beri BQO әkimi.

Ónirdegi júmys oryndarynyng saqtaluy jәne investisiyalyq jobalardyng arqasynda jana júmys oryndarynyng ashyluy Esqaliyevtyng bedeline ong әser etti.

Biraq aimaqtaghy sybaylas jemqorlyq dengeyi Ghaly Esqaliyevting reytingine aitarlyqtay keri әserin tiygizdi.

10. Gýlshara Ábdihalyqova - Qyzylorda oblysynyng әkimi

55 jasta. 2020 jyldyng nauryzynda Qyzylorda oblysy әkimi bolyp taghayyndaldy. Tәuelsiz Qazaqstan tarihynda oblys әkimi bolghan alghashqy әiel.

Ábdiqalyqova әkim bolghan sәtten oblys audandaryn aralap, medisinalyq mekemelerdin, avtovokzaldardyng jәne basqa da әleumettik nysandardyng jaghdayymen tanysty.

Endi onyng aldynda apattyq jaghdayda túrghan Qyzylorda su elektr stansasyn qayta qúru, ekonomikany әrtaraptandyru, «Kósherbaev» dәuirining ekonomikalyq kórsetkishterin, atap aitqanda investisiyalar kólemin saqtau mindeti túr.

11. Qúmar Aqsaqalov - Soltýstik Qazaqstan oblysynyng әkimi

54 jasta. 2017 jyldyng nauryzynan beri SQO әkimi.

Ótken aida Aqsaqalovtyng bedeline birneshe faktorlar keri әserin tiygizdi. Onyng negizgileri - kóktem kelse de qala kóshelerining qoqystan tazalanbauy, ónirdegi et tapshylyghy men mal sharuashylyghy salasynyng toqyrauy t.b.

Alayda, aimaqtaghy segiz aumaqtyq departamentterding birigui jәne basqa agenttikting taratyluy jergilikti biylik qabyldaghan ong sheshimderding biri boldy. Bolashaqta múnday qysqartu budjet qarajatyn ýnemdeuge, basshylyq pen sheshim qabyldau uaqytyn qysqartugha әser etedi.

Biraq, Soltýstik Qazaqstan biyligining imidjine sybaylas jemqorlyqtyng kóbengi keri әserin tiygizdi.

12. Mahambet Dosmúhambetov - Atyrau oblysynyng әkimi

59 jasta. 2019 jyldan beri Atyrau oblysynyng әkimi.

Mahambet Dosmúhambetov búqaralyq aqparat qúraldarynda eng az aitylghan әkim.

13. Múrat Áytenov - Shymkent qalasynyng әkimi

38 jasta. 2020 jyldyng qantarynan beri Shymkent qalasynyng әkimi.

Áytenovting de әkim bolghanyna kóp uaqyt óte qoyghan joq. Degenmen, ontýstik megapolis - koronavirusqa shaldyqqan adamdargha arnalghan modulidi auruhana salynugha tiyis qalalardyng biri edi. Alayda kóp úzamay qúrylys júmysy toqtatyldy. Ákimdik nysannyng alghashqy jobasy qabyldanbaghanyn, qazir jana joba qarastyrylyp jatqanyn aitty.

Jergilikti TJ bólimi tolyqqandy júmysyn toqtatqannan keyin Áytenovting reytingi tómendedi.

Sonymen qatar, sәuirde qaladaghy keybir jol tosqauyldarynda tamaq tapshylyghy sezildi.

Reyting autsayderleri

14. Serikbay Túrúmov - Manghystau oblysynyng әkimi

55 jasta. 2019 jyldyng mausymynan beri Manghystau oblysynyng әkimi.

Sәuir aiynda Túrúmov óz pozisiyasyn kýsheytetin eshtenemen erekshelenbedi. Ótken aida ol iri nysandar qúrylysynyng sapasyn tekserip, memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevpen telefon arqyly sóilesti. Onyng jedel jәrdem qyzmetkerlerine eki jalaqy mólsherinde syiaqy ýshin 78 million tenge bólu turaly sheshimi bedeline ong әser etti.

Jalpy, aimaqta koronavirus infeksiyasy boyynsha jaghday túraqty.

Ákimning belsendiligining tómen boluy onyng bedeline núqsan keltirude.

15. Ómirzaq Shókeev - Týrkistan oblysynyng әkimi

56 jasta. 2019 jyldyng aqpanynan beri Týrkistan oblysynyng әkimi.

Ótken aida Ómirzaq Shókeevting reytingi kenet tómendedi. Búl Týrkistan oblysyndaghy qyryqqabattyng dúrys iygerilmeuine baylanysty boldy. Ákimning aituynsha, basqa aimaqtar qyryqqabat satyp aludan bas tartady, sondyqtan Reseyge kókónisterdi eksporttauda ýlken qiyndyqtar bar. Al,  blogerler men búqaralyq aqparat qúraldary Shókeevting qyryqqabat mәselesin sheshe almaghanyn syngha alyp, ony: «Ortalyqtan kómek súray almaytyn menedjer», dep tanydy.

Sonymen qatar, Maqtaaral audanyndaghy su tasqyny jәne oblys әkimdigining bloger Aygýl Orynbekti qudalauy da onyng kelesi aidaghy imidjine әser etpek.

Áriyne, Týrkistandaghy barlyq qúrylys júmystary belgilengen merzimde jýrip jatqanyn jәne uaqytynda ayaqtalatyndyghyn, sonday-aq oblys ortalyghyndaghy abattandyru men kógaldandyru júmystaryn eskergen jón.

Alayda, Týrkistan oblysy erler, әielder jәne kәmeletke tolmaghan balalar arasyndaghy suisid boyynsha respublikada alghashqy sapta. Taghy bir alandatarlyq mәsele - kәmeletke tolmaghandargha qatysty jasalghan qylmystar sany boyynsha Týrkistan oblysy birinshi orynda túr.

16. Ábilqayyr Ysqaqov - Pavlodar oblysynyng әkimi 

45 jasta. 2020 jyldyng qantarynan beri Pavlodar oblysynyng әkimi.

Pavlodar oblysynda virus júqtyrghandar sany tez ósude. Múnyng basty sebepteri - karantinning búzyluy jәne sheneunikter men dәrigerler tarapynan tiyisti baqylaudyng bolmauy. Mәselen, Ekibastúz túrghyndaryna  karantin kezinde piknikterge shyghugha rúqsat berildi. Aymaqta virus júqtyrghandardyng 65 payyzy Ekibastúz qalasynda. Ysqaqov búghan baylanysty qala әkimine sógis jariyalady.

Odan bólek, Pavlodar oblysynyng biyligi ziyankestermen kýreske 600 millionnan astam tenge júmsau turaly sheshim qabyldady. Búl basqa ónirlerdegi shyghynnan 10 ese artyq. Alayda, әkimdik búghan әli týsinik bergen joq.

17. Altay Kólginov - Núr-Súltan qalasynyng әkimi

42 jasta. 2019 jyldyng mausymynan beri Núr-Súltan qalasynyng әkimi.

Sәuir aiynyng qorytyndysy boyynsha astananyng әkimi Altay Kólginov eng tómengi orynda qaldy. Oghan sebep - Astana irgesindegi su tasqyny, alghashqy nóser jәne basqa da mәseleler boldy.

Ótken aida astanalyqtar aulalardaghy tazartylmaghan qoqystargha shaghymdandy.

Sonday-aq, 125 mln.tenge tenderge baylanysty dau Astana әkimining sәuirdegi bedeline aitarlyqtay keri әser etti.

Týiin. Sonymen, media ortalyq jasaghan әkimderding sәuirdegi reytingi osynday bolypty. Búl - atalghan ortalyq úsynghan pikirdi jalpaq júrtqa tanu emes, týzilgen reytingti oqyrman talqysyna úsynu. Eldegi әkimderding atqarghan nemese atqarmaghan júmysy turaly әr adam ózinshe pikir bildiruge qúqyly. Endeshe, el basqarghan shendilerding júmysyna siz qanday bagha beresiz? Sizshe eldegi eng «kýshti» әkim kim?

Dayyndaghan Núrbiyke Beksúltanqyzy

Abai.kz