وتكەن جىل اتىراۋ وبلىسى ماقات اۋدانى بايشوناس پەن ەسكەنە اۋىلدارىنىڭ تۇرعىندارى ءۇشىن ەستە قالارلىقتاي جىل بولدى. ولار وبلىس ورتالىعىنا كوشۋ ارقىلى تۇرعىلىقتى جەرلەرىن اۋىستىردى. وسىنداي جولمەن، تۇرعىنداردى بولاشاعى جوق ەلدى مەكەندەردەن كوشىرۋ ناۋقانى اياقتالدى. جاقسى جابدىقتالعان پاتەرلەرى بار ۇيلەر جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ كۇشىمەن سالىندى، ال، نەگىزگى اقشالاي قاراجاتتى اكىمشىلىك «قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اق-نان الدى. اسىرەسە، جاڭا پاتەرگە كوشكەندەرىنە جاستار قۋانىشتى، سەبەبى، ولار ەندى وزدەرىن «قالالىقپىز» دەپ ماقتانىشپەن ايتا الادى.

اتىراۋ وبلىسىنىڭ بولاشاعى جوق اۋىلدارىنان تۇرعىنداردى جاپپاي كوشىرۋ ناۋقانى 2009 جىلى باستاۋ العان. العاشقى بولىپ تىزىمگە ءۇش اۋىل- ماقات اۋدانىنىڭ كومسومولسك، قوشقار جانە بەك-بيكە اۋىلدارى كىردى. وسى اۋىلداردان كەيىن، بايشوناس پەن ەسكەنە اۋىلدارىن كوشىرۋ جوسپارلاندى.

پەرسپەكتيۆالى ەلدى مەكەندەردىڭ ارى قاراي دامۋعا دەگەن ەشقانداي مۇمكىنشىلىكتىڭ بولماي، «دەپرەسسيۆتى» دەڭگەيگە جەتۋىنە سەبەپكەر بولعان: مۇناي ءوندىرۋ كولەمىنىڭ تومەندەۋى، پايداسىزدىق نەمەسە وسى جەردە ورنالاسقان كەن ورىندارىنىڭ تولىق وڭدەلىپ، بالاما ءوندىرىستىڭ بولماۋى. ناتيجەسىندە، بۇل جاعداي اۋىلداردىڭ قۇلدىراۋى مەن جۇمىسسىزدىققا اكەپ سوقتى.

وتكەن جىل اتىراۋ وبلىسى ماقات اۋدانى بايشوناس پەن ەسكەنە اۋىلدارىنىڭ تۇرعىندارى ءۇشىن ەستە قالارلىقتاي جىل بولدى. ولار وبلىس ورتالىعىنا كوشۋ ارقىلى تۇرعىلىقتى جەرلەرىن اۋىستىردى. وسىنداي جولمەن، تۇرعىنداردى بولاشاعى جوق ەلدى مەكەندەردەن كوشىرۋ ناۋقانى اياقتالدى. جاقسى جابدىقتالعان پاتەرلەرى بار ۇيلەر جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ كۇشىمەن سالىندى، ال، نەگىزگى اقشالاي قاراجاتتى اكىمشىلىك «قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اق-نان الدى. اسىرەسە، جاڭا پاتەرگە كوشكەندەرىنە جاستار قۋانىشتى، سەبەبى، ولار ەندى وزدەرىن «قالالىقپىز» دەپ ماقتانىشپەن ايتا الادى.

اتىراۋ وبلىسىنىڭ بولاشاعى جوق اۋىلدارىنان تۇرعىنداردى جاپپاي كوشىرۋ ناۋقانى 2009 جىلى باستاۋ العان. العاشقى بولىپ تىزىمگە ءۇش اۋىل- ماقات اۋدانىنىڭ كومسومولسك، قوشقار جانە بەك-بيكە اۋىلدارى كىردى. وسى اۋىلداردان كەيىن، بايشوناس پەن ەسكەنە اۋىلدارىن كوشىرۋ جوسپارلاندى.

پەرسپەكتيۆالى ەلدى مەكەندەردىڭ ارى قاراي دامۋعا دەگەن ەشقانداي مۇمكىنشىلىكتىڭ بولماي، «دەپرەسسيۆتى» دەڭگەيگە جەتۋىنە سەبەپكەر بولعان: مۇناي ءوندىرۋ كولەمىنىڭ تومەندەۋى، پايداسىزدىق نەمەسە وسى جەردە ورنالاسقان كەن ورىندارىنىڭ تولىق وڭدەلىپ، بالاما ءوندىرىستىڭ بولماۋى. ناتيجەسىندە، بۇل جاعداي اۋىلداردىڭ قۇلدىراۋى مەن جۇمىسسىزدىققا اكەپ سوقتى.

جەرگىلىكتى ينفراقۇرىلىمدارعا، جولدارعا، سۋ قۇبىرلارىنا، گازبەن قامتۋ جۇمىستارىنا دا وسى جەردە جۇمىس ىستەيتىن مۇناي-گاز ءوندىرۋ كومپانياسى جاۋاپ بەرگەن بولاتىن. بىراق، بۇل جەردىڭ جابىلۋىمەن، بارلىعى جەرگىلىكتى اتقارۋشى بيلىككە تاپسىرىلدى. ال، بۇنداي «جۇكتى» اكىمشىلىكتەر «كوتەرە المادى».

بۇل جاعدايلاردان باسقا، مۇندا قولايسىز ەكولوگيالىق جاعداي دا قالىپتاستى. سەبەبى، مۇنداعى ەسكى ۇڭعىمالار وتكەن عاسىردىڭ 40-جىلدارىندا، ايتارلىقتاي ەكولوگيالىق نورمالار بولماعان كەزدە عانا وڭدەلگەن ەدى.

سوڭعى جىلدارى بۇل اۋىلداردا تازا اۋىز سۋ مەن گاز بولماي قالدى. الەۋمەتتىك وبەكتىلەر قىزمەت ىستەۋلەرىن توقتاتتى: ەمحانالار، بالا باقشالار، مەكتەپتەر. بۇل جەردە، عالامتور تۇگىل، ءتىپتى، ۇيالى بايلانىس تا بولمادى.

شالعايداعى اۋىلداردى اۋدان ورتالىعىمەن بايلانىستىراتىن جولدار توزعان. ءتىپتى، توتەنشە جاعداي مەن جەدەل جاردەم قىزمەتتەرىنە دە ۋاقىتىندا كەلۋگە مۇمكىنشىلىك بولمادى. جاعداي وتە قيىن بولدى. سوندىقتان دا، ۇكىمەت پەن پارلامەنتتە تۇرعىنداردى ءبىرشاما قولايلى ەلدى مەكەندەرگە كوشىرۋ جۇمىسى جوعارى دەڭگەيدە قاراستىرىلا باستادى. سول كەزدە-اق، «قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اق حالىقتى كوشىرۋ جۇمىستارى شىعىندارىنىڭ نەگىزگى بولىگىن ءوز مويىندارىنا الۋعا دايىن ەكەندىكتەرىن مالىمدەدى. بۇنداي شەشىم تۇسىنىكتى، ويتكەنى، وسى اۋىلداردىڭ تۇرعىندارىنىڭ باسىم بولىگى مۇنايشىلار مەن ولاردىڭ وتباسىنىڭ مۇشەلەرى ەدى. بۇل، قازاقستانداعى جەتەكشى مۇناي-گاز ءوندىرۋ كومپانياسىنىڭ الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىك جوباسى ىسپەتتەس.

اتىراۋ قالاسىنا تەك مۇنايشىلار عانا ەمەس، اۋىلدىڭ بارلىق تۇرعىندارى كوشىرىلدى. مىسالى، جاڭا سالىنعان پاتەرگە كوشكەنىنە نازىموۆا باحىتجان وتە قۋانىشتى. ول قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن پەداگوگى، قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى پاندەرىنىڭ مۇعالىمى. قازىر زەينەت جاسىندا.

- مەنىڭ بالالارىمنىڭ ءبارى ءوسىپ، جان-جاققا تاراپ كەتكەن. كۇيەۋىم قايتىس بولعان،-دەيدى باحىتجان تاجماعامبەتقىزى. بايشوناستا ءوزىمنىڭ ءۇيىم بولعان، بىراق جالعىز وزىمە ءومىر سۇرۋگە قيىن بولدى. شارۋاشىلىقتى الىپ جۇرەتىن كۇشىم بولمادى. قازىر سۋ تاسىپ، پەش جاعاتىن جاستا ەمەسپىن. ال، مۇندا ءبارى بار، ۆاننا دا بار، ىستىق سۋ مەن سۋىق سۋ دا بار. اس ۇيدە گاز پليتاسى بار. ەندى مەنىڭ ۇيىمە بۇرىنعى وقۋشىلارىم ءجيى-ءجيى كەلەتىن بولدى، مەن ىلعي دا ولاردى قۋانىپ قارسى الامىن. ءۇيدىڭ ءىشى كەڭ.

ەگەر جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ اعا وكىلدەرى، زەينەتكەرلەر وزدەرىنىڭ تۋعان ۇيلەرىنەن وكىنىشپەن، قيماستىقپەن كوشسە، جاستار وسى كۇندى اسىعا كۇتتى.

بايشوناس پەن ەسكەنە اۋىلدارىنىڭ بۇرىنعى تۇرعىندارىنا ارنالىپ بەس قاباتتى ۇيلەردەن تۇراتىن شاعىن اۋدان سالىندى. مۇندا، شىنىمەن دە، بارلىعىنىڭ ءبىر-ءبىرىن تانيتىنى بىردەن ءبىلىنىپ تۇرادى. كەزىندەگى اۋىلداستار، كورشىلەر، ال قازىر قالالىقتار.

قازىر اۆتوكولىكتى قوياتىن ورىندار، بالالار الاڭدارى، سپورت الاڭدارى مەن دۇكەندەر سالۋ، اۋلانى كوركەيتۋگە بايلانىستى سۇراقتار قاراستىرىلۋدا. اتىراۋ قالاسىنىڭ اكىمدىگى ۋاقىت وتكەن سايىن ءبارى جۇزەگە اسىرىلاتىنىنا ۋادە ەتەدى. ازىرگە، جاڭا ۇيلەردىڭ استىڭعى قاباتتارى بوس تۇر. بولاشاقتا مۇندا بالاباقشالار نەمەسە شاعىن-ورتالىقتار، ۋاقىت وتكىزۋ ورتالىقتارى اشىلۋى ابدەن مۇمكىن.
تاعى دا ايتا كەتەتىن جايت، «قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اق مەن ونىڭ بولىمشەلەرى بولاشاعى جوق اۋىلداردىڭ تۇرعىندارى ءۇشىن سالىناتىن ۇيلەردىڭ قۇرىلىسىن قارجىلاندىرۋعا قاتىسۋمەن قاتار، تۇرعىنداردىڭ كوشۋى كەزىندە ترانسپورتپەن قامتاماسىز ەتتى. قىسقاسى، تۇرعىندار كوشۋ بارىسىندا ەشقانداي قارجىلىق شىعىنعا باتقان ەمەس.

بۇگىنگى تاڭدا، بايشوناس پەن ەسكەنە اۋىلدارىنىڭ بۇرىنعى تۇرعىندارى جاڭا پاتەرلەرگە بىرتە-بىرتە قونىستانىپ، بالالارى قالا مەكتەپتەرىندە وقىپ، ەگدە ادامدار ەمحانالارعا بارىپ دەنساۋلىقتارىن جاقسارتۋدا. قالاداعى تۇرمىس ءبىر قالىپقا ءتۇستى.

سۋرەتتەرگە سيپاتتاما:
№1. بايشوناستان كوشىپ كەلگەن تۇرعىنداردىڭ جاڭا ۇيلەرى
№2. كەڭ اس ۇيلەردە تاماق ءپىسىرۋ ءبىر عانيبەت.
№3. ەندى اركىمنىڭ ءوز بولمەسى بار.
№4. ءبىز ەندى قالالىقتارمىز!