قازاقستان پرەزيدەنتى ن.ءا.نازارباەۆتىڭ بۇۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ 70-سەسسياسىنىڭ جالپى دەباتىندا سويلەگەن سوزىدە يادرولىق قارۋسىز الەم قالىپتاستىرۋ ءىسىن ادامزاتتىڭ ءححى عاسىرداعى باستى ماقساتى ەتۋگە شاقىرامىن دەدى.

قۇرمەتتى توراعا مىرزا!
قۇرمەتتى باس حاتشى مىرزا!
قۇرمەتتى ارىپتەستەر!
حانىمدار مەن مىرزالار!
بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ 70 جىلدىق مەرەيتويى تۇسىندا بۇل ۇيىمنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلار وعان قانداي تەرەڭ ماعىنا بەرگەنى جونىندە وي ءبولىسۋ ماڭىزدى.
بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى قازىردىڭ وزىندە جاھاندىق تۇرعىدان تاريحي ءمانى بار مىندەتتەردى ورىندادى.
بىرىنشىدەن، پلانەتامىزدا ادامدار جەتپىس جىل بويى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسسىز ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى.
ەكىنشىدەن، الەمدە اسا اۋقىمدى وتارسىزداندىرۋ جۇزەگە اسىرىلدى.
بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىن 70 جىل بۇرىن ەلۋ ءبىر مەملەكەت قۇردى. ول كەزدە الەمنىڭ كوپ بولىگىن كولونيالار مەن تاۋەلدى ايماقتار الىپ جاتتى.
بۇگىندە الەمدىك قوعامداستىقتا 193 تاۋەلسىز ەل بار.
ۇشىنشىدەن، بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى كۇن سايىنعى، قيىن، بىراق قاۋىپسىزدىك پەن دامۋ ءۇشىن بارشاعا قاجەتتى ۇنقاتىسۋدىڭ بۇكىلالەمدىك مىنبەرىنە اينالدى.
ادامزات ودان ءوزىنىڭ ارالۋاندىقتاعى بىرلىگىن، ءبىزدىڭ عاجاپ بىرەگەي پلانەتامىزدىڭ تاعدىرىنا قاتىستىلىعىنىڭ ورتاقتىعىن سەزىنەدى.
بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ نەگىزىن سالۋشىلار الداعى الىس بولاشاققا وي كوزىمەن قاراي ءبىلدى.
الەم بۇگىندە ولاردىڭ باستامالارى مەن ورىندالعان ارمانىنىڭ جەمىسىن كورىپ وتىر.
حانىمدار مەن مىرزالار!
قازاقستان حالىقارالىق قاتىناستارداعى ءوزارا سەنىمدى قالپىنا كەلتىرۋگە، حالىقارالىق قۇقىقتىڭ نەگىزىندە بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋعا باعىتتالعان بارلىق باستامالاردى قولدايدى.
جەتپىس جىل بويى الەمدىك قوعامداستىق اسكەري قاقتىعىستاردى اقىلعا قونىمدى شەشۋدىڭ ءتۇيىنىن تابۋعا تىرىسىپ كەلەدى.
بىراق قاقتىعىستار ازايار ەمەس.
ولار كەيبىر ەلدەردە مەملەكەتتىلىكتى كۇيرەتۋدىڭ سالدارىنان شەكتەن شىققان حالىقارالىق تەرروريزمگە ۇلاسۋدا.
ادامزات سوعىستاردىڭ الدىن الۋ جانە قاقتىعىستاردىڭ سالدارىن ەڭسەرۋدىڭ ەسكىرگەن تاسىلدەرىنەن ولاردى ءمان-ماعىناسىز ەتەتىن جاڭا دامۋ ستراتەگياسىنا وتۋگە ءتيىس.
ول ءۇشىن الىستاعى بولاشاققا باتىل كوز سالىپ، بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنا 100 جىل تولاتىن كەزدەگى الەمنىڭ قانداي بولاتىنىن كورە ءبىلۋىمىز كەرەك.
مەن جەر بەتىندەگى وركەنيەت تاياۋداعى وتىز جىلدا سوعىستار مەن قاقتىعىستاردىڭ شيەلەنگەن ءتۇيىنىن دانالىقپەن تارقاتۋ ءۇشىن كۇش-جىگەر تابا الاتىنىنا سەنىمدىمىن.
حXI عاسىردا ادامزاتتىڭ ەڭ باستى مىندەتى الەمدى سوعىس قاتەرىنەن مۇلدە ارىلتاتىن جانە ونىڭ سەبەپتەرىن جوياتىن ستراتەگيانى جۇزەگە اسىرۋ بولۋعا ءتيىس.
سول ءۇشىن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ءجۇز جىلدىعىنا جاھاندىق ستراتەگيالىق باستاما – 2045 جوسپارىن ازىرلەۋدى ۇسىنامىن.
ونىڭ ءمانى – بارلىق ۇلتتاردىڭ الەمدىك ينفراقۇرىلىمعا، رەسۋرستارعا جانە نارىقتارعا قول جەتكىزۋىنىڭ ءادىل شارتتارى نەگىزىندە الەمدىك دامۋدىڭ جاڭا ترەندىن قالىپتاستىرۋ، سونداي-اق ادامزاتتىڭ دامۋى ءۇشىن جالپىعا ورتاق جاۋاپكەرشىلىكتى ورنىقتىرۋ.
ءبىرىنشى. مەن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك كەڭەسىن جاھاندىق دامۋ كەڭەسىنە اينالدىرۋدى ۇسىنامىن.
ونىڭ قۇرامىنا بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى باس اسسامبلەياسى سايلاعان مۇشە مەملەكەتتەرمەن قاتار بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ مامانداندىرىلعان مەكەمەلەرىنىڭ بارلىق باسشىلارى، سونىڭ ىشىندە حالىقارالىق ۆاليۋتا قورىنىڭ دا باسشىلارى ەنە الار ەدى.
كەڭەسكە جاھاندىق ەكونوميكالىق رەتتەۋشىنىڭ مىندەتتەرى جۇكتەلۋگە ءتيىس.
كەڭەس جۇزەگە اسىراتىن بۇكىلالەمدىك جوبالار جاھاندىق ەكونوميكالىق ءوسىم نۇكتەلەرىنە اينالا الادى.
بۇل جاھاندىق داعدارىستار قاتەرىن ايتارلىقتاي ازايتۋعا، سونداي-اق مەملەكەتتەردىڭ ۇلتتىق ەكونوميكا جانە الەۋمەتتىك ساياسات ماسەلەلەرىندەگى جاۋاپكەرشىلىگىن كۇشەيتۋگە سەپتىگىن تيگىزەدى.
جوباسى استانا ەكونوميكالىق فورۋمى اياسىندا قىزۋ تالقىلانىپ كەلە جاتقان داعدارىسقا قارسى دۇنيەجۇزىلىك جوسپار يدەياسى وتە وزەكتى بولىپ كورىنەدى.
الەمدى الاڭداتىپ وتىرعان ماڭىزدى ماسەلەلەر – تەرروريزم، مەملەكەتتەردىڭ كۇيرەۋى، كوشى-قون جانە وزگە دە كەلەڭسىز قۇبىلىستار ەكونوميكالىق داعدارىستىڭ، كەدەيشىلىكتىڭ، ساۋاتسىزدىق پەن جۇمىسسىزدىقتىڭ سالدارلارى بولىپ تابىلادى.
جاھاندىق داعدارىسپەن كۇرەستى قازىرگى كەزدە زاڭدىلىق، دەموكراتيالىلىق، باسەكەلەستىك، تيىمدىلىك جانە حالىقارالىق باقىلاۋ ۇستانىمدارىنا ساي كەلمەي وتىرعان ەميسسيا مەن الەمنىڭ رەزەرۆتىك ۆاليۋتالارى اينالىمىن رەتتەۋدەن باستاۋ قاجەت.
ححI عاسىردا الەمگە ساپالىق تۇرعىدان جاڭا قارجى قۇرالدارى كەرەك.
جاھاندىق ورنىقتى دامۋ مەن ءوسىپ-وركەندەۋدىڭ ماقساتتارى مەن مىندەتتەرىنە ساي كەلەتىن ۇلت ۇستىلىك الەمدىك ۆاليۋتا ازىرلەۋ باعىتىنداعى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنا مۇشە ەلدەردىڭ كۇش-جىگەرىن بىرىكتىرۋ قاجەت.
ەكىنشى. حيروسيما مەن ناگاساكيدى اتوم قارۋىمەن بومبالاۋدان سوڭ 70 جىل وتكەندە يادرولىق قارۋسىز الەم قالىپتاستىرۋ ءىسىن ادامزاتتىڭ ءححى عاسىرداعى باستى ماقساتى ەتۋگە شاقىرامىن.
بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ يادرولىق قارۋدان ازات الەمگە قول جەتكىزۋ جونىندەگى جالپىعا ورتاق دەكلاراتسياسىن قابىلداۋدى ۇسىنامىن.
قازاقستان – يادرولىق پوليگوندى جاپقان جانە اۋقىمى جاعىنان ءتورتىنشى يادرولىق قارۋ-جاراقتان ءوز ەركىمەن باس تارتقان، سونداي-اق ورتالىق ازيادا يادروسىز ايماق قۇرعان تاريحتاعى تۇڭعىش ەل.
يادرولىق قارۋسىز ايماقتى الەمنىڭ وزگە وڭىرلەرىندە، سونىڭ ىشىندە تاياۋ شىعىستا دا قۇرعان ءجون.
يادرولىق دەرجاۆالار يادرولىق قارۋعا يەلىك ەتۋدەن باس تارتقان بارلىق ەلدەرگە كۇش قولدانباۋعا كەپىلدىك بەرۋگە ءتيىس.
ءبىز يران يادرولىق باعدارلاماسى بويىنشا كەلىسسوزدەردىڭ ەكى راۋندىن 2013 جىلى الماتىدا وتكىزۋگە باستاماشى بولدىق.
يران يادرولىق باعدارلاماسى بويىنشا جالپىنى قامتيتىن ءىس-قيمىل جوسپارىنا قول قويىلۋىن قوشتايمىز.
قازىرگى تاڭدا مەملەكەتتەردىڭ بەيبىت ماقساتتا قولدانىلاتىن اتومعا جانە يادرولىق وتىنعا كەمسىتۋسىز قول جەتكىزۋ قۇقىعىن كەپىلدەندىرۋ قاجەت.
ناق وسى سەبەپتى ءبىز قازاقستاندا ماگاتە-ءنىڭ حالىقارالىق از بايىتىلعان ۋران بانكىن قۇرۋ تۋرالى كەلىسىمدى قولداپ، قول قويدىق.
بۇل – جاھاندىق اۋقىمداعى وقيعا.
الەم ونى اتومدى قاۋىپسىز ءارى بەيبىت ماقساتتا قولدانۋدىڭ ماڭىزدى قادامى رەتىندە باعالاۋعا ءتيىس.
سوندا اتوم ەنەرگەتيكاسىن دامىتقىسى كەلەتىن ەلدەر ءۇشىن ۋراندى وزدەرى بايىتۋدىڭ ەش قاجەتتىلىگى بولمايدى.
جاھاندىق انتيادرولىق قوزعالىس قۇرۋ ماڭىزدى مىندەت بولىپ وتىر.
جەر بەتىندەگى ءاربىر ادام يادرولىق سىناقتارعا تىيىم سالۋ ىسىنە ءوز ۇلەسىن قوسا الادى جانە سولاي بولۋعا ءتيىس.
ءۇشىنشى. حالىقارالىق قۇقىقتىڭ قادىرىنىڭ ازايۋى مەن جاھاندىق ينستيتۋتتار ءرولىنىڭ السىرەۋى قاۋىپتى سىن-قاتەر بولىپ وتىر.
بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ جارعىسى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستار مەن اسكەري قاقتىعىستاردىڭ ميلليونداعان قۇرباندارىنىڭ قانىمەن جازىلعانىن ۇمىتپاۋ ماڭىزدى.
ونىڭ باپتارىنىڭ، اسىرەسە، مەملەكەتتەردىڭ ەگەمەندىگى مەن اۋماقتىق تۇتاستىعىن قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى باپتارىنىڭ قانداي دا ءبىر بۇزىلۋى ادامزاتتى وتكەننىڭ قاسىرەتتى قاتەلىگىن قايتالاۋعا ۇرىندىرادى.
سانكتسيالاردى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ جارعىسى مەن حالىقارالىق قۇقىق نورمالارىنا قايشى كەلەتىن ارەكەت رەتىندە باعالاپ، ولاردىڭ ءوز بەتىمەن قولدانىلۋىن بولدىرماۋ قاجەت.
ميلليونداعان ادامداردىڭ يگىلىگىنە اسەر ەتەتىن حالىقارالىق سانكتسيالار قولدانۋ قۇقىعى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ ەرەكشە قۇزىرىندا بولۋعا ءتيىس دەپ سەنەمىن.
بۇل قاعيداتتاردى ساقتاماۋ قازىرگى الەمدىك ءتارتىپتىڭ نەگىزدەرىن ىدىراتادى، «قىرعي-قاباق سوعىستىڭ» سارقىنشاعىنا اينالادى.
امبەباپ ۇيىم رەتىندە بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىن الماستىرا الاتىن بالاما جوق ەكەنىن اتاپ ايتقىم كەلەدى.
ەلدەردىڭ وزدەرىنىڭ حالىقارالىق مىندەتتەمەلەرىن ورىنداۋى قازىرگى الەمدىك ءتارتىپتىڭ ەڭ باستى ماسەلەسى بولىپ قالا بەرەدى.
قازاقستان ۋكراينا داعدارىسىن بەيبىت جولمەن رەتتەۋدى جانە مينسك كەلىسىمىن قاقتىعىسۋشى تاراپتاردىڭ تولىق ورىنداۋىن دايەكتى تۇردە جاقتاپ كەلەدى.
قازىر بارلىق كۇش-جىگەردى حالىقارالىق قاتىناستاردا ۇنقاتىسۋدى، ءوزارا تۇسىنىستىكتى جانە سەنىمدى قالپىنا كەلتىرۋگە جۇمىلدىرۋ كەرەك.
سول ءۇشىن 2016 جىلى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ حالىقارالىق قۇقىقتىڭ ارقاۋلىق قاعيداتتارىن بەكىتۋگە ارنالعان جوعارى دەڭگەيدەگى حالىقارالىق كونفەرەنتسياسىن شاقىرۋدى ۇسىنامىن.
ءتورتىنشى. تەرروريزم مەن ءدىني ەكسترەميزمنىڭ قاۋپى جاھاندىق اۋقىمعا جايىلىپ بارادى.
بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ قولداۋىمەن حالىقارالىق تەرروريزم مەن ەكسترەميزمگە قارسى تۇرا الاتىن بىرىڭعاي الەمدىك جەلى قۇرۋدى ۇسىنامىن.
بۇل مىندەتتى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ تەرروريزممەن كۇرەس جونىندەگى ماسەلەنىڭ ءبارىن قامتيتىن قۇجاتىن ازىرلەپ، قابىلداۋ قاجەت.
بەسىنشى. بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ «بارشاعا ارنالعان تۇراقتى ەنەرگەتيكا» باستاماسىن قولداۋ ءۇشىن استانادا 2017 جىلى «بولاشاقتىڭ ەنەرگياسى» تاقىرىبىمەن بۇكىلالەمدىك كورمە وتەدى.
بارلىق مەملەكەتتەردى كورمەنى دايىنداۋعا جانە وتكىزۋگە قاتىسۋعا شاقىرامىز.
بولاشاقتى ەسكەرىپ، «ەكسپو-2017» كورمەسى ينفراقۇرىلىمى نەگىزىندە استانادان
بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى قولداۋىمەن جاسىل تەحنولوگيالاردى جانە ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى دامىتۋ جونىندەگى حالىقارالىق ورتالىق اشۋدى ۇسىنامىن.
قۇرمەتتى ارىپتەستەر!
بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ قولداۋىمەن «جاڭا بولاشاق» (NEW FUTURE) كونتسەپتسياسىن ازىرلەۋ جاھاندىق ستراتەگيالىق باستاما – 2045 جوسپارىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ العاشقى قادامى بولار ەدى.
بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ قۇرىلعانىنا 70 جىل وتكەننەن كەيىنگى ادامزات دامۋىنداعى جاڭا كەزەڭنىڭ مىندەتتەرىن ناقتى ايقىنداۋ قاجەت.
NEW FUTURE دەگەنىمىز – يادرولىق، ەنەرگەتيكالىق، سۋ جانە ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى، سەنىم، ءوزارا تۇسىنىستىك جانە رەفورمالار.
قازاقستان ەۋرازيا وڭىرىندەگى قاقتىعىسۋشى تاراپتاردى ءبىتىستىرۋ ءۇشىن ارااعايىندىق جاساۋعا كۇش سالىپ كەلەدى جانە كۇش سالا بەرمەك.
اتالعان باعىتتار مەن قاعيداتتار قازاقستاننىڭ 2017-18 جىلداردا بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى ەمەس مۇشەلىگىنە سايلانۋ ناۋقانىنا ارقاۋ بولىپ وتىر.
70-ءىنشى سەسسياعا قاتىسۋشىلاردىڭ بارلىعىن ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ كانديداتۋراسىن قولداۋعا شاقىرامىن.
حانىمدار مەن مىرزالار!
70 جىل بۇرىن جەنەۆادا، جۇمىس ىستەۋدەن قالعان ۇلتتار ليگاسىنىڭ ورنىنا بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى قۇرىلعان كەزدە ونىڭ شتاب-پاتەرىن نيۋ-يوركتە ورنالاستىرۋعا شەشىم قابىلداندى.
بۇل سول كەزەڭدە حالىقارالىق قاتىناستار بويىنشا باتىس جارتى شارىنىڭ ءرولى ارتقاندىعىنا بايلانىستى بولعان ەدى.
الەمدى دامىتۋ ورتالىعى كارى قۇرلىقتان جاڭا قۇرلىققا، ەۋروپادان جاھاندىق ورلەۋدىڭ جاڭا ورنى – اقش-قا، نيۋ-يورككە اۋىستى.
سودان بەرى كوپ نارسە وزگەردى، الەم وزگەشە قالىپتاستى.
ءححى عاسىردا دامۋ ورتالىعى الەمنىڭ ەڭ ۇلكەن كونتينەنتى – عالامشار تۇرعىندارىنىڭ ۇشتەن ەكىسى مەكەندەيتىن، ءىرى رەسۋرستار شوعىرلانعان ازياعا قاراي ويىسادى.
ازيانىڭ دامىپ كەلە جاتقان ەكونوميكالارىنىڭ قۋاتتى سەرپىنى جاھاندىق ۇدەرىستەردىڭ جاڭا سيپاتىن تانىتىپ وتىر.
وسى ۇدەرىستى ەسكەرە وتىرىپ، مەملەكەتتەردىڭ ءوزارا قارىم-قاتىناسىنا جاڭا سەرپىن بەرۋ ءۇشىن بۇل تاريحي مۇمكىندىكتى پايدالانۋدىڭ ماڭىزى زور.
بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ شتاب-پاتەرىن ازياعا كوشىرۋ ماسەلەسىن ويلاستىرۋدى ۇسىنامىن.
قازاقستاننىڭ باستامالارىن ۇلتتار قاۋىمداستىعى قابىلدايدى دەپ ۇمىتتەنەمىن.
نازارلارىڭىزعا راقمەت!

Abai.kz