بەيسەنبى, 25 ءساۋىر 2024
جاڭالىقتار 2518 0 پىكىر 6 جەلتوقسان, 2011 ساعات 06:06

نۇرتاس يمانقۇل. قازاق ءتىلى، سايلاۋ جانە ەرتىسباەۆ

1.     «ەكسپرەسس» ك» گازەتىندە (№ 164, 9.09.2011) اۋىزى سكوتچپەن جەلىمدەلگەن پۋشكين پورترەت» تاعى دا سول «ەكسپرەسس» ك» گازەتىندە (№224, 2.12.2011) قايتا باسىلدى. لانگا چەرەشكايتەنىڭ (اقتاۋ) «ءتىلدى الۋ» دەگەن ەسەرسوقتىق ماقالاسى جاريالانعان: «كوپتەگەن جاس جەتكىنشەكتەردىڭ كارەراسى ءدال وسى ورىس ءتىلىن جەتىك بىلمەۋدەن ورگە شاپپايتىنى بەلگىلى عوي. كىم نە ايتسا، سونى ايتسىن، بىراق ورىس ءتىلىنسىز - كۇن قاراڭ. ول عىلىم ءتىلى» (؟!)

لانگا!

سوندا قازاقستاندا ورىس ءتىلى - عىلىم ءتىلى، ال قازاق ءتىلى - جوق قوي؟ بۇل بارىپ تۇرعان شوۆينيزم! ەگەر تولىق قاندى قىزمەت ەتسە چۋكچا تىلىندە دە عىلىم جاساۋعا بولادى. ەگەر كەز كەلگەن حالىقتىڭ دامىعان ادەبي ءتىلى بولسا، وندا عىلىم ءتىلى - تۇككە تۇرمايتىن ءتىل، ونى وڭاي ەندىرۋگە بولادى. سەن رەسەي اكادەميگى ۆ.س. ستەپيننىڭ ساندىراعىن قايتالاپ تۇرسىڭ، مەن وعان ۋكراين ءتىلى - عىلىم ءتىلى دەسەم، ول ماعان ۋكراين تىلىندە عىلىم جاساۋعا بولمايدى دەپ مىلجىڭداعان.

1.     «ەكسپرەسس» ك» گازەتىندە (№ 164, 9.09.2011) اۋىزى سكوتچپەن جەلىمدەلگەن پۋشكين پورترەت» تاعى دا سول «ەكسپرەسس» ك» گازەتىندە (№224, 2.12.2011) قايتا باسىلدى. لانگا چەرەشكايتەنىڭ (اقتاۋ) «ءتىلدى الۋ» دەگەن ەسەرسوقتىق ماقالاسى جاريالانعان: «كوپتەگەن جاس جەتكىنشەكتەردىڭ كارەراسى ءدال وسى ورىس ءتىلىن جەتىك بىلمەۋدەن ورگە شاپپايتىنى بەلگىلى عوي. كىم نە ايتسا، سونى ايتسىن، بىراق ورىس ءتىلىنسىز - كۇن قاراڭ. ول عىلىم ءتىلى» (؟!)

لانگا!

سوندا قازاقستاندا ورىس ءتىلى - عىلىم ءتىلى، ال قازاق ءتىلى - جوق قوي؟ بۇل بارىپ تۇرعان شوۆينيزم! ەگەر تولىق قاندى قىزمەت ەتسە چۋكچا تىلىندە دە عىلىم جاساۋعا بولادى. ەگەر كەز كەلگەن حالىقتىڭ دامىعان ادەبي ءتىلى بولسا، وندا عىلىم ءتىلى - تۇككە تۇرمايتىن ءتىل، ونى وڭاي ەندىرۋگە بولادى. سەن رەسەي اكادەميگى ۆ.س. ستەپيننىڭ ساندىراعىن قايتالاپ تۇرسىڭ، مەن وعان ۋكراين ءتىلى - عىلىم ءتىلى دەسەم، ول ماعان ۋكراين تىلىندە عىلىم جاساۋعا بولمايدى دەپ مىلجىڭداعان.

2.     «سۆوبودا سلوۆا» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى ە. راحىمجانوۆتىڭ (№ 44-45, 1.12.2011) «وداق جانە ءتىل تۋرالى» دەگەن ماقالاسىنان: «مەنىڭ جەكە پىكىرىم سول، قازاقستاندا ورىس ءتىلى ەكىنشى مەملەكەتتىك ءتىل بولۋ كەرەك. داۋلاسپايمىن، مەنىڭ پىكىرىم سۋبەكتيۆتى، ويتكەنى، ورىس ءتىلى - مەنىڭ انا ءتىلىم، ... تەك تۇرمىستىق دەڭگەيگە (؟!) عانا قولدانۋعا جارايتىن، وندا دا وتە قيىندىقپەن، قازاق تىلىنە ءوتۋ دەگەنىمىز، ءبارىمىزدى ەكىنشى سورتتىق (؟!) ازاماتقا تەز اينالدىرۋمەن تەڭ. ال بۇل دەگەنىمىز جەكە تۇيسىك تالابى بولسىن، حالىقارالىق دەموكراتيالىق تالاپتارى (؟!) بولسىن ءبارىبىر كوميلفو (سىپايىلىق) ەمەس، ويتكەنى انىقتاما بويىنشا ءتىل بەلگىسى بويىنشا كەز كەلگەن سەگرەگاتسيا (بولەكتەۋ), (؟!) قىسىم جاساۋ (؟!) راسيزم (؟!) كورىنىستەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى».

ەكى مارتە «مارتەبەلى» ەۆگەني! فاميلياڭدى ماسقارالاما! راحيم، ارابشا شاپاعاتتى دەگەندى، ال ول اللانىڭ عاجايىپ ەسىمدەرىنىڭ ءبىرى - «ارقاشان شاپاعاتشىل، شەكسىز شاپاعات يەسى» دەگەندى بىلدىرەدى. مەنىڭ قازاق تىلىمە تيىسپە! لانگە چەرەشكايتە جانە ەۆگەني راحىمجانوۆ سياقتىلار تۋرالى جولداس ۆ.ي. لەنين دۇرىس ايتقان: «ورىستانعان بۇراتانالار شىنايى ورىستىق كوڭىل-كۇي ماسەلەسىندە ارقاشان شەكتەن شىعىپ كەتەدى» دەپ.

3.     دەجا-ۆيۋ. جولداس ي.ۆ. ستالين دۇرىس ايتقان: «قالاي داۋىس بەرۋ ماڭىزدى ەمەس، قالاي داۋىستى ساناۋ ماڭىزدى» دەپ. قۇرمەتتى «ادىلەت»، «اۋىل»، پاتريوتتار پارتياسى - سىزدەر ستاتيستتەرسىزدەر، بارىڭىزگە 1,7 % ارتىق بەرىلمەيدى. جسدپ جانە «رۋحانيات» - سىزدەر «ۇشىپ» كەتەسىزدەر، ليميتتەرىڭىز - 6,37%. بولات! وزدەرىڭىزدىڭ جاقتاستارىڭىزدى 2012 جىلعى 16 قاڭتار كۇنى بولاتىن نارازىلىق شەرۋىنە دايىنداي بەرىڭىزدەر، ويتكەنى سىزدەر ايتىپ جۇرسىزدەر عوي: «ەندى بۇدان بىلاي بۇرمالاۋعا (فالسيفاتسياعا) شىدامايمىز» دەپ.

مۇحتار-اعا!

سايلاۋعا تۇسپەۋ كەرەك ەدى. نە قاجەتى بار؟ ەگەر سىزگە بيلىك ۋادە بەرسە، ونى تاعى دا 20 جىل كۇتۋ كەرەك. ەگەر پارلامەنتكە وتپەي قالساڭىز، بار قازاقتى ءبىرىنشى بولىپ ە.ەرتىسباەۆ قورلايدى: «مىنە، قازاق ءتىلىنىڭ جاناشىرلارى، ءتىپتى، م. شاحانوۆقا دا قولداۋ كورسەتە المادىڭدار» دەپ.

نۇرتاس يمانقۇل

فيلوسوفيا دوكتورى،

استانا قالاسى

«اباي-اقپارات»

0 پىكىر