قازاق جۋرناليستەرىنىڭ حالىقارالىق فورۋمىنىڭ قاراسىڭىندا ءبىز قاداري قالىنشە جارىق كورىپ جاتقان جەكەمەنشىك جۋرنالداردىڭ قىزمەتىن دە وقىرماندارىمىزعا بايان ەتۋدى ءجون كوردىك.

«يگىلىك» جۋرنالى. جۋرنال بەس جىلدان بەرى اقپارات نارىعىندا ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى. وزىندىك بەتىن تانىتىپ، وقىرمان اۋديتورياسىن باۋراي باستاعانىنا دا بەس جىل. جۋرنالدىڭ باس رەداكتورى مەرۋەرت ابدىرايىمقىزى (سۋرەتتە) جۋرنالدى وتباسىمەن بىرىگىپ كوپ تەر توگىپ «دۇنيەگە اكەلگەنىن» ايتادى. بىزبەن اڭگىمەسىندە ول «بۇل جۋرنال مەنىڭ بالام سياقتى» دەپ اعىنان اقتارىلدى.

-  مەرۋەرت ابدىرايىمقىزى، "يگىلىك" جۋرنالى اتالۋىمەن قۇلاققا جاعىمدى ەستىلەدى ەكەن. ءتۇرلى-ءتۇستى جۋرنالداردىڭ ىشىنەن ەرەكشە كورىنەتىن اتىنا ساي زاتىندا دا ءبىر ىزگىلىك بار سەكىلدى...

-  مۇنىڭىزدىڭ ءجونى بار. مەن العاش رەسپۋبليكالىق جانۇيالىق "يگىلىك" جۋرنالىن جارىققا شىعارعاندا ەلدىڭ ءبارى "باسىلىمنىڭ  ءىشى يماندىلىققا تۇنىپ تۇر ەكەن" دەپ ەدى. ونىڭ سولاي بولۋىنىڭ دا ءبىر سىرى بار. ويتكەنى مەن رەسپۋبليكا كولەمىندە 10 جىلدان استام ۋاقىت جارىق كورىپ كەلگەن (قازىرگى ۋاقىتتا جابىلىپ قالعان) "يسلام الەمى" اتتى مادەني-تانىمدىق جۋرنالدا ينستيتۋتتى بىتىرگەننەن كەيىن 2 جىل ءتىلشى، ال قالعان 6 جىلدا رەداكتور قىزمەتتەرىن اتقارعان ەدىم.

قازاق جۋرناليستەرىنىڭ حالىقارالىق فورۋمىنىڭ قاراسىڭىندا ءبىز قاداري قالىنشە جارىق كورىپ جاتقان جەكەمەنشىك جۋرنالداردىڭ قىزمەتىن دە وقىرماندارىمىزعا بايان ەتۋدى ءجون كوردىك.

«يگىلىك» جۋرنالى. جۋرنال بەس جىلدان بەرى اقپارات نارىعىندا ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى. وزىندىك بەتىن تانىتىپ، وقىرمان اۋديتورياسىن باۋراي باستاعانىنا دا بەس جىل. جۋرنالدىڭ باس رەداكتورى مەرۋەرت ابدىرايىمقىزى (سۋرەتتە) جۋرنالدى وتباسىمەن بىرىگىپ كوپ تەر توگىپ «دۇنيەگە اكەلگەنىن» ايتادى. بىزبەن اڭگىمەسىندە ول «بۇل جۋرنال مەنىڭ بالام سياقتى» دەپ اعىنان اقتارىلدى.

-  مەرۋەرت ابدىرايىمقىزى، "يگىلىك" جۋرنالى اتالۋىمەن قۇلاققا جاعىمدى ەستىلەدى ەكەن. ءتۇرلى-ءتۇستى جۋرنالداردىڭ ىشىنەن ەرەكشە كورىنەتىن اتىنا ساي زاتىندا دا ءبىر ىزگىلىك بار سەكىلدى...

-  مۇنىڭىزدىڭ ءجونى بار. مەن العاش رەسپۋبليكالىق جانۇيالىق "يگىلىك" جۋرنالىن جارىققا شىعارعاندا ەلدىڭ ءبارى "باسىلىمنىڭ  ءىشى يماندىلىققا تۇنىپ تۇر ەكەن" دەپ ەدى. ونىڭ سولاي بولۋىنىڭ دا ءبىر سىرى بار. ويتكەنى مەن رەسپۋبليكا كولەمىندە 10 جىلدان استام ۋاقىت جارىق كورىپ كەلگەن (قازىرگى ۋاقىتتا جابىلىپ قالعان) "يسلام الەمى" اتتى مادەني-تانىمدىق جۋرنالدا ينستيتۋتتى بىتىرگەننەن كەيىن 2 جىل ءتىلشى، ال قالعان 6 جىلدا رەداكتور قىزمەتتەرىن اتقارعان ەدىم.

مەنىڭ ماقساتىم - ءدىني باسىلىمداردىڭ كوشىرمەسىن جاساۋ ەمەس ەدى. بىراق جۋرناليستىك تاجىريبەمنىڭ يماندىلىقتان باستالعاندىعى مەنىڭ ومىرىمە دە بولاشاقتاعى باعىت-باعدارىما دا ايقىن جول سىلتەدى.

جۋرنالدىڭ "يگىلىك" دەپ اتالۋىنىڭ وزىندە دە ۇلكەن ماعىنا جاتىر. ەڭ باستىسى -  مەن بۇل باسىلىم ارقىلى ءمانساپ پەن بايلىق قۋدى كوزدەگەن جوقپىن، ەلىمنىڭ يگىلىگىنە جارار مامان بولايىن، قولىمنان كەلگەنشە جۇرتقا قىزمەت جاسايىن دەگەن نيەتىمنەن تۋعان دۇنيە. جاسىراتىن نەسى بار، باسىلىمنىڭ اتى دا زاتى دا ەل اۋزىنا ىلىگۋ ءۇشىن كوپ تەر توگىلدى، ءوزىم دە وتباسىم دا وسى "يگىلىكتىڭ" جولىندا قىزمەت ەتىپ كەلەمىز (جولداسىم - دۋلاتتىڭ ەڭبەگىن ەرەكشە ايتا الامىن). 2005 جىلى 500 (بەس ءجۇز) عانا دانامەن،  قارا تۇسپەن جۇپ-جۇقا بولىپ جارىق كورگەن  "يگىلىكتىڭ" ەتەك-جەڭىن جيناپ، كوز تارتارلىقتاي كوركەم ەتۋ ءۇشىن وتباسىمىزبەن جۇمىلا جۇمىس ىستەپ، كوپ تەر توكتىك...

-  وسى كۇندەرى جەكەمەنشىك جۋرنال اشۋ بىرەۋلەرگە قيىن بولسا، كەيبىرەۋلەرگە ء"جاي" كاسىپتىڭ كوزى نەمەسە ءمانساپ پەن اتاق-ابىرويدىڭ ءبىر جولى بولىپ الدى. بۇعان نە دەر ەدىڭىز؟

-  شىنىن ايتسام، وسى ءتۇرلى-ءتۇستى  جۋرنال اشىپ، بىلدەي-بىلدەي "باس رەداكتور" بولىپ جاتقانداردىڭ بارلىعىن بىردەي مويىنداي بەرمەيمىن. قازىر اقشاسى بارلار، اسىرەسە شەنەۋنىكتەر مەن كاسىپكەرلەردىڭ قىز-كەلىنشەكتەرى شەت ەلدىكى سەكىلدى جىلتىراعان، قالىڭ دا ساپالى  جۋرنال اشىپ الىپ، ونىڭ ىشىنە نەشە ءتۇرلى سۋرەتتەر مەن جارنامالاردى تولتىرىپ تاستاپ سونىڭ بىلدەي "باس ديرەكتورى" دەگەن اتاق يەمدەنۋدى "سانگە" اينالدىرىپ الدى. ول ول ما، كورىنگەن، تويىنعان دارىگەر دە، مۇنايشى مەن بازارشى دا، ولاردىڭ تاعى دا سول "كوڭىل سۇيگەندەرى" ءبىر-ءبىر باسىلىمنىڭ باستىعى بولىپ جاتىر. وسى مىقتى مىرزالارعا تاڭ قالامىن. - اۋ، قايىرىمدى مىرزالار، قاراجاتىڭىز مول بولسا، سۇيىكتى حانىمىنىزعا دۇكەن نەگە اشىپ بەرمەيسىز؟ - دەر ەدىم(كۇلدى).

جۋرنال اشىپ، ەلدىڭ تالاپ-تىلەگىنە ساي ساۋاتتى  قىزمەت ەتىپ، وسى ماماندىققا كىر كەلتىرمەي قىزمەت جاساۋ - بىلقىلداعان-سىلقىلداعان كەربەز كەلىنشەكتەرگە قول بولمايتىڭ، ابىروي اپەرمەيتىن كۇيكى تىرلىك. ويتكەنى ءبىلىم مەن بايلىق  ەشقاشان دا قاتار جۇرگەن ەمەس، جۇرمەيدى دە! بۇل تەك ءوزىڭدى-ءوزىڭ الداۋ عانا دەر ەدىم.

ەگەر باسىلىم شىعارىپ جاتقان ەكەنسىزدەر، ىشىنە تامشىداي بولسىن وقىرمانعا تاعىلىم بولار دۇنيەلەر جازىڭىزدار، ءارى رەداكتسيالارىڭىزعا ساۋاتتى مامانداردى شوعىرلاندىرىڭىزدار دەگىم كەلەدى. كەيبىر باسىلىمداردى وقىپ وتىرىپ قاتەدەن كوزىڭ سۇرىنەدى. سوسىن وسى "قۇرىلتايشى حانىمداردىڭ" بارلىعى جۋرنال اشىپ مۇقابانىڭ 1-ءشى بەتىنە وزدەرىن قويىپ، ءىشى-سىرتىنا قايتا-قايتا شىعىپ،  "وزدەرىن" كورسەتۋگە تىرىساتىن بولىپتى. ۇيات-اي! ءبىر كەزدەرى جۋرناليست، باس رەداكتور دەگەندەر قانداي ەدى، شىركىن؟! ول كىسىلەردىڭ ءجۇزىن كورۋ ءبىر ارمان بولاتىن، حالىق ولاردى تەك جازعان ەڭبەكتەرىمەن عانا تانيتىن، مىقتى جۋرناليستەردىڭ اتتارىن تەگىس بىلەتىن، گازەت-جۋرنالداردان ولاردىڭ ماقالالارىن ىزدەپ ءجۇرىپ وقيتىن. ال قازىر شە...

جالپى جۋرناليست بولۋ ءۇشىن جوعارى وقۋ ورنىن ءتامامداۋ جەتكىلىكسىز. ول اللانىڭ دارىنى عانا ەمەس، جىلدارمەن قول جەتكىزەر، ەسىل ەڭبەكپەن كەلەر ابىرويلى قىزمەت. بايلىعىم بار ەكەن دەپ باسىلىم شىعارعانىڭمەن كىمدى الدايسىڭ؟ كىم مويىندايدى سەنى، ەگەر جازعانىڭنان تيتتەي بالا دا ءتالىم الماسا؟  قالامنىڭ دا  قاسيەتى بار ەكەنىن ۇمىتپاعايسىزدار؟!

- "يگىلىك" جۋرنالىن پاراقتاپ وتىرىپ، اعا بۋىن مەن بالا بۋىنعا ورتاق ازىق بولار دۇنيەلەردى جازۋعا تىرىساتىندىقتارىڭىزدى بايقاپ وتىرمىن. وكىنىشكە وراي، كوپ كىسىلەر بۇل باسىلىمدى بىلمەيتىن سەكىلدى. جالپى وقىرماندارىڭىز كىمدەر؟

- ءبىزدىڭ ەلىمىزدە بۇگىنگى تاڭدا 8000-نان استام ءتۇرلى باسىلىمدار تارالادى. سولاردىڭ قاتارىندا تازا قازاق تىلىندە جارىق كورەتىندەرى سونىڭ تورتتەن ءبىرى عانا. ولاردىڭ وزىندە دە ساۋاتتىسى بار، اعا بۋىنعا دا بالا بۋىنعا دا جارامدىسى مەن جارامسىزى بار. قالاي بولعاندا دا باسكەلەستىك زاماندا قاي نارسەنىڭ دە كوپ بولعانى دۇرىس دەپ سانايمىن. حالىققا ۇسىناتىن قىزمەت ءتۇرى كوپ بولسا، ول ارزان بولادى جانە ساپاسى دا جوعارى بولادى. بىراق تاعى دا ايتايىن، اقپاراتتى بايلىق كوزىنە اينالدىرامىن دەگەن نيەتپەن اشپاۋ كەرەك. ول كەزدە ەشنارسە ۇتپايسىڭ، قايتا ۇتىلاسىڭ. كەرىسىنشە اشىپ جاتقان دۇنيەم ەلگە  تالىم بولسىن دەسەڭ، ارتىنان بايلىق تا، مانساپ تا ءوزى سەنى ىزدەپ كەلەتىن بولادى.

جاسىراتىنى جوق، قازىر جەكەمەنشىكتەگى باسىلىمداردىڭ بارلىعى دا وقىرمانعا ءزارۋ. 1000 ء(بىر مىڭ) دانا شىعارىپ الىپ، 10000 (ون مىڭ دانا) دەپ ايقايلايتىن دا باسپاگەرلەر بار. "يگىلىك" ونداي كوپ دانامەن شىقپايدى. وسى 5 جىل ىشىندە تۇراقتى جازىلىمشىلارىمىز 5000 (بەس مىڭ) داناعا ازەر جەتىپ وتىر. ال قالعان 2000 (2 مىڭ داناسىن) كوتەرمە ساۋدادا بولشەك ساۋدامەن ساتامىز. بۇل تەك جارناما ءۇشىن عانا. ويتكەنى كوتەرمە ساۋداگەرلەرگە تاۋارىمىزدى باسپا قۇنىنان دا تومەن باعامەن بەرۋگە ەرىكسىز كەلىسەمىز. وسىدان كەيىن باسپاگەرلەردىڭ حال-جاعدايلارىن كوز الدىڭىزعا ەلەستەتە بەرىڭىز. جۋرنالىڭ جاقسى ەكەن دەپ ەشكىم ءوز ەركىمەن جازىلىمشى بولمايدى. ساپالى دۇنيە شىعارىپ، ونى تاراتۋىڭ دا ۇلكەن "شارۋا". مىقتى ماماندار مەن ماركەتينگ جۇرگىزۋ دە كەز-كەلگەنگە قول بولمايتىن تىرلىك. بۇل ەندى مەن سەكىلدى  "جوقتان بار جاساپ" وتىرعان رەداكتورلاردىڭ جىرى عوي. راس ايتاسىز، ءبىزدى ءالى كوپ كىسىلەر بىلە بەرمەيدى. ويتكەنى ميلليونداعان حالىققا 7000 (جەتى مىڭ) دەگەن باسىلىم  رۋحاني ازىق بولا ما؟

ال وقىرماندارىمىزعا كەلسەك، جازىلىمشىلاردىڭ دا وقىرماندارىمىزدىڭ دا باسىم بولىگى - ۇستازدار، ياعني مەكتەپ، بالاباقشا ۇجىمدارىن جازدىرۋعا بار كۇشىمىزدى سالىپ، ولار ءۇشىن وقۋ قۇرالىنا كومەكشى بولار تالىمدىك دۇنيەلەردى جازۋعا، قامتۋعا تىرىسامىز. اسىرەسە، بەلگىلى عالىم، پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور - ءادىباي تابىلدى اعامىزدىڭ تۇراقتى جۇرگىزەتىن "ادەپ الىپپەسى" ايدارىنا دەگەن سۇرانىس وتە كوپ. قالاي بولعاندا دا  "يگىلىك" جۋرنالى تابىس كوزىنە ەمەس، قاي بۋىنعا دا جارامدى بولار دۇنيەگە اينالسا دەگەن نيەتپەن "قاراجات" قيىندىقتارىمەن قاسقايىپ تۇرىپ كۇرەسىپ كەلەمىز.

- "يگىلىك" جۋرنالى وتباسىعا ارنالسا دا، ايەلدەر تاعدىرىنا بايلانىستى ماقالالار كوبەرەك جازىلادى ەكەن؟ دەمەك، جابىققان-تارىققان قىز-كەلىنشەكتەردەن حاتتار كوپ كەلەتىن شىعار؟

- جۋرنالىمىزدا وتباسىنىڭ ۇيىتقىسى - ايەل تاعىدرىنىڭ كوبىرەك جازىلاتىنى راس. ويتكەنى ايەلسىز بىردە-ءبىر وتباسىن ەلەستەتۋ مۇمكىن ەمەس. بۇل جەردەگى ماقساتىمىز - ەركەكتەردىڭ ءرولىن كولەڭكەدە قالدىرۋ ەمەس، كەرىسىنشە ايەلدەرىمىزدىڭ مەرەيىن كوتەرۋ ارقىلى وتباسىنىڭ تۇراقتانۋىنا سەبەپكەر بولۋ. نەگە دەسەڭىز، ەگەر ۇيدە ايەلدىڭ قاباعى اشىق بولىپ، كوڭىلى جايلانسا وندا سول ءۇيدىڭ ەگەسىنىڭ دە، بالا-شاعا مەن كەلىپ-كەتەر تۋعان-تۋىستىڭ دا جاي-كۇيى بولماي ما؟

رەداكتسيامىزعا حاتتار لەگىمەن كەلىپ جاتىر دەپ وتىرىك ايتا المايمىن. دەسە دە وسى 5 جىلدىڭ ىشىندە الدىما ءتۇرلى جاعدايمەن بىرنەشە كەلىنشەك كەلدى. قولىمنان كەلگەنشە جاردەم بەردىم. ونىڭ ءبارىن ماقتانعانداي بولىپ قاز-قالپىندا اڭگىمەلەپ  قايتەيىن. وتباسىلىق باسىلىم اشىپ وتىرعان سوڭ ەڭ بولماسا تارىققان ءبىر وتباسىنا كومەك بەرە الماساڭ، وندا وسىنداي اۋىر جۇكتى وزىڭە مىندەتتەۋدىڭ نە قاجەتى بار؟

- "بالا الەمى" اتتى اكتسيالارىڭىز جايىندا ەستىپ ەدىك؟

- ءوزىڭىز جاقسى بىلەسىز، ءبىزدىڭ باستى وقىرماندارىمىز بولىپ وتىرعان زيالىلار مەن ۇستازداردىڭ ءومىرى مول قاراجاتى بولماعان. ال ولارعا اكىمشىلىك تاراپىنان بەرىلەتىن نۇسقاۋلار مەن تاپسىرىستاردىڭ دا شاش-ەتەك ەكەندىگى دە ەلدىڭ بارىنە بەلگىلى. سوندىقتان دا جۇرتتى جازىلىمعا شاقىرىپ قيناي بەرمەيىك دەگەن نيەتپەن 2007-2008 جىلداردان باستاپ رەداكتسيانىڭ جەكە قاراجاتىنان "بالا الەمى" اكتسياسىن جۇرگىزىپ، العاش رەت الماتى قالاسىنداعى -  بالالارعا ارنالعان ارناۋلى مەكەمەلەرگە (جەتىم بالالار ءۇيى، مۇگەدەك بالالار ءۇيى سەكىلدى) 1 جىلدىق جازىلىم ۇيىمداستىردىق. كەلەسى جىلىندا الماتى قالاسى مەن الماتى وبلىسى، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنداعى وسىنداي ارناۋلى مەكەمەلەردى قامتىدىق. بۇل باستاماعا جۋرنال بەتىنە شىعىپ جاتقان ونەر يەلەرى مەن مەكەمە باسشىلارى دا ايرىقشا قولداۋ كورسەتتى. ولاردىڭ ىشىندە وسى اكتسيامىزعا تۇراقتى قاتىسىپ كەلە جاتقان اعامىز - ەسكەندىر حاسانعاليەۆ پەن دوريكو حانىمدى ەرەكشە اتاي الامىز.

بيىل بارلىق وبلىستاعى بالالار قۇقىقتارىن قورعاۋ دەپارتامەنتتەرىن جازدىردىق. ويتكەنى ولار بالالارمەن تىعىز قارىم-قاتىناس جاسايتىن مەكەمە بولعاندىقتان، ءبىزدىڭ ەڭبەگىمىز وسى وكىلەتتىك مەكەمە ارقىلى تانىس بولا بەرسە دەگەن نيەت ەدى. بۇل اكتسيا قاراجاتتىڭ ارتىقتىعىنان ۇيىمداستىرىلىپ كەلە جاتقان جوق. ءبىزدىڭ باعىتىمىز دا، ماقساتىمىز دا - وتباسىلىق تۇسىنىك قالىپتاستىرۋ بولعاندىقتان، وتباسى دەگەن ۇعىمنىڭ بالا ساناسىنا ءسابي كەزىنەن ەگىلۋىنە تامشىدايىن ۇلەس قوسۋ.

- اڭگىمەڭىزگە راحمەت، مەرۋەرت حانىم!

سۇحباتتاسقان ماقپال ىسقاقوۆا

«يگىلىك» جۋرنالىنىڭ جارىق كورگەن كەزەكتى جاريالانىمىنان سىزدەر تومەندەگىدەي ماقالالاردى وقي الاسىزدار:

• ادامنىڭ اسىل پارىزى

• قىسقا تولقىنداعى ويلار

• تورەشى بولۋ وڭاي ەمەس...

• قارتتارىم - اسىل قازىنام ەمەس پە؟

• پاتشا كوڭىلدى قازاقتىڭ ايەلدەرى-اي..!

• ەلىم دەگەن ەرلەرىمىز

• ايەل جانە وتباسى تۋرالى وسيەتتەر

• جۇرت قۇرمەتىندە جۇرگەن اقساقال

• ساحنانىڭ حاس سۇلۋى

• ءبىلىمنىڭ بيىگىنە ۇمتىلعان ءبىلىم ورداسى

• ەردىڭ كوركى ەلمەنەن

• نامىستىڭ قۇلى بولعان باتىر

• قازاقتىڭ اياۋلى قىزى بولىپ قالا بەرەمىن

• كەلىنشەكتەرگە كەڭەس

• حالىقتىق ەمنىڭ قۇپيالارى

• ايەل تەڭدىگى بىزگە نە بەردى؟

• ەلۋ جىلدا باس قوسۋ - ەر جاسىنا ەسەپ بەرۋ

جازىلۋ باعاسى:

ولكەلىك قالالار ءۇشىن

1 ايعا - 215,68,

6 ايعا - 1294,08,

12 ايعا - 2588,16.

اۋدان، اۋىلدار ءۇشىن

1 ايعا - 219,15,

6 ايعا - 1314,09,

12 ايعا - 2629,08.

الماتى قالاسى بويىنشا

1 ايعا - 209,75,

6 ايعا - 1258,05,

12 ايعا - 2517,00.

ءبىزدىڭ مەكەن-جايىمىز:

الماتى قالاسى، 050050

پولەجاەۆ ك-ءسى 30 ا، 27 وفيس .

تەل. 8 (727) 328-97-48

تەل./فاكس: 8 (727) 2 33-35-42,

8 (705) 2680424