Seysenbi, 23 Sәuir 2024
46 - sóz 2985 2 pikir 2 Sәuir, 2020 saghat 16:15

Qytayda ajyrasu dengeyi ósken

Qytaydaghy ajyrasu jaghdayynyng kýrt artuy karantinde jatqan bizderge de sabaq boluy tiyis.

Koronavirus saldarynan eki ay boyy ýide qamalyp otyrghan kóptegen qytaylyq otbasynda, júmyssyzdyq kesirinen kýnde janjal tuyp, onyng sony ajyrasugha әkelip jatyr. “Búdan әrige tóze almaymyn. Ajyrasamyz dep sheshim qabyldadyq. Kelesi qadam – zanger tabu” deydi jasy 30-gha tayaghan U degen bir әiel.

Qytaydyng BAQ-y, elding býkil aimaghynda indetke qarsy oqshaulau kezeni ayaqtalghan song otbasy júptary ýilerin tastap ketip jatqany turaly jazuda. Sóitip, ajyrasu dengeyi nauryz aiynda erekshe ósken. Otbasyndaghy zorlyq-zombylyq ta artqan.

Ajyrasu jaghdayy әsirese, Siani, Shenisy jәne Dachjouda erekshe bayqalghan. Bir-birinen bezingen júptardyng kóptigi sonshalyq, tiyisti departament aldynda kezekke túru kóbeygen. Júptardyng ajyrasu rәsimderi boyynsha shanhaylyq advokaty Stiv Liyding aituynsha, nauryzdyng ortasynda ayaqtalghan karantin uaqyty bite salysymen, onyng qyzmetine jýginushiler qatary 25%-gha deyin artqan. “Olar birge úzaq túrghan sayyn, kónil tolmaushylyqtary da ýdey týsedi. Kenistik tek júptargha ghana emes, bәrine kerek.” deydi ol.

Qytaydyng últtyq statistikasy boyynsha, 2003 jyly elde 1.3 million júp ajyrasqan eken. Búl kórsetkish jyl sayyn ósip, 2018 jyly 4.5 milliongha jetipti. Al byltyr 4.15 million júp aiyrylysyp tynghan. Qytayda ajyrasu jaghdayy ata-analaryna qaraghanda jas otbasyda kóp. “Nekeni búzu ýshin olardyng “sen maghan únamaysyn” degen bir auyz sózi jetkilikti”,- deydi advokat Stiv Li. Taghy bir shanhaylyq advokat Yan Shenliyding aituynsha, ajyrasyp jatqandardyng әrbir tórtinshi júby – 1985 jylghylar. Onyng ekeui ajyrasu sebebin ýidegi karantin olardyng ózara qarama-qayshylyqtaryn órshite týskenimen týsindirgen.

Byltyr Qytayda ajyrasu kórsetkishi 44% bolsa, Qazaqstanda 25.7% bolghan eken.

Ertay Nýsipjanovtyng әleumettik jelidegi jazbasy
Abai.kz
2 pikir