سۋرەتتە قاراشاش بەككۋليەۆا جامبىل وبلىسى، جامبىل اۋدانى، اسا اۋىلىندا جالدامالى پاتەر جالداپ تۇرادى

بۇگىنگى قوعامدا ەرلى-زايىپتىلاردىڭ اراسىنداعى جانجالدار جيىلەپ، اجىراسۋ جايتتارى قوعامىمىزدا كوپ ورىن الۋدا. وتباسىلاردىڭ شاڭىراقتارىنىڭ شايقالۋىنا ءارتۇرلى جاعدايلاردىڭ سەبەپتەرى بار. كەيبىر جاندارعا تەرىس پيعىلداعى ءدىني اعىمداردىڭ ىقپالدارى دا اسەر ەتىپ جاتىر. ءسالافيزم يدەولوگياسىنىڭ كەسىرى جامبىل وبلىسىنداعى ءبىر وتباسىنىڭ شاڭىراعىن شايقالتتى. بۇگىن ءبىز ءسالافيزم اعىمىنىڭ كەسىرىنەن شاڭىراعى شايقالعان قاراشاش بەككۋليەۆامەن بولعان سۇحباتتى وقىرمان نازارىنا ۇسىنامىز.

– قاراشاش، بۇرىنعى كۇيەۋىڭىزبەن قاي جىلى وتاۋ قۇردىڭىزدار؟ اجىراسۋلارىڭىزعا ناقتى نە سەبەپ بولدى؟

– ءبىز 2008 جىلى شىلدەنىڭ 15 كۇنى شاڭىراق كوتەرگەنبىز. جامبىل وبلىسى، جامبىل اۋدانى، اسا اۋىلىندا تانىستىق. كۇيەۋىم باسىندا تەمىرجول سالاسىندا جۇمىس ىستەدى. كەيىننەن اسكەري كەلىسىمشارتپەن قىزمەت اتقارعان بولاتىن. ءبىر جىلدان سوڭ جۇمىستان اقىسىز دەمالىس الدى. كورشىمىزبەن بىرگە اقتاۋ قالاسىنا بارىپ كەلدى. جيىرما كۇندەي سوندا بولدى. ماعان حابارلاسىپ، ناماز وقىپ ۇيرەنگەنىن ايتتى. "بالام جاقسى جولعا ءتۇستى" دەپ قايىن ەنەم دە (كۇيەۋىنىڭ اناسى) قۋاندى. كەلگەن سوڭ، مۇلدەم باسقا ادام بولىپ ورالدى. ساقال قويعان، ارالاساتىن ادامدارى دا باسقا. سوزدەرى مۇلدەم بولەك. وسى اعىمعا كىرگەن سوڭ، ەكى-ءۇش ايدىڭ ىشىندە ماعان تىنىشتىق بەرمەدى.

– ءسالافيزم اعىمىنا بۇرىنعى كۇيەۋىڭىز اقتاۋدا جۇرگەندە كىرگەن بە؟ نامازدى قاي جىلدارى وقي باستاعان؟

– 2016 جىلداردان باستاپ ناماز وقىدى. وسى اعىمدا جۇرگەنىنە ءتورت جىلعا جۋىق ۋاقىت بولىپ قالدى. اقتاۋدا جۇرگەندە وسى ءسالافيزم اعىمىنا كىرگەن. ەكى جىل اسكەري كەلىسىمشارتپەن جۇمىس جاساپ ەدى. جۇمىسىن تاستاپ كەتتى. باستىعى دا ىزدەپ كەلىپ، جۇمىسقا قايتادان شاقىردى. بىراق، ول جۇمىستى «حارام» دەپ، بۇدان بىلاي ول جۇمىستى ىستەمەيتىنىن ايتتى. دىنگە قاراما-قايشى دەپ جۇمىستان شىعىپ، كەلىسىمشارتتى بۇزعانى ءۇشىن 24 مىڭ تەڭگە ايىپپۇل سالىندى. ول ايىپپۇلدى ۇزاق جىلدان كەيىن، بىلتىر عانا ەنەم زەينەتاقىسىنان تولەدى.

– اقتاۋدان كەلىسىمەن سىزگە ءوزىنىڭ جولىنا تۇسۋگە بۇيىرا باستادى ما؟

– ءيا! كەلىسىمەن ماعان شارتتارىن قويدى. ەشكىممەن ارالاسپايسىڭ دەپ، تۋعان اكە-شەشەمە دە جىبەرمەي قويدى. تۋىستارىم ىزدەپ كەلسە ولارعا «شايتانسىڭدار» دەۋشى ەدى. وسىنىڭ بارىنە كونىپ، ەكى جىلداي وتىردىم. قايىن ەنەم دە شىدا، ءالى-اق وزگەرەدى دەۋمەن بولدى.

– سىزبەن بىرگە تۇرعاندا ۋاعىزدار تىڭداپ، جاسىرىن جيىندارعا باراتىن با ەدى؟

– اپتاسىنا ءبىر رەت دوستارىمەن جينالىپ تۇراتىن. ماعان دا "بىرگە بارامىز" دەيتىن. مەن بارعىم كەلمەيتىندىكتەن ء"وزىڭ بارا بەر" دەيتىنمىن. وسىلاي جۇرگەندە مەنى ۇردى. ءتىپتى اۋرۋحاناعا جاتىپ شىقتىم. ەكى-ءۇش ايدان كەيىن قايتادان تاياق جەدىم. مەنىڭ اكەمنىڭ ومىردەن وتكەنىنە ون جىل بولعاندا دا، مەنى جىبەرمەۋگە تىرىستى. بىراق، مەن باردىم. اقشا بەرىپ، اكەمە باتا تۇسىرگەن بولاتىنمىن. سول كەزدە مەنى بالاعاتتاپ، "بۇل حارام" دەگەن ەدى. كۇيەۋىمنىڭ ءۇش تۋعان اپكەسى بار. وتباسىندا جالعىز ۇل بولاتىن. قازىر اپكەلەرىمەن دە ارالاسپايدى. بىراق، اكەسى ۇلىنا ەرىپ ءسالافيزم اعىمىنا ەرىپ كەتتى. اناسى ءالى بوي بەرمەي ءجۇر. مەن ەكى-ءۇش رەت تاياق جەدىم. ءتىپتى قولىمدى سىندىردى. قىسقا بالاق كيەدى. بازاردان شالبار ساتىپ الساق، بالاعىن قىرقىپ تاستايمىز. ءسويتىپ، سول شالباردى ەكى ايدا ءبىر رەت عانا جۋامىز. «دارىن مۋباروۆتىڭ» ۋاعىزدارىن تىڭدايدى. تاماقتى داستارحان باسىندا ۇرىس-كەرىسسىز ىشپەيمىز. ۇيلەنگەندە توي-تومالاق جاساعانبىز. ول كەزدە ءتاپ-ءتاۋىر جىگىت ەدى. ۇيدە تەلەديدار كورمەيمىز. ول جوقتا بالالارىم «بالاپان» كورەدى. ۇيگە كەلگەن سوڭ، تەلەديداردى ءوشىرىپ قويامىز.

– سىزگە جۇمىس جاساۋعا رۇقساتىن بەرىپ پە ەدى؟؟

–  مەن جانارماي بەكەتىندە جۇمىس ىستەۋشى ەدىم. ول مەنى جۇمىستان ەرىكسىز شىعارىپ الدى. ۇيدە وتىراسىڭ دەپ. ءوزى دە جۇمىس ىستەمەدى. وسىلايشا، اكە-شەشەسىنىڭ زەينەتاقىسىنا كۇنىمىزدى كورىپ جۇردىك. كەيىن قايتادان جۇمىسقا شىقتىم. سەبەبى، بالالارىمىزعا شۇلىق تا الا الماي قالدىق.

– بۇگىندە بالالارىنا قارايلاسادى ما؟

– مۇلدەم قارايلاسپايدى. ۇلكەن ۇلىم قىستىق اياق كيىمى بولماعان سوڭ، ساباققا دا بارامادى. بالامىزدى توقپاقتاپ، وزىمەن بىرگە ناماز وقىتاتىن. مەكتەپ مۇعالىمدەرى ۇلىما اياق كيىم ساتىپ الىپ بەردى. اجىراسپاي تۇرعانىمىزدا دوستارىمەن بىرگە، ءبىر ايەلدى بالاسىمەن الىپ كەلدى. پاتەر جالداپ تۇراتىنبىز. قاسىمىزداعى پاتەرگە ايەلدى ورنالاستىردى. ءبىر كۇنى سول ايەل مەنىڭ بالالارىما سەبەپسىزدەن-سەبەپسىز ۇرىسا باستادى. "كۇيەۋىم سول ايەلدى الماقشى ەكەن" دەپ ەستىدىم. بۇل ايەل شىمكەنت قالاسىنان كەلىپتى. وسى اعىمعا كىرگەننەن سوڭ وتباسىمەن ارالاسپاي كەتكەن. كۇيەۋىم بالالارىمىزعا "وسى سەندەردىڭ انالارىن، وسىعان باعىنىڭدار" دەپتى. قايىن ەنەم "ايەل السا، الا بەرسىن ەرتەڭ ساعان قايتىپ كەلەدى" دەيدى. اقىرى، نە كەرەك! مەنىمەن اجىراسىپ، بىردەن ەكى ايەل الدى. ولاردىڭ بىرەۋىمەن ارتىنشا اجىراسىپ كەتتى.

– اجىراسقاندارىڭىزعا قانشا ۋاقىت بولدى؟

– اجىراسقانىمزعا ءبىر جىل بولدى. بالالارىمىزعا ءبىر تيىن اقشا تولەمەيدى. پاتەر جالداپ تۇرامىز. ايىنا تاباتىن تابىسىم وتىز ءۇش مىڭ تەڭگە. قىستا پاتەر اقى قىرىق مىڭ تەڭگە دەيىن كوتەرىلدى. جىلۋ مەن جارىققا جيىرما بەس مىڭ تولەيمىز. قىستا ودان دا كوپ شىعادى. انام زەينەتاقىسىن بەرىپ، كومەكتەستى. اراسىندا نەسيە الدىم. كەيدە زاتتارىمدى وتكىزدىم. 2009 جىلى اجىراسىپ، قايتا قوسىلعان ەدىك. قازىر ۇلكەن ۇلىم ونعا كەلدى. كىشىسى بەس جاستا. ەكىنشى رەت قوسىلعاندا ەكىنشى ۇلىمدى دۇنيەگە اكەلدىم. كۇنى-ءتۇنى ماعان تىنىشتىق بەرمەي اڭدىپ تا ءجۇردى. ءبىز، اجىراسقانبىز عوي! تىنىشتىق بەرگەنىن قالايمىن. اليمەنتتى تولەتتىرۋگە سوت ورىنداۋشىلاردىڭ دا شاماسى كەلمەي جاتىر. ۇلكەن بالام اكەسىن كورسە، ايدالادان قاشادى. مەنىڭ قاتتى كۇيىنەتىنىم اليمەنت تولەمەيدى. ءبىر ۇلىما ءبىر ميلليون سەگىز ءجۇز مىڭ، ەكىنىشىسىنە سەگىز ءجۇز مىڭداي قارىزى بار. بۇگىندە جانارماي بەكەتىندە وپەراتور-كاسسير بولىپ جۇمىس ىستەيمىن. اراسىندا كافەدە جۇمىس بولادى. بالالاردى باعۋ ءۇشىن ول جاققا دا بارىپ، جۇمىس جاساپ ءجۇرمىن.

– سۇحباتتاسقانىڭىزعا راقمەت!

قاراشاش سۇحبات بەرۋدەگى "باستى ماقساتىم اليمەنتتى تولەسە بولدى..." دەگەندى ايتادى. دالادا قالعان كەلىنشەكتىڭ بۇرىنعى كۇيەۋىنەن بار قالايتىنى وسى.

ال، ءبىز ءسالافيزم يدەولوگياسى ايرانداي ۇيىپ وتىرعان قانشاما وتباسىن ويرانداپ، مەملەكەتىمىزدىڭ تۇتاستىعىنا قاۋىپ ءتوندىرىپ وتىرعانىن بيلىكتىڭ قاپەرىنە سالعىمىز كەلەدى. سونىمەن قاتار، قوعامىمىزدى جىك-جىككە ءبولىپ وتىرعان مۇنداي جات پيعىلدى اعىمداردان جاقىندارىمىزدى ساقتاۋ – ءبارىمىزدىڭ مىندەتىمىز.

قادىرالى سارىپبەك

Abai.kz