Júma, 29 Nauryz 2024
46 - sóz 4232 4 pikir 24 Aqpan, 2020 saghat 11:48

Bayqonyr keyuana

"Bayaghy ótken zamanda, din músylman amanda", "kisisi jýzge kelmey ólmegen, qoylary eki qabat qozdaghan" Syrdyng boyynda Tóre degen bay bolypty. Qúdanyng qúdiretin-ay, Bay Tórening auy balyqqa, qorasy malgha tolsa da bir perzentke zar bolypty. Qylghan jaqsylyghymnyng qarymtasyna qúdayym bala nәsip eter dep bay Tóre baylyghyn eshkimnen ayamapty. Su súraghangha sýt berip, qamshy súraghangha túlpar mingizip, tipti auylyna kelgen mýsәpir jolaushynyng bәrin eshkimning ýiine týsirmey ózi qúdayy qonaqqa dep arnayy saldyrghan qonaq tamyna jaylaydy eken. Mine, sodan beri bay Tórening auylyn el-júrty Tóretam dep atap ketipti. Jyl sayyn kóktem shyghyp, jer jibigende bay Tóre bәibishesin ertip Týrkistan jaqqa attanatyn salty bar eken. Áulie babanyng basyna baryp tәu etip, qasiyette meshitte namaz oqyp, tilek tilep, meshit ainalasynda jýrgen jarly-jaqybaylardyng qarnyn toydyryp, kiyimin býtindep beretin kórinedi. Tórening osynday jomarttyghyna dәn riza bolghan Qúday Taghala kýnderding kýninde oghan perzent nәsip etedi. Bay Tóre azan shaqyrtyp, qyzynyng atyn Qonyr dep qoyypty. Quanyshy qoynyna syimay artynsha óli әruaqtardyng atyna as berip, bәige shaptyrghan eken.

Jyldar óte Qonyr qyz óte zerek әri kenpeyil qyz bolyp boyjetipti. Jomarttyq túqymynda bar ghoy, ol da әkesinen qalyspay bar jighan-tergenin kedeylermen bólisip, el-júrtynyng sýienishi bolyp kýn keshipti. Sol ýshin әkesi dýnie salghanda da halyq el tizginin osy Qonyrgha tapsyrghan eken. Qonyr da óle-ólgenshe eline qarasyp, әdildikpen el biylepti. Onyng túsynda halyqtyng toqshylyqtan býiiri tompayyp, Tóretamgha syimay Syrdariya manyna qonys audarypty. Sodan beri halyq eski qonystaryn Tóretam dep atasa, jana qonystaryna Bayqonyr dep at qoyypty.

Qonyr keyuana óler shaghynda ózin qimay eniregen halqyna: "Qam jemender! Men ólsem de Qúday senderdi qarausyz qaldyrmaydy. Bar malymdy senderge miras qylyp ýlestirip beremin. Tek ózara tatu bolyp, әdildikten tanbay, aralaryndaghy әlsizderge qarasyp, tughan ólkelerindi jymysqy pighyl jaudan qorghap ghúmyr keshsender boldy. Ár jaghyn Qúdaygha tapsyryndar", — depti. Aytqanday Haqtyng nazary auyp Bayqonyr keyuana dýniyeden ótse de úrpaqtaryn Qúdaydyng qalauymen jelep-jebep jýredi eken. Qatty borannan el shetin taba almay adasqan talay malshygha Bayqonyr keyuananyng elesi jón siltep, kómektesken desedi. Sonau asharshylyq jyldarynda da keyuananyng elesi anshylargha kiyikterding mol jayylyp jýrgen jerin kórsetse, balyqshylargha dariyanyng qay túsyna au salu kerektigin isharalapty degen de anyzdar bar. Biraq biraz uaqyttan keyin tughan ólkelerine basqynshy bolshevikter kelgende, jas-kәrining bәri araqqa salynyp, oryssha shýldirlep el jappay azghynday bastaghan kezde Bayqonyr әjeyding elesi kórinudi qoyypty (bәlkim Qúdaydyng da nazary aumay qalghan-au). Kәriler jaghy búny jamandyqqa balap, Qúdaydyng qarghysyna úshyradyq-au dep oilasa, jastar jaghy keyuananyng joq bolyp ketkenine esh saspapty. Tipti keshqúrym әjeler: "Bayqonyr ketti degenshe Qúdaydyng nazary ketti deseyshi, jaryqtyq. Qonyr keyuananyng ósiyetin búzyp, amanatyna qiyanat jasaghan bizdi Qúday atty. Bayqonyr bizge renjuli, " — dep jylasa, jelókpe nemereleri: "Ájәu, Bayqonyr keyuananyng elesi giptilge ulanyp qalghaly qashan ", — dep qaghytyp otyrady eken... IYә, әjeler aitqanday keyuana ketkeli Qúday da qútyn aldy búl elden...

Biraq, jaqynda elding bәri Bayqonyr keyuananyng elesi qayta oraldy dep jatyr. Araqqa salynyp, tegin úmyta bastaghan úrpaqtarynan ýmiti ýzilgen keyuana tughan jerinde bolyp jatqan bylyqty ózi týzetpekke bekingendey. Aqsaqaldar jaqynda qúlaghan raketalardy osy keyuana әruaghy úrdy dep topshylap otyr. Endi Bayqonyr ana taghy birneshe raketalardy qúlatsa jerdi jalgha alghandar eldi tastap tym-tyraqay qashuy mýmkin. Búl joly keyuana shynymen ashuly sekildi. Elesi el kezip, kelimsekterding zәresin aludy bastaghanday. Mýmkin keshegi qala syrtynan kiyik aulaymyz dep jýrip tompalam asqan orys milisiyalarynyng kóligin de osy Bayqonyr keyuana shyghar audaryp tastaghan. Bәri de mýmkin. "Giptilderinning týtinimen qabirimde de dúrys jatqyzbadyndar ghoy" dep nalyp, azghan úrpaghynyng kegin alugha kirisken shyghar. Ne bolsa da arty qayyrly bolsyn...

Roman Búrqashtyng әleumettik jelidegi jazbasynan

Abai.kz

4 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1570
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2265
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3564