جۇما, 26 ءساۋىر 2024
جاڭالىقتار 3564 0 پىكىر 2 تامىز, 2013 ساعات 07:09

نۇرتاس يمانقۇل. نەسۆوەۆرەمەننىە مىسلي… NO COMMENT…

ۆسەسيلنىە، «ۆسەدەرجيتەلي» كازاح نازاربا-ەۆ، ۋزبەك كاريم-وۆ، ازەربايدجانەتس الي-ەۆ، كيرگيز اتامبا-ەۆ، تۋركمەن بەردىمۋحامەد-وۆ، چەچەنەتس كادىر-وۆ دو سيح پور نوسيات فاميلي كاك ۋ رۋسسكيح يۆان-وۆ، پەتر-وۆ، سيدور-وۆ، پۋت-ين. و كاكوم دۋحوۆنوم رەنەسسانسە، ۆوزروجدەني كۋلتۋرى ي يازىكا، تراديتسي ي يستوري ي «نەزاۆيسيموستي» موجنو گوۆوريت ۋ ەتيح نارودوۆ؟ توگدا پولۋچاەتسيا، چتو گرۋزين سااكشۆيلي، ارميانين سارگسيان، لاتىش بەرزينش، ەستونەتس حەندريك، ليتوۆچانكا گريباۋسكايتە، تادجيك راحمون پرەدستاۆليايۋت بولەە درەۆني، س ۆىسوكوي ستەپەنيۋ ساموسوزنانيا، تسيۆيليزوۆاننىي، نەزاۆيسيمىي، ۆەليكي نارود. No comment.

*       *       *

پوكۋدا كازاحي شاحان-وۆ، ماگاۋ-ين، تاج-ين، ابديلد-ين، كاجىگەلد-ين، تاسماگانبەت-وۆ، ەرگالي-ەۆا، ابيل-وۆ، كوسان-وۆ، ابلياز-وۆ، ماسيم-وۆ، كۋليبا-ەۆ، كاسىم-وۆ  بۋدۋت نوسيت رۋسوفيتسيروۆاننىە فاميلي، كازاحام نە ۆيدات سۆوي رودنوي يازىك كاك سوبستۆەننىح ۋشەي ەششە لەت پياتدەسيات. No comment.

*       *       *

كازاحام داۆنو پورا وتكازاتسيا وت تەرمينا «وبلاست» - «وبلىس»، كوگدا موجنو زامەنيت ەگو پرەكراسنىمي – «ايماق»، «ولكە»، «ءوڭىر»، «القاپ» ي ت.د. توگدا پو-نوۆومۋ بۋدۋت زۆۋچات:

ۆسەسيلنىە، «ۆسەدەرجيتەلي» كازاح نازاربا-ەۆ، ۋزبەك كاريم-وۆ، ازەربايدجانەتس الي-ەۆ، كيرگيز اتامبا-ەۆ، تۋركمەن بەردىمۋحامەد-وۆ، چەچەنەتس كادىر-وۆ دو سيح پور نوسيات فاميلي كاك ۋ رۋسسكيح يۆان-وۆ، پەتر-وۆ، سيدور-وۆ، پۋت-ين. و كاكوم دۋحوۆنوم رەنەسسانسە، ۆوزروجدەني كۋلتۋرى ي يازىكا، تراديتسي ي يستوري ي «نەزاۆيسيموستي» موجنو گوۆوريت ۋ ەتيح نارودوۆ؟ توگدا پولۋچاەتسيا، چتو گرۋزين سااكشۆيلي، ارميانين سارگسيان، لاتىش بەرزينش، ەستونەتس حەندريك، ليتوۆچانكا گريباۋسكايتە، تادجيك راحمون پرەدستاۆليايۋت بولەە درەۆني، س ۆىسوكوي ستەپەنيۋ ساموسوزنانيا، تسيۆيليزوۆاننىي، نەزاۆيسيمىي، ۆەليكي نارود. No comment.

*       *       *

پوكۋدا كازاحي شاحان-وۆ، ماگاۋ-ين، تاج-ين، ابديلد-ين، كاجىگەلد-ين، تاسماگانبەت-وۆ، ەرگالي-ەۆا، ابيل-وۆ، كوسان-وۆ، ابلياز-وۆ، ماسيم-وۆ، كۋليبا-ەۆ، كاسىم-وۆ  بۋدۋت نوسيت رۋسوفيتسيروۆاننىە فاميلي، كازاحام نە ۆيدات سۆوي رودنوي يازىك كاك سوبستۆەننىح ۋشەي ەششە لەت پياتدەسيات. No comment.

*       *       *

كازاحام داۆنو پورا وتكازاتسيا وت تەرمينا «وبلاست» - «وبلىس»، كوگدا موجنو زامەنيت ەگو پرەكراسنىمي – «ايماق»، «ولكە»، «ءوڭىر»، «القاپ» ي ت.د. توگدا پو-نوۆومۋ بۋدۋت زۆۋچات:

  1. اكمولينسكايا وبلاست، تسەنتر –كوكشەتاۋ; - اقمولا ايماعى، ورتالىعى – كوكشەتاۋ;
  2. الماتينسكايا وبلاست، تسەنتر – تالدىقورعان; - جەتىسۋ ايماعى، ورتالىعى – تالدىقورعان;
  3. اكتيۋبينسكايا وبلاست، تسەنتر – اكتوبە; - اقتوبە ايماعى، ورتالىعى – اقتوبە;
  4. اتىراۋسكايا وبلاست، تسەنتر – اتىراۋ; اتىراۋ ايماعى، ورتالىعى – اتىراۋ;
  5. زاپادنو-كازاحستانسكايا وبلاست، تسەنتر – ۋرالسك; جايىق ايماعى، ورتالىعى ورال (جايىق);
  6. جامبىلسكايا وبلاست، تسەنتر – تاراز; - اۋليەاتا ايماعى، ورتالىعى – تاراز;
  7. كوستانايسكايا وبلاست، تسەنتر – كوستاناي;  - قوستاناي ايماعى، ورتالىعى – قوستاناي;
  8. كىزىلوردينسكايا وبلاست، تسەنتر – كىزىلوردا; - سىرداريا ايماعى، ورتالىعى – التىنوردا (سىروردا);
  9. كاراگاندينسكايا وبلاست، تسەنتر – كاراگاندى; - سارىارقا ايماعى، ورتالىعى – قاراعاندى;
  10. مانگيستاۋسكايا وبلاست، تسەنتر – اكتاۋ; - ماڭعىستاۋ ايماعى، ورتالىعى – اقتاۋ;
  11. يۋجنو-كازاحستانسكايا وبلاست، تسەنتر – شىمكەنت; - تۇركىستان ايماعى، ورتالىعى – شىمكەنت;
  12. پاۆلودارسكايا وبلاست، تسەنتر – پاۆلودار; - ەرتىس ايماعى، ورتالىعى – ەرتىس;
  13. سەۆەرو-كازاحستانسكايا وبلاست، تسەنتر – پەتروپاۆلوۆسك; - ەسىل ايماعى، ورتالىعى – قىزىلجار;
  14. ۆوستوچنو-كازاحستانسكايا وبلاست، تسەنتر – ۋست-كامەنوگورسك; - التاي ايماعى، ورتالىعى – وسكەمەن.

*       *       *

ۆ كازاحستانە سلەدوۆالو بى ۋستانوۆيت ەدينوە استانينسكوە ۆرەميا، كاك ۆ كيتاە ەدينوە پەكينسكوە ۆرەميا. ۆرەميا ۆ زاپادنىح وبلاستياح پريراۆنيات ك استانينسكومۋ.

*       *       *

پوسلە يسچەزنوۆەنيا ە.ەرتىسباەۆا نا پروستوراح سمي كاك گريبى پوسلە دوجديا پوياۆليايۋتسيا نوۆىە براتيا كازاحستانسكوگو «سولوۆيا».

نەكتو كەمبريدجسكي يسسلەدوۆاتەل، «ۋمنيك» چوكان لاۋمۋلين ۆ ²ليتەرە²، №114, 27.06.2013. «ناتسيوناليزم vs ناتسيونالنىي ينتەرەس؟» پيشەت: «نىنەشنيح سىتىح ي ²پريكورملەننىح ۆلاستيۋ ناتسيوناليستوۆ ۆسەليايۋت ترەۆوگۋ ۆ چۋت لي نە پولوۆينۋ ناشيح سوگراجدان»;

«ناشي جە ناتسيوناليستى ۆ وگرومنوم بولشينستۆە سۆوەم وبەسكۋراجيۆايۋششە اكادەميچەسكي سلابى، كراينە پرەدۆزياتى ي ابسوليۋتنو نەلوگيچنى، چتو ي پوزۆوليالو ناشەمۋ وبرازوۆاننومۋ پوستسوۆەتسكومۋ وبششەستۆۋ پراكتيچەسكي «نە زاموراچيۆاتسيا» پو يح پوۆودۋ ۆپلوت دو نەداۆنەگو ۆرەمەني»;

«پرويزوشەدشايا، ودناكو، نەداۆنو پوۆتورنايا ۋربانيزاتسيا ي ياۆلياەتسيا ۆ تسەلوم پيتاتەلنوي وسنوۆوي ناشەگو ناتسيوناليزما». دەيستۆيتەلنو، تەزكا ۆەليكوگو ۋاليحانوۆا سۆاليلسيا س لۋنى، پريلەتەل يز كەمبريدجا. No comment.

*       *       *

رۋسسكويازىچنىە سمي س ۋدوۆولستۆيەم پەچاتايۋت نەكومپەتەنتنىح كازاحوۆ «ەكسپەرتوۆ»، «پوليتولوگوۆ» كوتورىح موجنو پريۆلەچ كاك رازجيگاتەلەي سوتسيالنوي روزني. نۋرتاي مۋستافاەۆ، رۋكوۆوديتەل اناليتيچەسكوگو تسەنترا «ناشە دەلو» ۆ Central Asia Monitor, №23, 14-20 يۋنيا 2013, پيشەت: «دليا كازاحسكيح ناتسيونال-پاتريوتوۆ پرەۆىشە ۆسەگو كازاحسكايا ناتسيا ي كروۆ. پود كازاحسكوي ناتسيەي وني پونيمايۋت ليش كازاحوۆ. تەم سامىم ناتسپاتى ۆىبراسىۆايۋت زا بورت ۆسەح گراجدان سترانى-نەكازاحوۆ»; «يزۆەستنا يزليۋبلەننايا ۋ بەزگراموتنىح ۆ سۆوەم بولشينستۆە ت.ن. «ليبەرالوۆ» كرىلاتايا فرازا: «پاتريوتيزم – پوسلەدنەە پريبەجيششە نەگودياەۆ!»، كوتورىي وني پريدايۋت نەگاتيۆنىي سمىسل»;

مۋستافاەۆ كاك پوپۋگاي توچ-ۆ-توچ پوۆتورياەت سولوۆيا ەرتىسباەۆا:

²ي نىنە ت.ن. «دەموكراتى» ليش پريكرىۆايۋتسيا پاتريوتيزموم، رازىگرىۆايۋت «ەتنيچەسكۋيۋ» كارتۋ، ا ناتسيونال-پاتريوتى يز سرەدى تۆورچەسكوي ينتەلليگەنتسي توجە پريكرىۆايۋت ليش سۆوي ۋزكوكورىستنىە ينتەرەسى ۆىتەسنەنيا رۋسسكوگو يازىكا يز سمي، كۋلتۋرى، يسكۋسستۆا. تەم سامىم سترەمياس ستات ۆوسترەبوۆاننىمي، ەدينستۆەننىمي ۆ مونوەتنيچنوي، مونويازىكوۆوي سرەدە. پوبەديت بولەە ۋسپەشنىح كوللەگ نەكونكۋرەنتنىمي سپوسوبامي، ۆ نەكونكۋرەنتنوي بوربە. پري ەتوم نەكازاحي – كوللەگي پو رابوتە، سوسەدي پو پودەزدۋ – داجە نە پودوزرەۆايۋت، چتو پيشۋت يح تاكيە ينتەلليگەنتنىە زناكومىە يز چيسلا پودوبنىح «پاتريوتوۆ»، كوتورىە جدۋت نە دوجدۋتسيا، كوگدا وني، رۋسسكويازىچنىە، ۆسە «پەرەدوحنۋت»². No comment.

*       *       *

نۋ كاك بەز نەبەزىزۆەستنوگو كرىلاتوگو «پيساتەليا» كابدراحمانوۆا، س.ا.Monitor, №23, 14-20 يۋنيا 2013: «تە، كتو بەت سەبيا ۆ گرۋد، نازىۆايا سەبيا پاتريوتامي، ەست نا ساموم دەلە كتو ۋگودنو، نو تولكو نە پاتريوتى. وني ناتسيوناليستى، شوۆينيستى، دۋراكي، نو وتنيۋد نە ليۋدي، نوسياششيە ۆ سەبە وسوزناننىي گراجدانسكي پاتريوتيزم. پوتومۋ چتو ەگو نە موجەت بىت ۆ ەتو ۆرەميا ي ۆ ەتوم مەستە». No comment.

*       *       *

تالگات يسماگامبەتوۆ، «نەزاۆيسيمىي» پوليتولوگ، س.ا.Monitor, №25, 27يۋنيا - 4 يۋليا 2013, پيشەت: «كاك ۋجە بىلو سكازانو، ەست پرەجنيە ناتسيونال-دەموكراتى ي ەست پريشەدشيە س رەمەيكوم ناتسيوناليزما ۆ 2004-2005 گگ.، كوگدا ناچال پروسماتريۆاتسيا پوۆوروت ك يسپولزوۆانيۋ ناتسيوناليزما ريادوم وپپوزيتسيوننىح پارتي ۆ پوليتيچەسكوي يگرە پروتيۆ دەيستۆۋيۋششەي ۆلاستي».

ەتوت «نەزاۆيسيمىي» پوليتولوگ گدە ۋچيلسيا پوليتولوگي، تاكوي ۋج ۋ نەگو «اناليتيچەسكي ۋم». No comment.

*       *       *

پرەزيدەنت ناۋچنو-وبرازوۆاتەلنوگو فوندا «اسپانداۋ» كانات نۋروۆ س.ا.Monitor, №25, 27يۋنيا - 4 يۋليا 2013: «نو داجە ەسلي سوۆرەمەننايا كازاحسكايا ناتسيونالنوست، كاك ي ۆسە وستالنىە ەتنوسى كازاحستانا، ستانەت كازاحسكوگوۆورياششەي ۆو ۆسەح سمىسلاح ەتوگو سلوۆا، ا نە تولكو ۆ بىتوۆوم، تو وت ەتوگو ونا نە پەرەستانەت بىت رۋسسكوگوۆورياششەي، تاك كاك رۋسسكي يازىك ستال دليا سوۆرەمەننىح كازاحوۆ، پو سۋتي، ودنيم يز كليۋچەۆىح ەتنيچەسكيح (كۋلتۋرنو-بىتوۆىح) پريزناكوۆ».

كاناتجان! دليا تەبيا ي پودوبنىح تەبە چۋكچام رۋسسكي يازىك ستال «ەتنيچەسكيم پريزناكوم»، بلاگوداريا ۋبوگوستي كازاحسكوي ينتەلليگەنتسي ي ترۋسوستي نىنەشنەي ۆلاستي. No comment.

*       *       *

مۋسۋلمانينۋ، «تەولوگۋ» ماراتۋ سماگۋلوۆۋ راسپروسترانەنيۋ سالافيزما ۆ كازاحستانە وكازىۆاەتسيا ۆينوۆات كازاحسكي يازىك. سموتري «ۆرەميا»، №85, 12.06.2013, «نەلزيا تەريات سۆويۋ ۆەرۋ»: «ا كاك تولكو ۆ مەچەتياح ستالي پروپوۆەدات يسكليۋچيتەلنو نا كازاحسكوم يازىكە، پرويزوشەل كولوسسالنىي وتتوك رۋسسكويازىچنوي مولودەجي ۆ سالافيزمە ي درۋگيە تەچەنيا. كاك موجنو بىلو زاگنات مەچەت ۆ رامكي كازاحسكوگو يازىكا – ۆ سترانە، گدە ميرنو سوسۋششەستۆۋيۋت پرەدستاۆيتەلي بولەە 130 ناتسي؟!». «كاك موگۋت يمامى، نە زنايۋششيە رۋسسكوگو يازىكا، ۆەستي ديسپۋتى س پرەدستاۆيتەليامي درۋگيح رەليگي ي سالافيتامي؟». ۆوت كاك. No comment.

 

*       *       *

سىن ۆەليكوگو بولاتحانا تايجانا مۋحتار ۆسەح ەتيح «ەكسپەرتوۆ» نازىۆاەت «تولەراستامي»، وني ۆەد انتوگونيستى ناتسيوناليزما، تو ەست ستوروننيكي تولەرانتنوگو ۆزگليادا، زناچيت تولەراستى. س.ا.Monitor, №28-29, 12.07. 2013

*       *       *

ۆەرنەمسيا ك فۋتبولۋ. ۆ استانە دۆا كلۋبا س ودنيم ي تەم جە نازۆانيەم «استانا» ي «استانا-1964»، ەتو تاۆتولوگيا. «استانا-1964» ياۆلياەتسيا پراۆوپرەەمنيتسەي سلاۆنوگو كلۋبا «جەڭىس». پود نازۆانيەم «جەڭىس»، ەتوت كلۋب دۆاجدى ستانوۆيلسيا چەمپيونوم رك، وبلاداتەلەم كۋبكا كازاحستانا ي ۆىستۋپال ۆ ەۆروپەيسكيح كلۋبنىح تۋرنيراح.

*       *       *

«ۆوستوك» (ۋست-كامەنوگورسك). چتو زا نازۆانيە؟ كاكوي ۆوستوك، چەي ۆوستوك، پو وتنوشەنيۋ ك چەمۋ ۆوستوك؟ ناپراشيۆاەتسيا «التاي»، «وسكەمەن»، «زايسان» يلي درۋگوە زۆۋچنوە نازۆانيە.

*       *       *

«شاحتەر» (كاراگاندا). ۋكراينتسى «شاحتەر» (دونەتسك) نازىۆايۋت «شاحتار». ۋ كازاحوۆ «شاحتەر» پەرەۆوديتسيا كاك «كەنشى». موجنو بىلو بى پەرەيمەنوۆات نازۆانيە كوماندى كاك «كەنشى»،  «سارىارقا» يلي «قاراعان» (نازۆانيا راستەنيا يلي پو-ينومۋ موجنو پەرەۆەستي كاك «بوجي ۆزگلياد»).

*       *       *

ۆ كازاحستانە نازۆانيا كوماند، گورودوۆ ي ت.د. پو لوگيكە ۆەششەي دولجنى يمەنوۆاتسيا ۆ كازاحسكوي ترانسكريپتسي، تەم بولەە مى نا كيريلليتسە، ەتو ۋۆاجەنيە ك كازاحام، ك رودنوي زەملە. «يرتىش» - «ەرتىس»، «توبول» - «توبىل»، «الماتى»، «قاراعاندى»، «وسكەمەن»، «اقتوبە». زارۋبەجنىە يلي روسسيسكيە سمي يمەيۋت پراۆو نازىۆات يح كاك حوتيات، كاك يم ۋدوبنو، ت.ك. ەتو يسحوديت يز زاكونومەرنوستەي يح يازىكوۆ ي ەتو پراۆيلنو.

*       *       *

گلاۆنوگو ترەنەرا سبورنوي كازاحستانا پو فۋتبولۋ م.بەرانيكا نادو گنات ۆ تري شەي. 150-ە مەستو ۆ ميروۆوم رەيتينگە، نيجە پلينتۋسا. سوسەدي پريگلاشايۋت توپوۆىح ترەنەروۆ. رۋسسكيە پريگلاشايۋت حيددينگا، كاپەللو، ۋزبەكي سكولاري، ا ۋ ناس ودني «فيزكۋلتۋرنيكي» - تيموفەەۆ، پاحوموۆ، پايپەرس، شتورك، بەرانەك. نا فۋتبول نە نادو جالەت «نەفتيانىە» دەنگي، يميدج سترانى پرەۆىشە ۆسەگو.

*       *       *

نە موگۋ پونيات بولەلششيكوۆ يز سامارى. «كرىليا سوۆەتوۆ» - سوۆەتوۆ ۋجە نەت، كرىليا داۆنو وبرەزانى، ا نازۆانيە كوماندى وستالوس. «سامارا» - زۆۋچيت كاك «بارسەلونا»، «ۆالەنسيا».

تاتارى پريتسەپيليس ك «رۋبينۋ» - ون كراسنىي، دوروگوي، نو ۆسە-تاكي كامۋشەك. پوچەمۋ بى نە نازۆات «رۋبين» - «كازان» - «Kazan»، كراسيۆو زۆۋچيت كاك «ميلان»، «تۋرين»، «گامبۋرگ».

*       *       *

سچيتايۋ ەۆروپەيسكوي (ۋەفا) «گلۋپوستيۋ» داۆات پرەيمۋششەستۆو گولام زابيتىم نا چۋجوم پولە پري راۆەنستۆە گولوۆ، وچكوۆ. گول ەست گول، كاكايا رازنيتسا گدە ون زابيت – نا سۆوەم يلي نا چۋجوم پولە. ۆ ەتوم وتنوشەني مۋدرو پوستۋپايۋت لاتينوامەريكانتسى – وني نە پريزنايۋت تاكوە پراۆيلو. ۆووبششە سلەدوۆالو بى نە نازناچايا دوپولنيتەلنىە تايمى (30 مينۋت), سرازۋ پروبيۆات پەنالتي، ەتو بىلو بى بولەە وبەكتيۆنو. ۆسپومنيتە «بارسەلونا» - «چەلسي» - 0:0, 1:1.

Abai.kz

 

0 پىكىر