جۇما, 29 ناۋرىز 2024
جاڭالىقتار 3721 0 پىكىر 30 ماۋسىم, 2009 ساعات 21:23

«پەرزەنتحانا» قويىلىمىنىڭ پرەمەراسى ءساتتى ءوتتى

«پەرزەنتحانا» - تەاتر اشىلعالى بەرى قويىلىپ وتىرعان جەرگىلىكتى اۆتورلاردىڭ ەكىنشى شىعارماسى. بىراق بۇل قويىلىم ونىسىمەن ەمەس، شىندىعىنا كەلگەندە ءوزىمىز كۇندە كورىپ جۇرگەن زامانداستارىمىزدىڭ باسىنان ءوتىپ جاتقان وقيعالارعا جەتە كوڭىل ءبولىپ، كوز جىبەرىپ، وي قورىتىپ، كورەرمەندەرىن بەيجاي قالدىرماي، تولعاندىرا بىلگەندىگىمەن قۋانتتى.
قويىلىمنىڭ بۇكىل وقيعاسى ۇلكەن پەرزەنتحانانىڭ ءبىر پالاتاسىنىڭ ءىشىن-دە وتەدى. الايدا ول جالىقتىرمايدى، كەرىسىنشە - اپىرماي، بوسانۋعا كەلگەن، ءوزىمىز كۇندە كورىپ جۇرگەن مىناۋ قاراپايىم كەلىنشەكتەردىڭ تاعدىرلارى سان-الۋان، قيلى-قيلى تۇزىلگەن ەكەن-اۋ، مۇنىڭ ارتى نە بولىپ كەتەر ەكەن،-دەپ قىزىعىپ وتىراسىڭ.
تاعدىرلارى سان الۋان دەمەكشى، بوسانۋىن كۇتىپ جاتقان جەتەۋدىڭ بىرەۋى 14 جاسار اينۇر (ەلميرا كەرىمباەۆا) دەگەن قىز، وزبىرلاردىڭ ارام نيەتىنەن گۇلدەي سولعان بەيشارا. ءبيشى بولسام دەگەن ارمانى ادىرام قالعان، تۋما-تۋىستارى ۇيلەنە الماي جۇرگەن مۇگەدەك مالشى جىگىتتىڭ ەتەگىنەن ۇستاتىپ، اسىرىپ جىبەرگەن. مالشى جىگىت (باقىتجان مالاەۆ) اقكوكىرەك جان، ويدا جوقتا بۇلدىرشىندەي جاپ-جاس كەلىنشەكتى بولىپ قالعانىنا ءماز، ال ونىڭ باسقا جاعىندا شارۋاسى جوق. «بالانى ءوز اتىما جازدىرامىن. وقۋىڭنان دا قالدىرمايمىن»،-دەپ قويادى.
ەلميرا مەن باقىتجاننىڭ ورىن-داۋىنداعى بۇل رولدەر نانىمدى شىق-قان.

«پەرزەنتحانا» - تەاتر اشىلعالى بەرى قويىلىپ وتىرعان جەرگىلىكتى اۆتورلاردىڭ ەكىنشى شىعارماسى. بىراق بۇل قويىلىم ونىسىمەن ەمەس، شىندىعىنا كەلگەندە ءوزىمىز كۇندە كورىپ جۇرگەن زامانداستارىمىزدىڭ باسىنان ءوتىپ جاتقان وقيعالارعا جەتە كوڭىل ءبولىپ، كوز جىبەرىپ، وي قورىتىپ، كورەرمەندەرىن بەيجاي قالدىرماي، تولعاندىرا بىلگەندىگىمەن قۋانتتى.
قويىلىمنىڭ بۇكىل وقيعاسى ۇلكەن پەرزەنتحانانىڭ ءبىر پالاتاسىنىڭ ءىشىن-دە وتەدى. الايدا ول جالىقتىرمايدى، كەرىسىنشە - اپىرماي، بوسانۋعا كەلگەن، ءوزىمىز كۇندە كورىپ جۇرگەن مىناۋ قاراپايىم كەلىنشەكتەردىڭ تاعدىرلارى سان-الۋان، قيلى-قيلى تۇزىلگەن ەكەن-اۋ، مۇنىڭ ارتى نە بولىپ كەتەر ەكەن،-دەپ قىزىعىپ وتىراسىڭ.
تاعدىرلارى سان الۋان دەمەكشى، بوسانۋىن كۇتىپ جاتقان جەتەۋدىڭ بىرەۋى 14 جاسار اينۇر (ەلميرا كەرىمباەۆا) دەگەن قىز، وزبىرلاردىڭ ارام نيەتىنەن گۇلدەي سولعان بەيشارا. ءبيشى بولسام دەگەن ارمانى ادىرام قالعان، تۋما-تۋىستارى ۇيلەنە الماي جۇرگەن مۇگەدەك مالشى جىگىتتىڭ ەتەگىنەن ۇستاتىپ، اسىرىپ جىبەرگەن. مالشى جىگىت (باقىتجان مالاەۆ) اقكوكىرەك جان، ويدا جوقتا بۇلدىرشىندەي جاپ-جاس كەلىنشەكتى بولىپ قالعانىنا ءماز، ال ونىڭ باسقا جاعىندا شارۋاسى جوق. «بالانى ءوز اتىما جازدىرامىن. وقۋىڭنان دا قالدىرمايمىن»،-دەپ قويادى.
ەلميرا مەن باقىتجاننىڭ ورىن-داۋىنداعى بۇل رولدەر نانىمدى شىق-قان.
ايمان قىدىرباەۆا (اينارا جان-سەيىتوۆا) لاۋازىم، قىزمەت قۋىپ ءجۇرىپ جاسى قىرىقتان اسىپ كەتكەنىن ءبىر-اق بىلەدى. كوك ەتىكتى دە، كون ەتىكتى دە قالماعان، ءبارى دە جۇپتاسىپ، تۇرمىس قۇرىپ، تۇتىندەرىن تۇتەتىپ، شارۋالارىن جايعاپ جاتىر. جاستىق داۋرەن باستان بۇلبۇلداي ۇشىپ، ءبىر كۇنى قۋ تىزەسىن قۇشاقتاپ جالعىز قالاتىنىن كەش تە بولسا اڭعارعان ايمان اقىر سوڭىندا ءوزىنىڭ شوفەرىمەن تۇرمىس قۇرادى. قۇداي ءساتىن سالىپ جۇكتى بولىپ، پەرزەنتحانادا جاتىر. قۋانىشى مەن قورقىنىشى ءبىر-دەي. لاۋازىم، قىزمەت، تاق دەگەندەردىڭ ءبارى دە ۋاقىتشا، الدامشى ەكەنىن انىق تۇسىنگەن ايماننىڭ ەندىگى ارمانى قۇرساعىنداعى بالا عانا. ەندىگى ومىرىندە انا بولۋ باقىتىنا يە بولىپ، جۇرگىزۋشى كۇيەۋىمەن (كەنجەبەك باشاروۆ) تىپ-تىنىش عۇمىر كەشپەك. الايدا قۇداي ولارعا بۇل قىزىقتى كوپ كورىپتى. ايمان نارەستەسىن بوسانۋ ۇستىندە قايتىس بولدى، نارەستە دە شەتىنەدى. ەرجان ەڭىرەپ، جەر سوعىپ قالدى.
ءومىر كورىپ، وي تۇيگەن پاراساتتى ايەلدىڭ وبرازى اينارانىڭ ورىن-داۋىندا تارتىمدى. ۇيالشاق، اڭعال ءجۇر-گىزۋشى كەنجەبەكتىڭ ويىنى دا نانىمدى.
بوسانۋىن كۇتىپ جاتقان جاپ - جاس كەلىنشەكتەر جاننا وسپانوۆا (دينا دونەنباەۆا) مەن نازىم جانىبە-كوۆانىڭ (رايسا سەرتبەكوۆا) وي-ارماندارى مۇلدە باسقاشا. جاننا بولسا ۇل بالا اڭساپ جۇرگەن كۇيەۋىنە ەر بالا تۋىپ بەرىپ، باقىتتى قىلۋدى ارمانداسا، نازىم ءابجىلانداي ارباپ، بىرەۋدىڭ كۇيەۋىن وزىنە قاراتىپ الماق. سول ويىن جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا ول اشىناسىنا تەلەفون سوعىپ، ونى بىرەسە الداپ-ارباپ، بىرەسە ءدوڭايبات شەگىپ، قورقىتىپ اۋرەگە ءتۇسىپ جاتقاندا ونى قاسىندا، ءبىر پالاتادا جاتقان جاننا ەستىپ قويادى. الگى نازىمنىڭ كەل دە، كەل،-دەپ شاقىرىپ، قوڭىراۋلاتىپ جاتقان اشىناسى مۇنىڭ كۇيەۋى بولىپ شىعادى. سول جەردە ايقاي شىعىپ، ەكى جۇكتى كەلىنشەك اراشا بەرمەي، شاشتاسىپ توبەلەسەدى.
ادامدىق پەن ايارلىق ايقاسقان وسى ءبىر ەپيزود جاس اكتريسالاردىڭ ويىنىندا ءساتتى شىقتى.
كەلىنشەكتەردىڭ اراسىنداعى ەڭ جاسى ۇلكەنى، 13-ءشى بالاسىن بوسانۋدى كۇتىپ جاتقان حاديشا رىسباەۆا (مايرا باقبەرديەۆا) جاستاردىڭ اناسى ىسپەتتى، بارىنە دە اقىلشى اپا. قورىققاندى قۇشاعىنا الىپ، جىلاعانىن جۇباتىپ الەك. ونى ءبارى دە سىيلايدى، ءبارى دە وعان كەلىپ شاعىنادى، سىرلارىن ايتادى.
ءوزىنىڭ بىرنەشە كەلىندەرى، ءۇش نەمەرەسى بار. اراسىندا «كەلىندەرىممەن جارىسا تۋعانىم ۇيات تا بولدى-اۋ، بىراق قايتەيىن، قۇدايدىڭ بەرگەنىنەن قالاي باس تارتايىن»،-دەپ ءتاۋباسىنا كەلەدى.
مايرانىڭ ورىنداۋىنداعى حاديشا سپەكتاكلدەگى ەڭ ءساتتى رولدەردىڭ ءبىرى.
الىستاعى مالشى اۋىلدان كەلگەن كەلىنشەك جۇماگۇل (باعلانباەۆا ساۋلە) اۋىزىن اشسا جۇرەگى كورىنىپ تۇرعان، قۋلىق-سۇمدىقتان ادا، ناعىز اقكوڭىل، قازاقى ايەل. بازارعا ايران ساتۋعا كەلىپ ءجۇرىپ تولعاتىپ، پەرزەنتحاناعا ءتۇسىپ قالعان. ال مۇندا ورىن جوق. ونى ەدەنگە ورنالاستىرادى. وعان رەنجىپ جاتقان جۇماگۇل جوق، كەرىسىنشە «ويپىرماي مىنا جەردىڭ جاقسىسىن-اي، دەمالىپ قالدىم عوي» دەپ قويادى. شالجيىپ وتىرىپ، قولدى سەرمەپ قويىپ، سالدىرلاي سويلەگەندە مىناۋ شىنىندا دا الىستاعى اقشىمىراۋ، قىزان جاقتىڭ كەلىنشەگى بولار ءسىرا، دەپ ويلاپ قالاسىڭ. بۇل دا سپەكتاكلدەگى ەڭ ءبىر ادەمى شىققان وبرازداردىڭ ءبىرى دەپ باعالادىق.
دارىگەر ۆەنەرا ايتباەۆنا (زياتوۆا گيۋل) پەرزەنتحانادا بوسانۋىن كۇتىپ جاتقان كەلىنشەكتەردىڭ قۇدايدان كەيىنگى قامقورشىسى، ءبارى دە وعان سەنەدى، جاقسى كورەدى. ۆەنەرا قاراۋىنداعى ايەلدەرمەن بىرگە قۋانىپ، بىرگە مۇڭايادى. ويتكەنى ءوزى دە جاس كەزىندە جازا باسىپ، قىزداي ۇياتتى بولىپ قالىپ، ابورت جاساتقان. سونىڭ سالدارىنان بالا كوتەرە الماي، ارماندا جۇرگەن كوڭىلى قاياۋلى جان. وزىنە بۇيىرماعان باقىتتى وزگەلەردىڭ باسىنان كورگەنىنە دە، سوعان سەبەپشى بولعانىنا دا شۇكىرشىلىك ەتەدى.
بۇل بەينە گيۋلدىڭ ويناۋىندا بارىنشا ۇنامدى شىققان.
«بىرەۋگە مال قايعى، بىرەۋگە جان قايعى» دەمەكشى، دارىگەر نۇرلان امانگەلديەۆيچ كليەنتتەردى ءوزىنىڭ جەكە مەنشىك كلينيكاسىنا شاقىرۋمەن الەك. جاندارى قىل ۇستىندەگى ادامدار اراسىنان پايدا كوزدەيتىن، قازىرگى زاماندا كوبەيىڭكىرەپ كەتكەن سۋ جۇقپاس پىسىقايلاردىڭ بەينەسىن كوز الدىمىزعا ەلەستەتتى. سونداي-اق مەدبيكە راۋشان (جاينا تۋراليەۆا), سانيتاركا زينا اپاي ء(لاززات قۇرامىسوۆا), جاڭادان كەلگەن بوسانۋشى (اسەم وتەسوۆا) رولدەرى دە ءوز مىندەتتەرىن كوتەرىپ تۇرعان بەينەلەر.
سپەكتاكلدىڭ ءون بويىندا بۇلاردان وزگە دە تارتىمدى، ەستە قالارلىقتاي ەپيزودتار بارشىلىق.
بوسانۋلارىن كۇتىپ جاتقان 6-7 ايەل-ءدىڭ اراسىنداعى اڭگىمە،قارىم - قاتىناس ارقىلى ومىرىمىزدە ورىن الىپ جۇرگەن الۋان ءتۇرلى وقيعالار مەن حاراكتەرلەر جيىنتىعىن جاساۋ بارىسىندا تەاتردىڭ باس رەجيسسەرى گۇلسينا مەرعاليەۆانىڭ وزگەلەرگە ۇقساي بەرمەيتىن شەبەر قولتاڭباسى ايقىن اڭعارىلادى.
قويۋشى سۋرەتشى - گۇلنار قانافينا مەن ساحنا ءتىلىن قويۋشى زاۋرەش ەسبەرگەنوۆالاردىڭ ەڭبەگى دە ءسوز جوق سپەكتاكلدىڭ تولىققاندى شىعۋىنا ۇلكەن قىزمەت ەتىپ تۇر.
سپەكتاكلدىڭ اۆتورى، ارىپتەسىمىز سۇلتانبەك قۇدايبەرگەننىڭ بۇل درا-ماتۋرگيا سالاسىنداعى تىرناقالدى تۋىندىسى. ول بۇرىن تاريحي زەرت-تەۋلەرگە بەيىمدىگىمەن بايقالىپ، سوڭىنان ءوزىن جىپ-جىلى جىبەكتەي نازىك ليريكالىق ولەڭدەرىمەن، پوەزيا اۋدارماسىمەن تانىتقان. ەندى مىنە، دراماتۋرگيا اۋىلىنا دا ات ءىزىن سالىپتى. بۇل دا بولسا سۇلتانبەك ونەرىنىڭ ەت پەن تەرىنىڭ اراسىنداعى جەل ەمەس، سۇيەكسىڭدى، سۇبەلى سىباعا ەكەنىن بايقاتسا كەرەك.
سونىمەن ءوزىمىزدىڭ تەاترىمىزدىڭ رەپەرتۋار قورجىنى تاعى ءبىر تارتىمدى دۇنيەمەن تولىقتى، ءومىر جاسى ۇزاق بولعاي دەلىك.

 

 

رزا وڭعارباي.
«ماڭعىستاۋ» وبلىستىق گازەتى

 

 

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

العىس ايتۋ كۇنى

العىس ايتۋ كۇنى جانە ونىڭ شىعۋ تاريحى

جومارتبەك نۇرمان 1578
الاشوردا

قوجانوۆ مەجەلەۋ ناۋقانىندا (جالعاسى)

بەيبىت قويشىباەۆ 2276
عيبىرات

قايسار رۋحتى عازيز جان

مۇحتار قۇل-مۇحاممەد 3594