Bizding elde kәsipqoy sport klubtarynyng tek memlekettik budjetten qarjylandyrylatynyn aityp jýrmiz. El qazynasynan milliardtaghan qarjy alyp otyrghan sport týrlerining biri - shaybaly hokkey.

Negizi hokkey qazaq qoghamyna sәl tansyq sport. Biraq soltýstiktegi kórshimiz asa sýiip ainalysatyndyqtan, solardyng әserimen biz de búl sporttan qarjy ayamaymyz. Eng ókinishtisi qansha qarjy salsaq ta óz últymyzdan, óz elimizden myqty hokkeyshi shyqqan joq. Óz úlandary óner kórsetpegen son, hokkey sporty qazaq qoghamynyng qúrmetine bólene almay otyr.

Qazaq shendileri sporttaghy jetistik eldi әlemge tanytady dep esepteydi. Ekonomikamen, bilim-ghylymmen emes, sportpen әlemge tanylghymyz keletini jasyryn emes. Biraq «elimizdi әlemge tanytatyn» sport klubtarynda kóbine sheteldikterding óner kórsetetini sәl qyzyq. Biz sóz etip otyrghan hokkeydi de tek legionerler oinaydy. «Barys» degen hokkey klubymyz bar, qúramyndaghy qazaqtardy bir qoldyng sausaghymen sanaugha bolady.

«Barysta» tek legionerler oinaytynyn az deseniz, hokkeyden últtyq qúramamyzda da sheteldikter órip jýr. Óz azamattarymyz búl sportqa qyzyqpaghandyqtan, ózge elding ekinshi-ýshinshi sortty hokkeyshilerine jappay azamattyq taratyp bergemiz. Sol sansyz legionerlerding arqasynda últtyq qúramamyz ben astanalyq «Barys» halyqaralyq turnirlerde tәp-tәuir nәtiyje kórsetedi. Bizding shendilerding hokkeyge aqshany ayamay tóguine osynyng ózi jetkilikti bolyp túr.

«Barys» hokkey kluby 1999 jyly qúrylghan. Sodan beri «Barysta» kim oinamady? Reseylik, kanadalyq, shvesiyalyq, finlyandiyalyq hokkeyshiler qazaq dalasyna biri kelip, biri ketip jatty. Ókinishtisi 20 jyl jantalassaq ta, «Barystan» birde-bir әlemdik dengeydegi qazaqstandyq hokkeyshi týlep shyqqan joq. Qazaq biyligi sonda da bos maqtan ýshin sheteldik oiynshylardy shaqyrudan sharshamay otyr.

Biz búghan deyin «Barys» hokkey klubyna 2018 jyly 3 450 840 000 tenge, al 2019 jyly 3 653 490 000 tenge bólingenin jazghan edik. 2020 jylghy budjeti búdan kóp bolmasa, az bolmaghany sózsiz.

Onyng ýstine «Barys» hokkey klubynyng qúramynda taghy ýsh-tórt komanda bar. «Barystyn» bas komandasymen qatar «Nomad», «Snejnye Barsy», «Barys-jas» jәne «Tomiriys» әielder komandasyn ústap otyrmyz. Múnyng alghashqy ekeui «Barys» sekildi reseylik komandalarmen birge halyqaralyq turnirge qatysady. Demek, bes komandany baghugha jogharyda biz kórsetkennen әldeqayda kóp qarjy júmsaluy mýmkin.

«Barys» hokkey klubynyng әkimshiligi:

Preziydent — Ivaniyshev Boris Anatolievich
Bas menedjer — Vyacheslav Belan
Baspasóz hatshysy — Akmanov Evgeniy Vladimirovich.

Klubtyng negizgi komandasynda 3 ghana qazaq oiynshy tirkelgen. Onyng ýstine Qúrlyqtyq hokkey ligasynyng erejesine say, «Barysqa» legioner sany jaghynan shekteu qoyylmaydy. Qúramyn tek legionerlermen jasaqtasa da óz erki. Al reseylik klubtar oiyn hattamasyna tek bes sheteldik hokkeyshini ghana tirkey alady. Búl óz oiynshylarynyng dengeyin kóteru ýshin jasalyp otyrghany sózsiz. Al «Barysqa» búnday shekteu joq. Osy erejening әserinen 2018/19 jylghy mausymda «Barys» sapynda 8 legioner jәne Qazaqstan azamattyghyn alghan 11 oiynshy óner kórsetken bolatyn.

«Barys» hokkey klubynyng budjeti, basshylyghy, qúramy jayly aittyq. Endi klub oiynshylarynyng jalaqysy qansha degen súraqqa jauap izdep kóreyik.

Bizding elde sport klubtary halyqtyng aqshasymen kýn kórip otyrsa da, el aldynda esep bermeydi. Budjeti qansha, oiynshylargha qansha jalaqy tóleydi, nәtiyje qanday degen súraqtar shendilerdi eshqashan mazalaghan emes. Jyl sayyn milliardtaghan qarjy bólinetin futbol, basketbol, velosport, biz sóz etip otyrghan hokkey bәri júmsalghan qarjy jayly júmghan auyzyn ashqan emes.

Jaqynda reseylik basylymdar «Barys» hokkey klubynyng keybir oiynshylary qansha jalaqy alatynyn jariyalady. Reseylik «Sport-Ekspress» saytynyng aqparatyna sýiensek, elordalyq komanda sapynda eng kóp jalaqyny qorghaushy Darren Dis alady eken. Kanadada tuyp, Qazaqstan azamattyghyn alghan oiynshy jylyna 75 million rubli (1 million dollardan astam) jalaqy alady. Búny tengege shaqqanda 430 million bolady.

- «Barys» jalaqysynyng shegi 75 million rublidi qúraydy. Búl Darren Disting jalaqysy. Odan kóp aqsha tabatan hokkeyshi qazaqstandyq komandanyng qatarynda joq, - deydi atalghan basylymnyng jurnaliysi Igori Eronko.

Al elordalyq klubtyng shabuylshylary Mett Frettin men Linus Viydelli komanda kapitany Diske qaraghanda әldeqayda «az» jalaqy alady eken.

«Barysqa» biyl ghana auysyp kelgen 32 jastaghy kanadalyq hokkeyshi Mett Frettin bonustardy qospaghanda 32 million rubli alady (185,6 mln tenge). Al 35 jastaghy shved hokkeyshisi Linus Viydelli búdan sәl kóbirek, 36 million rubli (208,8 mln tenge) jalaqy alady (bonustardy qospaghanda).

Búl týrli bonustardy eseptemegende alatyn taza jalaqysy. Demek kórsetken óneri men klubtyng nәtiyjesine qaray bonustar qosylady.

Taghy bir mәsele, Qazaqstandaghy jalghyz sporttyq arna Qazsport ta hokkeydi kórsetuden jalyqpaydy. Búl turaly atalghan arnanyng basshysy Pavel Sybulinning ózi aitqan.

- QHL pley-off kezenindegi «Barys» matchtarynyng translyasiyasy manyzdy ekenin eskeru qajet. Hokkey tartystarynyng barlyghy tikeley efirde taratylady, búl tipti, talqygha da salynbaydy. «Barys» jәne onyng jankýierleri ýshin biz barlyq chempionattardy taratugha dayynbyz, - deydi Pavel Valerievich.

Qazaq jankýierleri ýshin eng qyzyqty sport týrleri boks, kýres jәne auyr atletika ekeni belgili. Elimiz sportshylarynyng ong jambasyna keletin sport týrleri de osylar. Biraq hokkeydi telearna basshylary jaqsy kórgendikten shyghar, tútas kórermenge tyqpalap kórsetip jýrmiz.

Memleket qarjysyn mayshelpekke ainaldyrghan jalghyz hokkey emes dedik. Velosport ta ondaghan sheteldik sportshy ýshin milliardtaghan budjet qarjysyn paydalanyp otyr. Mәselen, Bikeandme.com.ua sporttyq portalynyng mәlimetine sýiensek, «Astana» veloko­man­dacynyng jyldyq bud­jeti - 18 million euro (8,15 mlrd tenge). Búl kórsetkish boyynsha, әlemdegi qarjysy kóp 10 ýzdik komandanyng qataryna kiredi eken.

Halqy qonyrqalta kýn keshetin, onyng ýstine kópshilik qauym velosportty sport dep sanamaytyn Qazaqstannyng komandasy әlemdegi budjeti eng kóp 10 komandanyng qataryna kirip otyr. Búl netken daraqylyq demeske amal joq!

El-júrt velosportty kóp bilmeydi dep beker aityp otyrghan joqpyz. Astana Pro Team ve­lo­­­koman­da­synyng 2020 jylgha arnalghan qúra­myna nazar salsanyz, bizding elde shaytanarbany kim teuip jýrgenine kóz jetkizesiz. Komanda sa­pyn­da jalpy 28 shabandoz óner kórsetedi. Onyng 8-i ghana qazaqstandyq. Qalghany le­gio­ner. Al qazaq shabandozy bireu ghana eken.

Al futbol jayly kóp jazyp jýrmiz. UEFA aqparatyna sýiensek, Qazaqstan Premier-ligasynda baq synaytyn 12 komandagha memlekettik budjetten jyl sayyn 30-40 milliard tenge bólinedi. 2019 jyly bir ghana elordalyq «Astana» futbol klubynyng jyldyq budjeti 9 milliard 800 million tenge boldy.

Jogharyda biz aitqan 1 mln dollar jalaqyny futbolshylar da alady. 2018 jyly futbolshylargha jalaqy tóleuge 80 mln euro (33,5 mlrd tenge) júmsalghan kórinedi. Taghy bir mәlimet boyynsha, elimizde dop tebetin futbolshylar orta eseppen jylyna 148 513 dollar (ayyna 12 376 dollar) tabys tabady. Aladopta da qaptaghan legioner legi el budjetin susha sapyryp jýr.

Biz sóz etken «Barys» hokkey kluby, «Astana» futbol kluby, «Astana» veloko­man­dacy «Astana» preziy­dent­tik kәsiby sport kluby­nyng qúramyna kiredi. «Barysqa» jylyna 3-4 mlrd tenge, «Astana» futbol klubyna 9-10 mlrd tenge, al «Astana» veloko­man­dacyna 8 mlrd tenge bólinetinin jogharyda jazdyq.

Bәrimiz biletindey «Astana» preziy­dent­tik kәsiby sport kluby­nyng qúramynda «Astana Arlans» boks kluby da bar edi. Biraq ony 2018 jyly taratyp jiberdi. Kóbine legionerler óner kórsetetin hokkey nemese velosporttan aqsha ayamaytyn basshylar, tek qazaqstandyqtardan qúralghan boks klubyn qúrbandyqqa shaldy. Boks klubyna hokkey men velosporttaghyday mol aqsha ketpeytini sózsiz edi.

Sóz sonynda aitarymyz, Qazaqstan shaybaly hokkey federasiyasynyng preziydenti - Asqar Mamiyn. Onyng ýstine «Barys» hokkey kluby preziy­dent­tik kәsiby sport kluby­nyng qúramyna kiredi. Demek, premier-ministr men preziy­dent­tik klubqa qatar arqa sýiegen «Barystyn» múrtyn balta shappaytyn shyghar. Biraq milliondap jalaqy tólep legioner shaqyryp, olargha azamattyq taratyp el sportyn damyta almaytynymyz esten shyqpaghany jón.

Quanysh Qappas

Abai.kz