جۇما, 29 ناۋرىز 2024
جاڭالىقتار 3123 0 پىكىر 1 قاراشا, 2013 ساعات 13:50

ءۇستىرت باللادالارى: رەۋشەن، قۇلا ات ءھام قىرىق جىگىتتىڭ ەرلىگى

شىعىستان اتقان تاڭ ءسابي توڭىرەككە تاڭدانا قاراي قالعان. بەيكۇنا دا تاپ- تازا قالپى. ساف –سامالا دەمى سەزىلەدى. پەرىشتەدەي پاك پەيىلىمەن كەڭ دۇنيەگە تالپىنىپ، كوكجيەككە ورمەلەي كەلە جەر ءۇستىنىڭ ابىگەر-اۋرەلى تىرشىلىگىنە تاڭدانا باستاعان. كوز الدىندا بولىپ جاتقان قىم-قۋىت سەرگەلدەڭ-سەندەلىستەن ءسابي جانى سەسكەنە سەكەمدەنە، شىرقاۋ كوككە شەگىنىپ بارادى...

بۇل وڭىردە شىعىس انا دۇنيەگە اكەلگەن ءار كۇندىك تاڭ ءسابيدىڭ كىندىگىن كەسىپ، كۇن دەپ كوركەمدەپ ات قويىپ، التىنداپ ايدار تاعىپ، زاڭعار كوككە ساپارعا شىعارىپ ساپ، ونىڭ سارىلىك، تۇستىك، كەشتىك دەپ اتالار عۇمىر كەشۋىنىڭ كۋاگەرى بولىپ، اقىر اياعى ونى بايبايلاپ باتىس بابانىڭ قۇشاعىنا تاپسىرار كارى كەيۋانا كۇيكەن. بەلىنىڭ بۇكىرلىگى اجە شىڭ قيساپسىز قيلى-قيلى سىر مەن شەردى كوكىرەگىنە جيناي بەرۋلى. قىرۋار حيكمەتتى قىڭق ەتپەي كوتەرە بەرۋلى. تاعى ءبىر دۇرلىگىستىڭ بولارىن بىلسە دە، باسىن كوتەرمەستەن سابىرلى قالپىن ساقتاپ، مىزباقپاستان جاتا بەرۋلى. كورمەي جۇرگەن قۇقايى دەيسىڭ بە؟.. بۇل شوشىنىپ، سابىرسىزدىق تانىتسا وزگەلەردەن نە جورىق؟

شىعىستان اتقان تاڭ ءسابي توڭىرەككە تاڭدانا قاراي قالعان. بەيكۇنا دا تاپ- تازا قالپى. ساف –سامالا دەمى سەزىلەدى. پەرىشتەدەي پاك پەيىلىمەن كەڭ دۇنيەگە تالپىنىپ، كوكجيەككە ورمەلەي كەلە جەر ءۇستىنىڭ ابىگەر-اۋرەلى تىرشىلىگىنە تاڭدانا باستاعان. كوز الدىندا بولىپ جاتقان قىم-قۋىت سەرگەلدەڭ-سەندەلىستەن ءسابي جانى سەسكەنە سەكەمدەنە، شىرقاۋ كوككە شەگىنىپ بارادى...

بۇل وڭىردە شىعىس انا دۇنيەگە اكەلگەن ءار كۇندىك تاڭ ءسابيدىڭ كىندىگىن كەسىپ، كۇن دەپ كوركەمدەپ ات قويىپ، التىنداپ ايدار تاعىپ، زاڭعار كوككە ساپارعا شىعارىپ ساپ، ونىڭ سارىلىك، تۇستىك، كەشتىك دەپ اتالار عۇمىر كەشۋىنىڭ كۋاگەرى بولىپ، اقىر اياعى ونى بايبايلاپ باتىس بابانىڭ قۇشاعىنا تاپسىرار كارى كەيۋانا كۇيكەن. بەلىنىڭ بۇكىرلىگى اجە شىڭ قيساپسىز قيلى-قيلى سىر مەن شەردى كوكىرەگىنە جيناي بەرۋلى. قىرۋار حيكمەتتى قىڭق ەتپەي كوتەرە بەرۋلى. تاعى ءبىر دۇرلىگىستىڭ بولارىن بىلسە دە، باسىن كوتەرمەستەن سابىرلى قالپىن ساقتاپ، مىزباقپاستان جاتا بەرۋلى. كورمەي جۇرگەن قۇقايى دەيسىڭ بە؟.. بۇل شوشىنىپ، سابىرسىزدىق تانىتسا وزگەلەردەن نە جورىق؟

كۇيكەن كەيۋانانىڭ كارى كوكىرەگىنىڭ تارتىلماستاي تامىرىنان تارالعان ءبىر ءتىن ىسپەتتى تەرەڭ شىڭىراۋ «بايكۇشىكتەن» سۋارىلعان قالىڭ جىلقى، بايىرقاپ جۋساي قالدى. تەك الامان ءۇيىردى الدىنا سالىپ ايدايتىن جۇيرىك قۇلا ءبىر تىقىردىڭ تايانعانىن سەزگەندەي قامىس قۇلاعىن قايشىلاي تىكتەپ، وقتىن-وقتىن قۇبىلاعا كوز تىگە، باس شۇلعي وقىرانا ءتۇسىپ، شاشالى تۇياعىمەن جەر قارپىي بەرگەن. الالى جىلقى، ارشىندى شىڭىراۋدىڭ يەسى تاستەمىر رەۋشەن باي- ءۋالى، جىلقىنىڭ ءتىلىن بىلەتىن اتسەيىس بولسا، جۇيرىك قۇلانىڭ بۇل قىلىعىن قاپى جىبەرسىن بە؟

-سەنى جاۋعا بەرگەنشە، ءوزىم جاۋ بوپ تيەيىن، «قوساعال تورتكۇل» اسىرىپ، ات باسىن سوندا تىرەيىن...

جىلقىمەن تىلدەسىپ، كۇبىرلەگەن بايدىڭ بۇل ءسوزىن قاسىندا تۇرعان باس جىلقىشىسى ۇلكەنباي انىق ەستىدى، بىراق ءالىپتىڭ ارتىن باعىپ، ءتىسجارماستان وزىنە بەرىلەر الدەبىر تاپسىرمانىڭ بارىن ءبىلىپ، ونى تىڭداۋعا دايىن كەيىپ تانىتتى.

-جىلقىنى بۇگىننەن قالدىرماي «قوساعال تورتكۇل» ايدا. قۇلانى ەرتتەپ ءمىن، تۇندە ارقانداپ قويارسىڭ. ادايدىڭ جىلقىسىن شابۋعا قالىڭ قول كەلەدى. ونى مىنا قۇلا ات سەزدىرىپ تۇر.

بايدان كەلگەن پارمەن وسى بولدى. سىرتى تۇكتى جانۋاردىڭ ارەكەتىنە سونشا ەلىتىپ، سونشا سەنگەن مىرزاسىنىڭ مىنا قىلىعىنا قايران قالىپ، ءشۇبالى بولسا دا، جىلقىشى اتقا قوندى. جۋساپ جايباراقات تۇرعان جىلقى جاۋسىز-جالەم جوڭكىلە جونەپ بەردى. ءۇستىرت ۇستىندە بايىرقاي جايىلىپ جۇرگەن كيىكتىڭ ءۇيىرى ۇركىپ، بىتىراي قاشتى. بوز جۋساننىڭ تۇبىنە جايلانا جايعاسقان بۇلدىرىق اياق استىنان بىقپىرت تيگەندەي بەبەۋلەي ۇشتى.

ىمىرت ۇيىرىلە «قوساعال تورتكۇل» باۋىرايىنا جەتكەن كوپ جىلقى تەبىسە ەنتىگۋلى ەكپىنىن باسىپ، ءبىرازدان سوڭ تەبىندەي جايىلىسقا كوشتى. اتسوقتى بولعان ۇلكەنباي قۇلا اتتى ارقانداپ تاستاپ، كوزشىرىمىن الماقشى ەدى. جۇيرىك قۇلا ايباتتى ارىنىن ۇدەتە ءتۇستى. اينالسوقتى قىلشىلبىرىن ۇزەردەي جۇلقىپ، قازىقتى ۇدەرە اينالىپ تاڭ اتقانشا تىنشۋ تاپپادى.

جىلقىنىڭ سوڭىنان رەۋشەن باي دا جەتكەن ەكەن. ۇلكەنباي قۇلا اتتىڭ تۇنىمەن ۇيقى بەرمەگەنىن ايتتى.

-ەندەشە جارىق تۇسە حابارشى دا كەلەر. قاسيەتتى جانۋاردىڭ نەگە بايىز تاپپاي ارقانداۋلى اينالاسىن قازىپ تاستاعانىن سوندا بىلەرسىڭ- دەدى رەۋشەن.

ايتسا ايتقانداي ساسكە بولماي-اق استىنا مىنگەن كوبەڭ اتتىڭ ومىراۋى اق كوبىك بولىپ شابارمان بالا كەلدى.

ادايدىڭ بايىمبەتى بولىپ كەتكەن سۇگىرالىنىڭ توعىز اۋىلىن تۇركپەننىڭ جاسانىپ كەلگەن قالىڭ قولى شاۋىپ كەتىپتى. جاۋدى بۇل اۋىلدارعا باستاپ كەلگەن الدامجار دەگەن بىرەۋ ەكەن. تۇركپەندەر بەرگەن التىن-كۇمىس تەڭگەگە ساتىلىپ، «شابىلسا جاعالبايلى شابىلسىن» دەپ تاڭعى ءتاتتى ۇيقىنىڭ قۇشاعىندا جاتقان بەيعام اۋىلعا جاۋدىڭ جاساعىن جاۋىپ جىبەرگەن دەيدى. باسقا باتىرلارعا حابار جىبەرەتىن وشاڭ ەتەر ەشكىم جوق. مال-جاندى ايىرىپ قالۋ ءۇشىن بايىمبەتتىڭ قىرىق جىگىتى اتقا قونىپتى. ولار جاۋ جاساعى كەلەتىن كۇنى باعىپ جۇرگەن جىلقىلارىن ايداپ تاستاپ، قۇرىقشىلىق ەپتىلىكتەرىن سىناماقشى بولىپ، سايىس وتكىزبەككە الادوڭگە ءۇي تىگىپ ەرۋ جاتقان ەكەن. تۇرىكپەندەر جىلقىشىلاردىڭ قاننەن-قاپەرسىز جاتقان جاعدايىن الدىن-الا الدامجار ساتقىن ارقىلى ءبىلىپ وتىرعان دەيدى.

زارجاق جۇگىرمەكتىڭ ايتقان حابارىن تىكسىنە تىڭداعان رەۋشەن باي «بايىمبەتتىڭ قىرىق جىگىتى اتقا قوندى» دەگەندە كوڭىلىن دەمدەگەندەي بولدى.

-جىگىتتەر، ولاي بولسا قام جەمەڭدەر. مۇڭالدىڭ بۇل جىگىتتەرى جاۋ قانشا بولسا دا نامىستى قولدان بەرە قويماس، ينشاللا كەتكەن كەك قايتار. ۇلكەنباي، سەن دە قوپاڭداماي جىلقىعا يە بول.

وسىنى ايتىپ جارامدى جورعاسىن تەبىنە ءتۇسىپ، اياڭداتىپ جايباراقات كەتىپ بارا جاتقان بايدىڭ بەيقامدىعىنا ۇلكەنباي ىشتەي كۇيىپ-ءپىستى.

« ويپىرىم-اي، قولدارىندا قۇرىقتان باسقا قارۋى جوق قىرىق جىگىت قانشا قاسقىر بولسا دا بەس قارۋىن سايلاپ كەلگەن ەكى ءجۇز تۇركپەنگە قانداي قاۋقار جاسار؟ ءۋالى، كورىپكەل دەگەنگە جاكەم دە ايتا بەرەدى-اۋ... ءوز جىلقىسى امان بولعاسىن ابىرجىپ قايتسىن. »

قۇدانىڭ قۇدىرەتى، سول كۇنى بەسىن اۋا كۇن رايى كۇرت سۋىتىپ، شايداي اشىق اسپاندى بۇلت تورلاپ الدى. كارى كۇيكەن تاعى ءبىر كۇندى بۋىرقانىپ بۇلتى تۇتاسقان بابا باتىستىڭ قۇشاعىنا تاپسىرىپ، كەلەر تاڭدى كۇتكەن.

ەرتەسىنە بوزقىراۋلانىپ ۇزگىرىك ەسكەن شىڭنىڭ ۇستىنەن قولعا تۇسكەن ولجالارىن شاشۋ شىعارماستان تاس ءتۇيىن بولىپ تۇركپەننىڭ قالىڭ قولى وتە بەردى. ەلدەرىنە قايتقان بەتى. سول ساتتە قۇرىقتان باسقا قارۋى جوق قىرىق جىگىت جاسانعان جاۋعا تۇتقيىلدان لاپ قويدى. جىگىتتەر جاي وتىنداي زىمىراپ، جاۋ جاساعىنىڭ اراسىنا ءسىڭىپ كەتكەن. باستالىپ كەتكەن الاساپىراندا تۇركپەندەر مىلتىقتارىن كىمگە قالاي اتارىن بىلمەي دال . جەڭىل كيىم، شولاق جەڭ شاپان كيگەن جاۋ اياقاستى قاقاپ كەتكەن سۋىقتان قولدارى جۋىسپاي، وزگە قارۋلارىن دا وڭتايلى جۇمساي الماي قاپەلىمدە جاندارمەندە كۇي كەشتى. شوگەرمە كيگەندەردىڭ موينىنا كوز ىلەسپەس شاپشاڭدىقپەن قۇرىق سالعان جىگىتتەر، جاۋلارىن باۋداي ءتۇسىرىپ جاتتى...

رەۋشەن ءۋالى قاتەلەسپەپتى. بايىمبەت سارقاسقا، ەسنياز باتىر باستاعان قىرىق جىگىت وزدەرىنەن بەس ەسە كوپ تۇركپەندى قۇرىقپەن مالشا تىزگىندەپ، تۇتقىنعا ءتۇسىرىپ ولجالانىپ بارا جاتقان مال-جاندى قۇتقارىپ قالدى. قۇرىق ساتقىن الدامجاردىڭ موينىنا تۇسپەي،باسىنداعى شوگەرمەگە ءتۇسىپ التىن تەڭگەلەر جەرگە شاشىلعان. بۇل كورىنىسكە الاڭ بولعان قۇرىقشى جىگىتتەن امالىن تاۋىپ سىتىلعان ساتقىن قۋ جانىن ساۋعالاپ قۇلا تۇزگە بەزىپ بارادى...

سول جولى شاباندوزداردىڭ ءوزارا وتكىزبەك بولعان سايىسى شىن جاۋىمەن ايقاستا وتكەن. ءسويتىپ، بۇل ولكەنىڭ سايىپقىران سالقامدارى قارۋ –جاراقسىز قۇرىقپەن-اق جاۋدى قايتارا العان كەزى بولىپتى

بۇگىندە ەشكىم بىلە بىلمەيتىن، قالام ۇستاپ جۇرگەندەردىڭ ەشبىرى جازباي جۇرگەن اداي جىگىتتەرىنىڭ قۇرىقشىلىق ونەرىن تەك كەيۋانا شىڭ كۇيكەن بىلەدى. بۇل دا ءبىر حاس ونەردىڭ ءبىر ءتۇرى ەدى-اۋ. بۇل ءۇستىرتتىڭ ۇستىندە تالاي-تالاي شۋ اساۋدى، ارىستانشا ارقىراعان ادۋىن، مىنىلمەگەن بەستى ايعىرلاردى جالعىز-اق جىگىت قىل ساعاقتان قۇرىق سالىپ تۇرالاتا قويار ەدى. جىلقىنى جابىلا قۋىپ بۇعالىق تاستاپ ۇستاۋدى ءۇستىرتتىڭ ۇلكەن-كىشىسى ءالسىزدىڭ قارەكەتى سانايتىن.

«قۇرىقشىعا شالت قيمىلداپ، شاپشاڭ جۇزەگە اسىرار ءادىس كەرەك، قۇرىقتى قۇر اتتىڭ قىل ساعاعىنا تۇسىرە الماساڭ «شارۋاڭنىڭ بىتكەنى» دەي بەر. ءسال ءمۇلت كەتىپ قۇرىق اتتىڭ القىمى ەمەس، موينىنا تۇسسە ومىراۋلاپ كەتكەن ات ادامعا كۇش بەرە مە، سۇيرەپ كەتەدى. سۇيرەلگىڭ كەلمەي جىبەرە سالساڭ، بەلەڭ العان بەستى اساۋ ەندى قايتىپ ماڭى تۇگىل شاڭىنا جۋىتپاس. تەك بىلەك كۇشىڭ ەمەس، ءمۇلت جىبەرمەس مەرگەن ادىسكە سۇيەن. جىلقى باقتىڭ ەكەن قۇرىقشىلىق ونەردى بىلمەي بولمايدى». جىلقى باعۋعا شىققان بوزبالا ۇلكەنبايعا كەزىندە رەۋشەن باي وسىلاي دەگەن ەدى.

ەل شەتىنە كەلگەن جاۋدى ادامنان بۇرىن سەزىپ، يەسىنە بىلدىرگەن جۇيرىك قۇلا شىنىمەن قاسيەتتى پىراق ەكەن. اتىنىڭ ءتىلىن ءتۇسىنىپ، قالىڭ جىلقىسىن جاۋ كوزىنەن تاساعا ايداتتىرىپ تاستاپ، دۇربەلەڭنەن امان قالعان، قىرىق جىگىتتىڭ جاۋدى قايتاراتىنىن بىلگەن رەۋشەن باي شىنىمەن ءۋالى ەكەن. بۇعان ۇلكەنباي سول جولى قاپىسىز كوز جەتكىزگەن-ءدى.

شىركىن، جۇيرىك قۇلاداي ءبىر اتى بولعان جىگىتتىڭ ارمانى بار ما؟ وبالى نە، قالىڭ جىلقىنىڭ ىشىنەن قاي جىلقىنى ۇستاپ، باس ءبىلدىرتىپ مىنەم دەسە دە، رەۋشەن باي مۇنىڭ قولىن قاققان ەمەس. بىراق قۇلاعا جەتەر قىلقۇيرىق قايدا؟ ەسىل-دەرتى قايتسە دە ءبىر ەرەن جۇيرىك بولار قۇلىندى قولعا ءتۇسىرۋ. مۇنداي قۇلىن تۋار بيەنىڭ كەلىسى مەن تۇرقى جايلى بۇل رەۋشەننەن دە، باسقا اتسەيىستەردەن دە ءسوز رەتى كەلگەندە سۋىرتپاقتاپ سۇراي-سۇراي ءجۇرىپ، ونداي بيەنىڭ جىلقى ىشىندە بارىنا كۇمانى قالمادى. تورى بيە قۇلىنداپ، جاس قۇلىن قۇلدىراپ جىلقىعا ەرگەن ەكى-ءۇش ايدىڭ جۇزىندە رەۋشەن ماڭعىستاۋدىڭ ويى مەن تەكەنىڭ اراسىن قونىس ەتكەن الشىننىڭ اسى مەن تويى دەپ اۋىل كورمەدى. بار ىقىلاسى كوكشە قۇلىنعا اۋعان ۇلكەنباي مىرزاسىنىڭ ورالۋىن تاعاتسىزدانا كۇتتى. قايتسە دە وسى قۇلىندى قالاپ الماق.

-شابان بيەدەن تۋعان ءبىر جۋاس قۇلىن بار، سونى ماعان بەر- دەپ ۇلكەنباي اقىرى بۇيىمىن ايتتى. باس جىلقىشىسىنان ەشتەڭەنى ايانىپ قالمايتىن باي، بۇل قۇلىننىڭ تەگىن ەمەستىگىن ءبىلىپ، بىردەن كەسىپ ەشتەڭە دەمەگەن. ءتۇس اۋا جىلقى ىشىندە جۇرگەن كوپ قۇلىننىڭ ىشىنەن ۇلكەنباي قالاعان كوكشە قۇلىندى جازباي تانىدى.

- جىلقىشىم، مەنى الداپسىڭ، بۇل جۋاس قۇلىن ەمەس، كوكايعىردىڭ تۇقىمى ەكەن، بەرە المايمىن. مۇنىڭ اتى ەندى الجەتتى بولادى. بۇدان باسقا تاعى ءبىر بيە جۇيرىك قۇلىن تۋىپتى. ونى اڭعارا الماي قالىپسىڭ،ول اناۋ بوز بيەنىڭ قۇلىنى، ومىراۋ ءبىتىمى كەڭ، اياق الىسى الشاق ەكەن، سول سەبەپتى ونىڭ اتىن شاتتاۋىق دەپ اتادىم. قۇلا ات، الجەتتى، شاتتاۋىق ۇشەۋى مەنىكى، ال مىنا باعىپ جۇرگەن قالىڭ جىلقى سەنىكى، سوسىن تۋما –تۋىستىكى. كەرەگىڭە قالاعانىڭشا جاراتا بەر. بۇرىننان دا قولىڭنان قاقپاعانمىن، ەندى دە ەركىڭە بەردىم. بيىل مىرزا قۇداي بەرۋدەي –اق بەرگەن ەكەن. بۇل ءۇش جۇيرىكتىڭ ۇشەۋى دە كوك ايعىردىڭ تۇقىمى. ينشاللا، بۇل ءۇش پىراق مەنىڭ اتىمدى شارشىعا جاياتىن بولدى.

كوك قۇلىنعا قولى جەتپەي ءىشى الەم-جالەم بولسا دا، ۇلكەنباي ءوز قاتەلىگىن ءتۇسىنىپ، ىڭعايسىزدانىپ قالدى. ۋاي، اتتەگەن-اي، «شابان بيە، جۋاس قۇلىن» دەپ الداپ سۇراپ نەم بار ەدى. بۇل اۋىلدىڭ شيەتتەي بالا-شاعاسىنىڭ اۋىزى اققا جارىپ، قازانى مايلانىپ وتىرعانى مىرزانىڭ ارقاسى ەمەس پە؟ قالىڭىن بەرىپ، قالاعان جەردەن قىز ايتتىرىپ جار سۇيسە، قالاۋىن جاساعان مىرزاسى ەمەس پە، دودەگەلى اق ۇزىك جاۋىپ التى قانات اقبوز ءۇي كوتەرسە وندا دا قامداپ، قامقورلاعان مىرزاسى ەمەس پە! ەندى بار دەگەنى بولىپ، قىمىز بەن ەتكە تويىنىپ الىپ، جىلقى ىشىندە پالەن جىلدا ءبىر تۋار قۇلىنعا كوڭىلىم كەتىپتى-اۋ. «اياز ءالىڭدى، قۇمىرسقا جولىڭدى ءبىل» دەگەن. كوكايعىردىڭ تۇقىمى بولىپ تۋعان قىلقۇيرىقتى ءمىنۋ نە تەڭىم؟..

كوكايعىردىڭ تۇقىمى جايلى ۇلكەنباي تالاي ەستىگەن. رەۋشەننىڭ ايتۋىنشا ءالىمنىڭ ءاجىباي، ارالباي دەگەن دەگەن بايلارى جىلقىدان ءبىر وڭكەي بايتال قىسىراقتى ءبولىپ الىپ، ۇيىرگە جاس ايعىر سالىپ تەڭىزدىڭ جاعاسىنا ايداپ تاستايدى. جىلقىشى ۇيىرگە سالعان ايعىردىڭ ءولىپ قالعانىن حابارلايدى. ۇيىرگە باسقا ايعىردى سالسا، ءبىر ءتۇننىڭ ىشىندە ول دا ءولىپ قالادى. بۇل جايدىڭ تەگىن ەمەستىگىن ءبىلىپ، اعالى- ءىنىلى بايلار جىلقىعا تۇنگى كۇزەت قويىپتى. جىلقىشىلار كىرپىك ىلمەي كۇزەتىپ وتىرسا، ءتۇن ورتاسى اۋا تەڭىزدەن ءبىر كوكايعىر شىعىپ، وزىنە قارسى شاپقان ساۋىرىك ايعىردىڭ مويىنىن بۇراپ ءولتىرىپ، ۇيىرگە شابادى. جارىق بولماي كوكايعىر تەڭىزگە قايتا ءتۇسىپ، كوزدەن عايىپ بولادى. بۇل وقيعانى ەستىگەن اعايىندى باي جىگىتتەر ۇيىرگە سۋىن ايعىردىڭ شاپقانىن ەستىپ قۋانادى.

كەيىننەن وسى ءۇيىردىڭ تۇقىمى بارىمتادان بولىسكە تۇسكەندە تاستەمىر رەۋشەننىڭ ۇلەسىنە تيگەن بۋاز بيەدەن بۇكىر كوك قۇلىن تۋادى. بۇكىر قۇلىندى نىسانالى ەكەن دەپ رەۋشەن ۇيىرگە سالعان. سول نىسانالى كوك ايعىردىڭ تۇقىمى بۇرىن تەك قۇلا ات بولسا، ەندى الجەتتى مەن شاتتاۋىق سەكىلدى قوس جۇيرىكتىڭ تۋعانى دا. ءۋالى قاشان كۇماندى ءسوز ايتىپ كورىپ ەدى.

ايناحان ەسەت

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

العىس ايتۋ كۇنى

العىس ايتۋ كۇنى جانە ونىڭ شىعۋ تاريحى

جومارتبەك نۇرمان 1583
الاشوردا

قوجانوۆ مەجەلەۋ ناۋقانىندا (جالعاسى)

بەيبىت قويشىباەۆ 2283
عيبىرات

قايسار رۋحتى عازيز جان

مۇحتار قۇل-مۇحاممەد 3620