جۇما, 29 ناۋرىز 2024
جاڭالىقتار 2840 0 پىكىر 4 جەلتوقسان, 2011 ساعات 11:10

باعىس جامبى. بۇقارشا تولعاۋ

ىشتە پىكىر ولگەنشە،
ايتىپ، ايتىپ بەرەيىن،
قايتا قۇرۋ زامانىن.
اق قاعازعا ءتۇسىرىپ،
بۇقارشا تولعاپ سويلەيىن.
قايتا قۇرىپ قۇرىتتى،
مويىنعا سالىپ قۇرىقتى.
بۇل زوبالاڭ زورلىقتان،
كىم ۇتىلىپ، كىم ۇتتى؟
وزگەرتۋمەن ءومىردى،
قانشاما تەر توگىلدى.
ەڭبەگى ەش، تۇزى سور،
قاناتىڭ حالقىم سوگىلدى.
قايتا قۇرۋ زامانى،
باسقا قونار باق پا ەكەن،
دەپ جۇرگەندە تۋعان جەر،
بولىپ باراد جات مەكەن.
ابىلايدىڭ تۇسىندەي،
شىبىن شىركەي بولدىق پا؟
ۇزىن ارقاۋ، كەڭ تۇساۋ،
كىرىپ الدىق قولتىققا.
كوممۋنيستىك قوعامنىڭ،
جەتەر العى ماقساتى –
كوممۋنيزم دەپ تۋ ۇستاپ،
قانشاما جىل قاقساتتى.
تىسىڭنەن قاعىپ ءتۇسىردى،
جەتپىس جىلدىڭ جەمىسىن.
وكتيابردىڭ جالعاسى،
«قايتا قۇرۋ» دەۋ ءۇشىن.
وتىز جىلعى ۇلى توي،
انمەن، كۇيمەن ءوتتى عوي.
ودان سوڭعى ون ءبىر جىل،
كوز جاستى توگىپ كەتتى عوي.
ىرتىك-ىرتىك ءىز تاستاپ،
ارادا ءوتتى جەتى جىل.
وكتيابردەن باستالعان،
ءىز ءتۇزى جوق جەتىم جىل.
جيىرما جىلدان ءتۇڭىلتىپ،
توقىراپ قالدى دەگىزدى.
ارەندالىق ادىسپەن،
اشاسىڭ دەپ كوزىڭدى.
كووپەراتيۆكە بىرىكتىك،
ساۋداعا سالىپ ساۋ باستى.
تۇلكى بولعان زامانمەن،
تازى بوپ ەلىم ايقاستى.
ون جەتىدەگى دۇربەلەڭ،
جاڭعىرتتى قايتا تاۋ-تاستى.
باستان وتكەن ازاپ سور،
از بولعانداي قازاققا.
تاڭداتتىرمادى باسقا جول،

ىشتە پىكىر ولگەنشە،
ايتىپ، ايتىپ بەرەيىن،
قايتا قۇرۋ زامانىن.
اق قاعازعا ءتۇسىرىپ،
بۇقارشا تولعاپ سويلەيىن.
قايتا قۇرىپ قۇرىتتى،
مويىنعا سالىپ قۇرىقتى.
بۇل زوبالاڭ زورلىقتان،
كىم ۇتىلىپ، كىم ۇتتى؟
وزگەرتۋمەن ءومىردى،
قانشاما تەر توگىلدى.
ەڭبەگى ەش، تۇزى سور،
قاناتىڭ حالقىم سوگىلدى.
قايتا قۇرۋ زامانى،
باسقا قونار باق پا ەكەن،
دەپ جۇرگەندە تۋعان جەر،
بولىپ باراد جات مەكەن.
ابىلايدىڭ تۇسىندەي،
شىبىن شىركەي بولدىق پا؟
ۇزىن ارقاۋ، كەڭ تۇساۋ،
كىرىپ الدىق قولتىققا.
كوممۋنيستىك قوعامنىڭ،
جەتەر العى ماقساتى –
كوممۋنيزم دەپ تۋ ۇستاپ،
قانشاما جىل قاقساتتى.
تىسىڭنەن قاعىپ ءتۇسىردى،
جەتپىس جىلدىڭ جەمىسىن.
وكتيابردىڭ جالعاسى،
«قايتا قۇرۋ» دەۋ ءۇشىن.
وتىز جىلعى ۇلى توي،
انمەن، كۇيمەن ءوتتى عوي.
ودان سوڭعى ون ءبىر جىل،
كوز جاستى توگىپ كەتتى عوي.
ىرتىك-ىرتىك ءىز تاستاپ،
ارادا ءوتتى جەتى جىل.
وكتيابردەن باستالعان،
ءىز ءتۇزى جوق جەتىم جىل.
جيىرما جىلدان ءتۇڭىلتىپ،
توقىراپ قالدى دەگىزدى.
ارەندالىق ادىسپەن،
اشاسىڭ دەپ كوزىڭدى.
كووپەراتيۆكە بىرىكتىك،
ساۋداعا سالىپ ساۋ باستى.
تۇلكى بولعان زامانمەن،
تازى بوپ ەلىم ايقاستى.
ون جەتىدەگى دۇربەلەڭ،
جاڭعىرتتى قايتا تاۋ-تاستى.
باستان وتكەن ازاپ سور،
از بولعانداي قازاققا.
تاڭداتتىرمادى باسقا جول،
قايتا قۇرۋ ازابىن،
جوق جۇتاڭعا تارتقىزدى.
كوممەرسانتقا جەم ەتىپ،
شاڭىمىزدى قاققىزدى.
باقىتتىڭ باسى بايلانىپ،
ءوتىپ كەتتى بار قىزىق.
تاعدىرىمىز تالقان بوپ،
تاريحتا كەتتى جويىلىپ.
ادامزات شىركىن قوي ەكەن،
كەزەكپەن جاتىر سويىلىپ.
قازاقتىڭ قارا شاڭىراعىن،
التىنمەن زەرلەپ سوقتىرعان،
ادامدى تاقتان تايدىردىق.
ار نامىس بويدا جوقتىقتان،
تويعانعا قارىن ءماز بولدىق.
قويماداعى ەتتەرگە.
جەلپ-جەلپ ەتكەن حالىقپىز،
كۇمپىلدەگەن جەل سوزگە.
قۇدايداي سەندىك كولبينگە،
قازاقشا سويلەپ، بەس ۋاقىت،
ناماز دا وقيمىن دەگەنگە.
دىنمۇحاممەد جيناعان،
شاشىلدى تازا مول دۇنيە.
قىزىل كورگەن قاسقىرداي،
قازاقتىڭ باستى اشۋىن،
تولتىرىپ ەتتى دۇكەنگە.
ۇلىلىقتى ۇلىقتاپ،
راقىمەت تە ايتا الماي،
ءشوپ سالدىق-اۋ كوزىنە.
ءبىر كۇنگىدەي بولمادى،
باس يگەنىڭ سوزىنە.
ەر ەڭبەگىن ەش ەتىپ،
بالاعاتتاتتىق بالعا.
باسىڭا باق ورناتقان،
باسقا كىم بار قازاقتا؟
قاسىم سالعان قاسقا جول،
سايراپ جاتتى ول باردا.
تابيعات تىنىش، جان تىنىش،
قوي ۇستىنە بوز تورعاي،
جۇمىرتقا سالدى ول باردا.
ءۇش ءجۇزدىڭ باسىن تەڭ ۇستاپ،
ابىلايدىڭ اق تۋى،
جەلبىرەپ تۇردى ول باردا.
حرۋششوۆ بەرگەن جىلىمىق،
اقتادى «حالىق جاۋلارىن».
اتىلعاندارىن ءتىرىلتىپ،
وكسىگىن باستى، جان زارىن.
قازاق تا تاۋىپ مارقايدى،
توت باسپاعان اسىلىن.
ءاليحان، احمەت، مىرجاقىپ،
ماعجان مەنەن شاكارىم،
قول جەتپەي جۇرگەن ارىسىن.
بەرگەنى قايتا قۇرۋدىڭ،
جاريالىلىق دەر ەدىم.
دەموكراتياسى  دەمىگىپ،
جەل جۇتپاسا سوزدەرىن.
جاتىرمىز قايتا قۇرىلىپ،
تىعىرىقتا تىعىلىپ.
قاراۋعادا شاما جوق،
نە ىستەدىك دەپ بۇرىلىپ.
ۇلتشىلدىقتىڭ نەگىزى،
ۇلىلىقتان قالانعان.
شوۆنيستىك كوزقاراس،
بيىك بولىپ باسقادان.
كاپيتاليستەن – كوممۋنيست،
جاساپ ەدىك ءبىر كەزدە.
كوممۋنيستەن – كاپيتاليست،
جاتىرمىز جاساپ بۇل كۇندە.
بيزنەستەر كەلدى بيلىككە،
ۇرلىقپەنەن بايىعان.
توناپ كولحوز-سوۆحوزدى،
جەڭ ۇشىنان جالعاسىپ،
ۇيرەنگەن جەپ دايىننان.
جەڭەمىز دەپ جۇرگەندە،
كاپيتاليزمدى كۇيرەتىپ.
بازارعا شىقتىق باق سىناپ،
الا دوربا سۇيرەتىپ.
قايتا قۇرۋ زامانى،
بىتىسپەيتىن داۋ بولدى.
ءبولىنىپ ۇلتقا، ۇلىسقا،
دوستار توزىپ جاۋ بولدى.
ولگەندەرمەن الىسىپ،
اق – دەپ ايت دەپ قارانى،
تىرناپ اشىپ جاتىرمىز،
جازىلىپ كەتكەن جارانى.
باتىستان باقىت تىلەگەن،
سوتسياليزم وڭالماس.
«توقىراۋداعى» توقشىلىق،
ەندى قايتىپ ورالماس.
قايتا قۇرۋ – جوقشىلىق،
جارا بولدى جازىلماس.
ىزدەپ تاپقان كەسەلگە،
ىزدەسەڭ ەم تابىلماس.
قايتا قۇرۋ كەمەسىن،
قايىرلاتتى جەلتوقسان!
قارجىلارىن جۇتاتىپ،
تۇرالاتتى اق اراق!
جەردىڭ داۋىن داۋلاتىپ،
وتىن جاقتى قاراباح!
قايتا قۇرۋ جاۋى – دەپ،
قازاق، اراق، قاراباح،
ءالى كۇنگە كەلەمىز،
ەل مەن جۇرتتى قارالاپ.
قايتا قۇرۋ قالايشا،
جەمىسىن بەرە الادى؟
وڭدى بولماي كەلەدى،
قايتا قۇرۋ تالابى.
قۋىرىلىپ بارادى،
قارا جەردىڭ تانابى.
تۇنشىقتى قارا تۇتىنگە،
كوك اسپاننىڭ الابى.
سۋالىپ قۇرىپ بارادى،
قازاقتىڭ بالحاش، ارالى.
شىعىسىڭ ورىس جەرى دەپ،
قازاققا «ماقۇل» دەگىزبەك.
التىنىن الىپ ورتالىق،
قورداسىن بىزگە كومگىزبەك.
كوز جاسىم بوپ جىلايتىن،
قۇبىرمەن اقتى مۇنايىم.
اسپانداعى ەمەس جەردەگى
امىرىمەن «قۇدايدىڭ».
شەشەنىم جوق ءسوز باستار،
كەۋدەم شەرگە تولادى.
باۋىرجان جوق قول باستار،
سۇيەگىم قايدا قالادى؟
ارتىن باعىپ ءالىپتىڭ،
زيالىم قايدا جوعالدى؟
جەتپىس جىلعى ءومىردى،
زايا كەتتى دەگىزدى.
التىنعا بالاپ اراقتى،
قىمباتقا ناندى جەگىزدى.
ۇلى دوستىق ىدىراپ،
بالتىق كەتتى باسقا بوپ.
كاۆكازدىقتار قازا بوپ،
كۇندىز ءتۇنى مازا جوق.
حرۋششوۆتىڭ كەزىنەن،
قىمباتتاتتى ەت – مايدى.
ءان بولسا نان بولاد دەپ،
برەجنوۆ كەتتى بالپىلداپ.
تارتىپكە باس ءيدىرىپ،
سالام دەپ جونگە حالىقتى.
اندروپوۆ كەتتى كوز جۇمىپ،
ارمانىنا جەتە الماي،
جۇرەگىنە قان تۇنىپ.
جەلتوقسانداعى دۇربەلەڭ،
كوزىن اشتى ەلتسيننىڭ.
گورباچوۆتى جەڭىپ تانكىمەن،
قولىنا الىپ بيلىكتى،
شەشەندەرگە كيلىكتى.
شەشەن دە ءولدى، ورىس تا،
ۇلدارى ەدى سۇيىكتى.
قارۋسىز مايدان اشىلدى،
كۇننەن كۇنگە كۇن سۋىت
جازعىرما حالقىم ولاردى،
جۇرگەندەر دەپ جىن قۋىپ.
ابىلاي قايتا تۋمايدى،
قازاقتىڭ ەندى باعىنا.
يە بولار ۇل بار ما؟
ابىلايدىڭ تاعىنا.
جەلتوقساندى جىرلاسام،
ايازداي قارىپ دەنەمدى،
كوز الدىما ەلەستەپ،
تۇلىمدارى جەلكىلدەپ
جاس ءورىم قىزدار كەلەدى.
كوزى باسى كوگەرگەن
كورەم جاپ-جاس ۇلداردى.
سودان دا جانىم قينالىپ،
جىرلاي الماي وتىرمىن،
كىبىرتىكتەپ جىرىمدى.
جارىلىپ باس، كوز شىعىپ،
قان شاشىلعان الاڭدا،
سولداتتى كورەم جىرىندى.
قولىندا كۇرەك – ايبالتا،
ۇرىپ ءجۇر جاپ-جاس قىزىمدى.
قىز، بوزبالا جاستاردىڭ،
اۋزىنداعى ۇرانى،
«دىنمۇحاممەد قوناەۆ»،
نەگە؟ نە ءۇشىن كەتتى دەپ،
نە كىنامەن سوكتى دەپ،
تسەكاداعى داۋلەردىڭ،
ءوز اۋزىنان ەستىمەك.
بۇل سۇراققا ارنايى،
جاۋاپ بەرەر ادام جوق،
«پلەنۋم سولاي شەشتى» دەپ،
وتىرىك – شىندى ءبوستى كەپ.
الدارىندا جاستاردىڭ،
كەزدەسكەندەي جولايرىق.
ەگەمەندى ەل بولىپ،
دەيدى اتقا قونايىق.
ءۇزىپ بۇگىن تالقانداپ،
مويىنداعى ءۇش ءجۇز جىل،
تەمىر قۇرساۋ – نوقتانى.
كەتسىن كولبين سارى ورىس،
وتىرسىن تاققا قارا كوز،
ەر قازاقتىڭ ۇلانى.
وسى بولدى جاستاردىڭ،
اۋىز بىرلىك توقتامى.
سولداتتاردا كۇش باسىم،
ايبالتا-كۇرەك قولىندا.
ايامايدى كوز جۇمىپ،
كىم تۇرسا دا الدىندا.
بوي كورسەتۋ – قارسىلىق،
باسىلدى كۇشپەن جانشىلىپ.

التى الاشتىڭ العاشقى،
تۋىن تىككەن ەسىمحان.
قازاقتىڭ قازاق ۇلتتىعىن،
ساقتاپ قالعان جاڭگىر حان.
ۇلىلاردىڭ وسىنداي،
جالعاستىرعان نار ءىسىن،
دىنمۇحاممەد قوناەۆ.
بوداندىقتىڭ قامىتىن،
كيسەداعى قوناەۆ.
تەرەزەسىن تەڭ ۇستاپ،
بيلىك قۇرعان قوناەۆ.
باعىن اشتى قازاقتىڭ،
اقىلمەنەن قوناەۆ.
تىڭ كوتەرىپ، قالا ساپ،
ەن بايلىقتىڭ قازاققا،
كوزىن اشتى قوناەۆ.
ەگەمەندى ەل بولىپ،
ورىندالمادى اق ارمان.
قىسپاعىنان نارىقتىڭ،
كوز جاس اقتى جاناردان.
اۋىل بوسىپ، ەل توزدى،
جۇمىس ىزدەپ قالادان.
باعى تايدى قازاقتىڭ،
قوناەۆتى قارالاپ.
كيەلى ەكەن جارىقتىق،
ەسىمى بيىك تۇر اسقاق.

1988-2011 ج.ج.

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

العىس ايتۋ كۇنى

العىس ايتۋ كۇنى جانە ونىڭ شىعۋ تاريحى

جومارتبەك نۇرمان 1581
الاشوردا

قوجانوۆ مەجەلەۋ ناۋقانىندا (جالعاسى)

بەيبىت قويشىباەۆ 2281
عيبىرات

قايسار رۋحتى عازيز جان

مۇحتار قۇل-مۇحاممەد 3606