Senbi, 20 Sәuir 2024
Dabyl 6914 12 pikir 11 Sәuir, 2020 saghat 16:06

Moratoriy merzimi bitken song jer taghdyry ne bolmaq?

2016 jyly Ýkimet auyl sharuashylyghyna tiyesili 1,7 million gektar jerdi auksion arqyly satugha shygharatynyn mәlimdedi. Halyq: «Jer sheteldikke satylmasyn, jalgha berilmesin», - dep dabyl qaqty. Jalpyhalyqtyq mitingter ótti. Sol mitingterge qatysqan biraz azamat týrmege de toghytyldy. Halyq narazylyghynan keyin jer kodeksindegi rezonans tudyrghan zang baptaryna bes jyldyq maratoriy jariyalandy. Al ótken jyly el preziydenti Qasym-Jomart Toqaev jerding eshqashan satylmaytynyn aitty.

«Jer sheteldikterge satylmaydy. Búl mening Preziydent retindegi berik ústanymym!», - degen bolatyn memleket basshysy Qostanay oblysynda auyl sharuashylyghy mamandarymen ótken kezdesude.

Demek, osydan keyin jerdi sheteldikterge satu, jalgha beru, tegin beru jayly mәsele mýlde kóterilmeui kerek edi. Eks-preziydent maratoriy jariyalap, ekinshi preziydent nýktesin qoyghan mәsele tolyqtay halyqtyng paydasyna sheshilip, jer memleketting menshiginde qaluy qajet edi...

Alayda, koronavirus dendep, halyq karantinde jatqanda, qazaq bilgili qasiyetti qara jerge taghy auyz salypty. Ókinishke oray, «Bireu toygha ainalghanda, bireu qoygha ainalady» degenning kerin keltiripti.

EAEO elderining kәsiporyndaryna tegin beru

Utverjden budjet EAES na 2020 god

El ýkimetining jospary boyynsha, Euraziyalyq ekonomikalyq odaqqa mýshe elderdin kәsiporyndaryna zauyt-fabrika salu ýshin jer uchaskeleri tegin berilui kerek bolatyn. Tipti osynday sheshim qabyldanyp kete jazdady. Atalghan jobany egov portalynda jalpyhalyqtyq talqylaugha úsynyp ýlgeripti. Qauly 21 sәuirge deyin kópshilikting talqylauynda bolady dep josparlanghan.

MIYR: Eksport kazahstanskih avtomobiyley rezko upal | Kursiv ...

Biz búl sózdi oidan shygharyp otyrghan joqpyz. «Ýkimetting qaulysyn jalpyhalyqtyng talqylaugha salu ýshin egov portalyna shyghardyq», - depti QR IIDM mashina jasau basqarmasynyng basshysy Erjan Imansilәmning ózi 31 arnagha bergen súhbatynda.

Jalpy halyqtyq talqylaugha qoydyq degeni de kóp kónilin aulau ýshin aitylghanday-aq. Sebebi, qarardyng talqylaugha týsip jatqanyn halyqqa eshkim habarlaghan joq. El-júrt bilip, tilshiler súraghanda ghana aitylyp otyr. Onyng ýstine egov portalyndaghy talqy alany ashylmaytyn kórinedi. 31 arna solay depti. Eshkim kirip, oi-pikirin bildire almaydy. Demek, halyq ózi reaksiya tanytpaghanda, 21 sәuir kýni qauly qabyldanyp ketui de mýmkin be edi...

Qogham narazylyghynan keyin EAEO-gha mýshe elder qatysatyn kәsiporyndargha jer uchaskelerin beru mәselesi talqylaudan jәne qaraudan alyndy.

Egov portalyndaghy resmy mәlimdemede: «memlekettik organdar men akkredittelgen qauymdastyqtar QR ýkimetine EAEO-ge mýshe elderding kәsiporyndaryna jer uchaskelerin beru qúzireti joqtyghyn eskertti. Sol ýshin atalghan qauly jobasy talqylaudan jәne odan әri qaraudan alyndy», dep jazdy.

«Attan týsse de, ýzengiden týskisi kelmeytin» shendiler qoyyrtpaq josparynyng halyq qarsylyghyna úshyraghanyn moyyndamay otyr. Eger ýkimetting qateligin betine basatyn memlekettik organdar men qauymdastyqtar bar bolsa búl jobany jalpy halyqtyq talqylaugha jetkizbey-aq jolyn keser edi ghoy.

Sonymen, el ýkimeti qanday sheshim shygharmaq boldy?

Qazaqstan ýkimeti Euraziyalyq ekonomikalyq odaqqa (EAEO) mýshe elderding kәsiporyndaryn jer uchaskeleri tegin beriletin otandyq kәsiporyndardyng tizimine qosudy josparlady. Týsinikti etip aitqanda, EAEO elderining kәsiporyndaryna zauyt-fabrika salu ýshin jer uchaskelerin tegin bergisi keldi.

Qauly mynau: QR ýkimetining 2012 jylghy 13 sәuirdegi № 459 qaulysy men 2004 jylghy 26 qarashadaghy № 1237 qaulysyna say, jer uchaskeleri menshikke óteusiz negizde beriletin otandyq ónerkәsip kәsiporyndarynyng tizimine tolyqtyrular engizu kózdelgen. Ol boyynsha, atalghan qaulynyng «sheteldik ýlesi joq otandyq kәsiporyndar» degen ekinshi tarmaqshasyn «EAEO-gha mýshe memleketterdi qospaghanda» dep redaksiyalamaq bolghan.

Myndaghan reseylik kәsiporyn tegin jer alatyn edi

Aynalyp kelgende, búl da Reseyding mýddesi ýshin jasalghan әreket bolatyn. QR industriya jәne infraqúrylymdyq damu ministrligi Reseyding ónerkәsip jәne sauda ministrligimen birlesken óndiristik baghdarlama qabyldaghan. Osy baghdarlama ayasynda reseylik «Kamaz» kompaniyasy Qostanayda «KamLitKZ» JShS jәne «TobolKZ» JShS jobasyn iske qospaq bolady. Mine, osy kompaniyalargha tegin jer uchaskelerin beru ýshin biz aityp otyrghan dauly qauly qolgha alynghan. Áriyne, Búl basy ghana. Eger ýkimetting oilaghany bolyp, osy qauly qabyldansa, qazaqtyng baytaq dalasynan bir emes, myng reseylik kompianiya tegin jer alatyn edi.

EAEO-nyng negizinen Reseyding mýddesi ýshin júmys jasaytyn odaq ekenin aituday-aq aityp kelemiz.  Songhy kezde jii aitylyp jýrgen, ortaq aqsha, ortaq júmys kýshi degen sekildi sheshimderding Qazaqstangha soqyr tiyn paydasy joq-ty. Tipti búl odaq tәuelsizdigimizge qauip tóndirui de mýmkin ekenin sarapshylar aitqan. EAEO elderining kәsiporyndaryna tegin jer beremiz degeni osy qauipting alghy sharttarynyng biri dep bilemiz...

Jer - memleketting eng basty baylyghy. Memleketting jerin memleketting halqy paydalanyp, ómir sýredi. Sol ýshin jer eshqashan satylmauy kerek. Sheteldikterdi qoyyp, qazaqstandyqtardyng ózine jerdi birjola satyp beruge bolmaydy. Qazir keybir latifundisterde 2-5 million gektargha deyin jer bar. Al qarapayym sharuada shaghyn ghana eginin egip, malyn baghatyn jer joq. Búl óz aldyna bólek әngime...

Jalpyhalyqtyq qarsylyqtyng sonynda sol kezdegi preziydent Núrsúltan Nazarbaev Jer kodeksining jekelegen baptaryna 5 jyldyq maratoriy jariyalaghan bolatyn. Mine, maratoriyding merzimi ayaqtalatyn uaqyt ta jaqyndady. Ári qaray jer taghdyry ne bolady dep alandap otyrghan halyq ýkimetting býgingi bastamasynan tiksinip qaldy. Býgin «EAEO kәsiporyndaryna tegin jer beremiz» dese, bir jarym jyldan keyin maratoriy merzimi bite sala «jerdi satamyz» dep kóne әnine baspasyna kim kepil?!

Ýkimet jerdi satu, jalgha beru nemese tegin beru degen mәseleni 2016-da bir kóterdi. Halyqy narazylyghynan son, rayynan qaytqan boldy. Mine, arada tórt jyl óte bergende taghy kóterdi. Taghy da narazylyqqa tap boldy. Endi she? Aragha jyl salyp taghy da jer saudasyn súramaq pa? Jer satu mәselesi 2016 jyly qanday ýlken daugha úlasqanyn Ýkimet úmyta bastaghan sekildi. Al halyqtyng talaby ózgergen joq jәne ózgermeydi de!

Quanysh Qappas

Abai.kz

12 pikir