4-11 nauryz aralyghynda Amman qalasynda (Iordaniya) bokstan Tokio Olimpiadasyna aimaqtyq irikteu turniyri ótti. Basynan dauy arylmaghan AIBA-gha әbden ókpelegen Halyqaralyq Olimpiada komiyteti arnayy irikteu turniyrin ótkizip, Olimpiada liysenziyasyn ózderi taratty.

Biyl Tokioda ótetin Olimpiada oiyndarynda boksshylar 8 salmaq sanatynda ghana baq synaydy. Búghan da әuesqoy bokstyng bedeli tómendeui sebep bolyp otyr.

Tóreshilerding búra tartuy men barmaq basty - kóz qystylyq әlemdik arenadaghy bokstyng bedelin tym tómendetip jiberdi. Tipti halyqaralyq Olimpiada komiyteti boksty 2020 jylghy Olimpiada oiyndarynyng baghdarlamasynan alyp tastauy da mýmkin edi. Abyroy bolghanda, HOK búl qadamgha barghan joq. Tek Olimpiadagha qatysatyn boksshylar sanyn qysqartyp, irikteu qúqyghyn óz qoldaryna aldy.

Bokstan Qazaqstan qúramasynyng bas bapkeri Ghalymbek Kenjebaev Ammangha tómendegi 8 boksshyny ertip bardy:

52 keli: Sәken Bibosynov
57 keli: Serik Temirjanov
63 keli: Zәkir Safiulliyn
69 keli: Abylayhan Jýsipov
75 keli: Ábilhan Amanqúl
81 keli: Bekzat Núrdәuletov
91 keli: Vasiliy Leviyt
+91 keli: Qamshybek Qonqabaev

Iordaniyada baq synaghan 8 sanlaqtyng jeteui jartylay finalgha shyghyp, birden Olimpiada joldamasyna qol jetkizdi. 52 kelige deyingi salmaq sanatynda óner kórsetken Sәken Bibosynov ghana shiyrek finalda sýrindi. Ol Qytay boksshysy Hu Jinhuagha ese jiberdi. Biraq júbanysh jekpe-jeginde Filippin ókili Karlo Paalamdy jenip, Olimpiadagha joldama aldy. Osylaysha, Qazaqstan qúramasy Tokio Olimpiadasyna tolyq qúrammen barugha mýmkindik aldy.

Jartylay finalgha jetken jeti boksshymyzdyng tórteui aqtyq syngha joldama aldy. Búl kezende Ábilhan Amanqúl, Abylayhan Jýsipov jәne Qamshybek Qonqabaev qatardan shyghyp qaldy. Songhysy jaraqatyna baylanysty sharshy alangha shyqqan joq.

Jartylay finaldyq kezdesuler:

57 keli: Serik Temirjanov - Mirazizbek Mirzahalilov (Ózbekstan)
63 keli: Zakir Safiulliyn - Obada Mohammed Mustafa Alkasbeh (Iordaniya)
69 keli: Abylayhan Jýsipov - Vikash Kirshan (Ýndistan)
75 keli: Ábilhan Amanqúl - Tanathan Toqtarbek (Qytay, últy qazaq)
81 keli: Bekzat Núrdәuletov - Oday Alihindavy (Iordaniya)
91 keli: Vasiliy Leviyt - Huseyn Ishaysh (Iordaniya)
+91 keli: Qamshybek Qonqabaev - Huny Ádilet (Avstraliya). 

Aqtyq syngha shyqqan tórt qazaqstandyqtyng ekeui jeniske jetti. 81 kelide júdyryqtasqan әlem chempiony Bekzat Núrdәuletov Avstraliya ókilin taza jendi. Al Vasiliy Levit (91 keli) Jana Zelandiya boksshysynan basym týsti. Zәkir Safiullin (63 keli) men Ábilhan Amanqúl (75 keli) kýmis medalidi qanaghat tútty.

Finaldyq kezdesuler:

63 keli: Zakir Safiullin - Elinur Abduraimov (Ózbekstan, últy qazaq)
75 keli: Ábilhan Amanqúl (Qazaqstan) - Eumir Marsiyali (Filippiyn)
81 keli: Bekzat Núrdәuletov - Paulo Aokuso (Avstraliya)
91 keli: Vasiliy Levit (Qazaqstan) - Devid Nika (Jana Zelandiya).

Al qyzdar qúramasy irikteu turniyrine myna qúrammen barghan:

51 keli: Angelina Lukas
57 keli: Dәmetken Kelimbet
60 keli: Rimma Volosenko
69 keli: Valentina Halizova
75 keli: Nadejda Ryabes.

Búrymdy boksshylarymyzdyng arasynan 75 kelige deyingi salmaq dәrejesinde baq synaghan Nadejda Ryabes ghana Olimpiada joldamasyna ie boldy. Otandasymyz jartylay finalda Keytlin Parkerden (Avstraliya) jenilip, turnirding qola jýldegeri atandy.

Sonymen, Qazaqstan qúramasy irikteu turniyrin 2 altyn, 2 kýmis, 4 qola medalimen qorytyndylady. Sóitip jalpy komandalyq esepte ekinshi oryngha jayghasty. Bastysy qorjynda 9 Olimpiada joldamasy bar. Endi boksshylarymyz Tokio tórinde tolaghay tabystargha jetedi dep ýmittenemiz.

Olimpiadagha irikteu turniyri. Komandalyq esep:

1, Ózbekstan – 6 (3 altyn + 3 qola medal).
2, Qazaqstan – 7 (2+2+3)
3, Iordaniya – 5 (1+1+3)
4, Qytay – 3 (1+0+2)
5, Filippin – 1 (1+0+0)

Olimpiada joldamasyn jenip alghan boksshylar

52 keli

Sәken Bibosynov byltyr Qyzylordada ótken Qazaqstan Respublikasynyng V Spartakiadasynda jәne elordada ótken QR Preziydenti Kubogynda top jaryp, Ekaterinburgte ótken әlem chempionatynda qola medalige qol jetkizdi.

1997 jyly dýniyege kelgen týrkistandyq boksshynyng nәtiyjesi jaman emes. Iordaniya jerinde jýldege ilikpegenimen, Olimpiada joldamasyna qol jetkize aldy. Japoniyada el ýmitin aqtaydy degen senim bar.

57 keli

Búl salmaqtyng tizginin Qayrat Erәliyev úzaq uaqyt boyy eshkimge bermegen edi. Alayda bapkerler alqasy osy joly Serik Temirjanovqa senim artqan eken. Oghan sebep, Erәliyevting jasy úlghaya bastady. Onyng ýstine últtyq qúrama ýshin kóp enbek sinirgen Qayrat songhy kezderi iri turnirlerde nashar nәtiyje kórsetip jýr. Ótken jyly Aziya chempionaty men әlem birinshiliginde de shiyrek finalda sýrindi.

63 keli 

Búrynghy 64 keli men 60 kelining arasynan payda bolghan jana salmaq dәrejesi. Búl eki salmaqta da birqatar jaqsy boksshylarymyz bar edi. 2019 jyly Tailandta ótken Aziya chempionatynda 60 kelide Zәkir Safiullin kýmis, 64 kelide Sanatәli Tóltaev qola medali alghan. Bapkerler alqasy jana salmaqta 33 jastaghy Zәkir Safiullinge senim artyp jýr.

Búl boksshy Ekaterinburgte ótken әlem chempionatynda 1/8 finalda sýringen. Al elordada ótken  QR Preziydenti Kubogynda kýmis medali aldy. Ammanda taghy altyn medali búiyrghan joq. Demek, qúrama bapkerleri jasy úlghayghan Safiullindi jas boksshylarmen almastyrudy qazirden bastap oilaghany jón sekildi. Búl salmaqta 1999 jyly dýniyege kelgen egiz boksshy Samatәli, Sanatәli Tóltaevtar jaqsy ósip keledi.

69 keli

«Qazaqtyng salmaghy» atanghan 69 kelide songhy kezderi qazaqtyng joly bolmay jýr. Búl salmaqta ýzdikter az emes. Abylayhan Jýsipov pen Aslanbek Shymbergenov ekeui de myqty boksshylar. Biraq, iri turnirlerde «altyn» almaghandaryna kóp boldy. Shymbergenov 2018 jyly Aziya oiyndarynda, 2019 jyly Aziya chempionatynda ózbek Bobo Usman Baturovtan jenildi. Al Abylayhan ótken jyly әlem chempionatynda qola medaldi qanaghat tútty. Tokio tórinde Jýsipovting jýgi auyr bolayyn dep túr. 69 kelide qatarynan 4 Olimpiadada qazaqstandyq boksshylar altyn medali alghan. Osy sәtti seriyany jalghau Abylayhannyng qolynan keler me eken?

75 keli

Búl salmaqta ótken jyly Túrsynbay Qúlahmet atoy saldy. Aldymen Aziya chempionatynda, keyin QR Preziydenti kubogynda da qarsylas shydatqan joq. Biraq әlem chempionatynda jartylay finalda jenilip qaldy. Sóitip, 75 kelining tizginin búrynghy kóshbasshy Ábilhan Amanqúl qaytadan óz qolyna aldy.

Biraq ekeui de filipindik Eumir Marsiyaliding myqtylyghyn moyyndaugha mәjbýr. Túrsynbay Ekaterinburgte jartylay finalda jenilse, Ábilhan Ammanda aqtyq synda ese jiberdi. Biraq Tokiogha Túrsynbaydan ýsh jas kishi Ábilhan Amanqúl (1997 jyl) barady.

81 keli

Búl salmaqtyng myqtysy Bek Núrmaghanbet bolatyn. 1998 jyly dýniyege kelgen Bek Aziya chempionatynda esh qiyndyqsyz jeniske jetken. Biraq, Bek jaraqat alyp qalghandyqtan byltyr Ekaterinburgte ótken әlem chempionatyna Bekzat Núrdәuletov barghan.

Núrdәuletov Resey jerinde qúrdasynan asyp týsti. Jas boksshy 1/2 finalda 2016 jylghy Olimpiada chempiony, tórt mәrte әlem birinshiligining jenimpazy Hulio La Kruzdy jendi. Al aqtyq synda ózbekstandyq Diolshodbek Ruzmetovty aiqyn útyp, әlem chempionatyndaghy jalghyz altyn medalidi alghan.

Bapkerler alqasy Ammangha jas әlem chempionyn alyp bardy. Bekzat bapkerler ýmitin aqtap, Olimpiada joldamasymen qatar, irikteu turniyrining altyn medalin de jenip qaytty.

Ayta keterligi, Bekzat 2019 mamyrda Qazaqstan Spartakiadasyna 91 kelide qatysyp, qola medali alghan. Al shildede Preziydent kubogynda 81 kelide óner kórsetip, kýmis medalge qol jetkizgen bolaty.

91 keli

91 kelide birinshi nomerli boksshy Vasiliy Leviyt. Jasy 32-ge kelgen Levit mansabyndaghy songhy Olimpiadagha qatysatyn shyghar osy joly. Sebebi búl salmaqta myqty jas boksshylar ósip keledi. Ásirese 2000 jyly dýniyege kelgen Aybek Oralbaydyng qarqyny jaqsy. 2019 jyly ótken Preziydent kubogynyng finalynda eki boksshynyng joldary týiisti. Sol kezde Oralbay Vasiliyge qarymdy qarsylas ekenin anghartqan.

Vasiliy Levit te iri turnirlerde jeniske jetpegeli kóp boldy. 2019 jyly Aziya chempionatynda da, әlem birinshiliginde de qola medali aldy. Tipti Tailandta ótken Aziya chempionatynda kәris boksshysy nokautqa týsirip ketti. Biraq bapkerler búl joly da Levitke ýmit artyp otyr. Irikteu turniyrindegi altyn medali eshteneni dәleldey almaydy. Asa tәjiriybeli Vasiliy óz myqtylyghyn tek Tokioda dәleldeui kerek.

+ 91 keli

Búl salmaqta bizding elde Qamshybek Qonqabaev kóshbasshy. Biraq әlemde ekinshi orynnan asar emes. Aziya chempionatynda eki ret (2017, 2019), әlem chempionatynda eki ret (2017, 2019) kýmis aldy. Osy tórt finaldyng ýsheuinde ózbekstandyq Bahodir Jalolovtan jenildi. Qamshybek osy joly jaraqatyna baylanysty jartylay finaldyq jekpe-jekke shyqpaghandyqtan, Jalolovpen jәne bir synasyp kóruding sәti týspedi.

Boyy 2 metr (198 sm) Jalolov әuesqoydan góri, kәsipqoygha jaqyndau. Kәsipqoy boksta birneshe jekpe-jek ótkizip ýlgergen. 25 jastaghy Jalolovty jenu qazirshe Qonqabaevqa mýmkin bolmay túr. Mýmkin ózbekstandyqty Tokioda jenetin shyghar...

Quanysh Qappas

Abai.kz