Júma, 26 Sәuir 2024
Jer dauy 4742 20 pikir 11 Qarasha, 2019 saghat 16:05

Jer jekede. Malshylar jayylymdy qaytedi?

Abai.kz saytynyng әleumettik jelidegi paraqshasyna Almaty oblysy, Qarasay audanynan Núradil Rahmetolla deytin azamat ýshbu hat jazyp, dat aitypty.

Álgi hattan úqqanymyz, Fabrichnyi, Qasymbek auyldarynyng manyndaghy jayylymdyq jerdi Telman esimdi jeke sharua qojylyqtyng iyesi ainalasyn 3 metr or qylyp qazypty. Auyl túrghyndary búghan narazy kórinedi.

Bizge shaghym aityp, hat jazghan Núrәdil Rahmetolla myrzanyng ózine habarlasyp, mәselening mәn-jayyn súrap bildik.

Núradil Rahmetolla, Qarasay audanynyng túrghyny:

- Men Núradil Rahmetolla, Almaty oblysy, Qarasay audany, Rayymbek auylynda túramyn. Jeke kәsipkermin. Mening Jambyl audany, Qasymbek auylyna qarasty jayylym jerlerde jeke sharua qojalyghym bar. Mening qasymda shaghyn-shaghyn basqa da sharua qojalyqtar bar.

Bizding janymyzda Telman degen últy әzirbayjan azamattyng sharua qojalyghy da bar bolatyn. Ol jer - Qarasay men Jambyl audandarynyng týiisken túsy. Sol jerdegi 700 gektar jayylymdy mening jeke menshigim dep ainaldyra qorshap, ýsh metrdey terendikte qazyp tastady. Qorshalghan jerding ishinde mening de qojalyghym qalyp qaldy.

Ol jerdegi tau, ózen, su bәrin qazyp ótip ketti. Ar jaghynda Fabrichnyy auylynyng jayylymdyq jeri bar. Elding maly jayylatyn, su ishetin jeri týgel ainaldyra qazyldy.

Biraq, sharua qojalyqtyng iyesi Telman "ol mening jeke menshik jerim" deydi. Biz onyng qújattaryn kórgen joqpyz. Sóitip ol, býkil Fabrichnyi, Qasymbek auyldarynyng manyndaghy búrynnan mal jayylymdyq jerlerdi 3 metr or qylyp qazyp tastady. Qazylghan jerding terendigi sonday, ana jerge mal týgili adam týsip ketse aman qalmaydy.

Biz qojalyqtyng qojayynyn kórgen joqpyz. Tek, adamdaryn jiberip qazdyrdy. Býkil Fabrichnyy auylynyng túrghyndary qarsy shyqty. Biraq, eshtene jasay almaghan. Sol kýii qaldy.

Mening sharua qojalyghymnyng gosaktisi boyynsha, ol jerding bir jaq búryshy memleketting jeri. Sonda ol memlekettik jerlerdi qorshap tastaytyn kim? Kimnen rúqsat alghan? Jәne ol jayylym jerdi jyrtyp, egis egedi. Oghan jayylym jerdi egistikke ainaldyrugha kim rúqsat bergen?

Sosyn mening sharua qojalyghymnyng qasynda kól bar. Ol - barlyq auyldyng maly kelip su ishetin jer. Taudan aghyp kelip jatqan ózen. Sonyng bәrin qazyp ótip ketti.

Búl jaghdaygha eki audannyng qosylghan túsyndaghy Fabrichnyi, Qasymbek, Bekbolat, Sauynshy auyldarynyng barlyq halqy qarsy shyghyp jatyr.

Taghy aitarym, ol jerdi qazu ýshin rúqsat alu kerek. Álgi qojalyqtyng iyesi rúqsat almaghan. Ekinshiden, óz jerin qorshaghysy kelse setka tartyp, basqalargha jol qaldyru kerek. Óitkeni ana jayylym Ýshqonyrdyng tauynan búghy, elikter týsip jýretin jer. Sol suatty qazyp tastaghan.

Bylaysha aitqanda, soghysqa dayarlyq jasaghanday qylyp shamamen, 20 km jerdi qazdy.

Búl qanday Zansyzdyq? Eger osylay kete berse, biz bolashaqta vertoletpen úshyp jýruimiz kerek shyghar, onda?

Núradil myrza búl mәsele boyynsha Jambyl audanynyng әkimi Baqyt Qazanbasovqa, Almaty oblysynyng әkimi Amandyq Batalovqa jәne Auyl sharuashylyghy ministrligine shaghymdanghan. Almaty oblysy әkimdigi búl mәseleni resmy qarastyrugha jibergeni turaly jauap jazghan.

Biz jogharyda sóz bolyp otyrghan sharua qojalyghynyng qojayyny Telman myrzanyng ózine habarlasyp, atalghan mәsele boyynsha ol kisining sózin tyndadyq.

Soy atyn aitudan bas tartty. "Ony neghylasyz, men qazir sheteldemin. Kelgen song kezdeseyik. Kezdeskende aitamyn, kórsetemin...", dedi.

Telman, Sharua qojalyghynyng iyesi: 

- Tyndanyzshy, men óz jerimdi qazdym ghoy. Mening 3 myng qoyym, 200 jylqym bar. Mende barlyghy tirkelgen. Men búl jerlerdi júrttan satyp aldym. Jeke túlghalardan satyp aldym. Jogharghy jaqtan fabrichnyilyqtar maldaryn aidap týsedi. Olar últaralyq mәseleni kóterip otyr. "Týrik, әzirbayjan... ketinder" dep... Men she? Men ne isteuim kerek? Men bireuding jerin qorshap alghan joqpyn ghoy. Óz jerimdi qorshadym. 

Men sol auyldan, adamdardan satyp aldym. Mende qansha gosakti bar. Jeke menshik. Olar: "Sen qazaq emessin, әzirbayjansyn. Sening ol jerdi qazugha haqyng joq. Búl qazaqtyng jeri. Biz múnda búryn qalay mal baqsaq, qazir de solay bagha beremiz. Joq, biz seni órteymiz, pyshaqtaymyz (zarejem).." deydi. Bilmeymin, búl ne әngime?!

Meniki shamamen 500 gektarday jer.  Iishinde 49 jyl degen bar. Ol shamamen 10 payyzday. Maratoriy jariyalaghan son, satyp ala almaytyn boldyq qoy. Mine, sol 10 payyz ghana. Al 90 payyzy jeke menshigim. Men ol jerlerdi jeke azamattardan aldym. Memleketten eshtene alghan joqpyn. 

Olar menen mal aidap ótetin jer (progon) súrady. Adam siyaqty súrady. Men úzyndyghy shamamen 3,50-3 killometr  jer (progon) qaldyrdym. Al qazudy bastaghanda olar maghan keldi. "Meyli, jerindi qorshap jatyrsyn. Endeshe biz mal aidap óte alatyn jer (progon) qaldyr. Qarasaydyng jeri jaghynan 20-40 metr jer qaldyra alasyng ba" dedi. Men: "sóz joq, jaqsy" dedim. Men plus-minus qansha jer keri shegindirdim. Olargha "progon" qaldyrdym. Bireuding bir metr jerin de alghan joqpyn. 

Telearnany da shaqyrghan. Jer basqarmasynan adamdar shaqyrtty. Olar da keldi. Kórdi. Barlyghy meniki dúrys ekenin kórsetti. Shekara búzylghan joq.

Olar endi últaralyq mәsele kóterip otyr. Tipti, meni "óltiruge" de dayyn boldy. Men olargha adam siyaqty aittym. Men óz malymdy jaylaugha aidap shyghamyn. Jazda ýsh aigha, mausym, shilde, tamyzda, keyde qyrkýiekke deyin. Sol aralyqta olar óz maldaryn mening territoriyamda baghady.

Men olargha: "Jigitter, egin bolsyn, shóp bolsyn dep, men әdeyi óz malymdy jaylaugha alyp ketemin. Men ol jaqta jәne 150-200 gektargha arpa, biday egemin. Kelsem, joq. Senesiz be, biyl men 40 tonna ghana arpa aldym. Al 200-250 tonna aluym kerek edi. Barlyghyn solardyng maldary taptap tastady. Kelip, aitsam, maghan agressivti týrde jauap beredi.  Bilmeymin, endi qalay júmys jasauym kerek?! 

Mende qújattarymnyng barlyghy dúrys. Telearna da kelgen. Qújattardyng barlyghyn teksergen. Ákimderdi, jer basqarmasynan adamdardy shaqyrghan. Barlyghy tekserdi. Býkil Jambyl audany biledi. Mende barlyghy zandy. Ol jeke menshik. 

Aytpaqshy, olargha әkimdik jer úsyndy. Jogharghy jaqta qoqys tógeteni oryn (svalka) bolghan. Sol jaqtan jer bermek te boldy. Tipti, men óz tehnikamdy kómekke úsyndym. ""Jigitter mende tiyegish (pogruzchiyk) bar. Óz esebimnen bereyin. Senderdi de týsinemin. Senderding jayylym jerlering edi" dedim. Audannyng әkimining kózinshe aittym. "Tiyegish (pogruzchiyk) jaldap bereyin, ol jerdi tazartyp bersin" dedim de. Joq. "Biz osynda baqtyq, әri qaray da bagha beremiz" dep otyr. 

Mening sharua qojalyghym oblystaghy aldynghy qatarly. Men qoylarymdy Amerikadan, Angliyadan әkelgem. Mynbaev institutymen de júmys jasaymyn. Maghan shynymen jer jetpeydi. Memleketten dotasiya almaymyn. Memleketten bir tiyn da alghan emespin. 

Týiin. Abai.kz aqparattyq portaly erkin aqparat alany. Múnday oy jarystyryp, pikir almasugha әrkim qúqyly.

Qos taraptyng pikirin tyndadyq. Biz, atalghan daugha qatysty kesip-púshyp ýkim aitatyn Sot emespiz. Qúzyrly organ emispiz.

Redaksiyamyzdyng әleumettik jelidegi paraqshasyna ýshbu hat jazyp, minber súraghan Núradil Rahmatolla myrzanyng da, ol sóz etip otyrghan Telman myrzanyng da pikirin estidik. Jer dauyna, jayylym dauyna minber úsyndyq. Mәselening sheshimin jergilikti әkimdik, Amandyq Ghabbasúly basqaratyn Almaty oblysynyng әkimdigi men ondaghy qúzyrly organdar sheshui kerek-aq!

Núrbiyke Beksúltanqyzy

Abai.kz

20 pikir