سەيسەنبى, 16 ءساۋىر 2024
دابىل 5667 14 پىكىر 26 ناۋرىز, 2020 ساعات 13:53

«ەتنيكالىق ۇلتشىلدار» مەن «قازاق تىلدىلەر» بىرىگەتىن ءسات تۋدى

قورداي وقيعاسىنىڭ الدىن الا الماۋعا جانە ەلىمىزدە كۇننەن-كۇنگە وتە كۇردەلەنىپ كەلە جاتقان ۇلتارالىق قارىم-قاتىناسقا، قازىرگى قازاق قوعامنىڭ شىنايى جاعدايىنا جەتە وي جۇگىرتپەي، شالاعايلىق جاساعان وسى سالاعا جاۋاپتى جوعارعى شەندى شەنەۋىنىكتەر مەن بيلىككە جاقىن جۇرگەن ساياساتتانۋشىلار ءام بيلىك قارجىلاندارىپ وتىرعان قوعامدىق-ساياسي پىكىردى سارالاۋشى زەرتتەۋ ورتالىقتارى مەن عىلىمي زەرتتەۋ ينستيتۋتتارى كىنالى.

ەكى تاراپ تا، نە ورىس تىلىندە، نە قازاق تىلىندە جاڭا داۋىردەگى ۇلتارالىق قاتىناستى قايتا قاراۋعا شاقىرعان ناعىز «قازاق مەملەكتىلىگىنە» جانى اشيتىن ورىس ءتىلدى قانداستارىمىز مەن وتانداستارىمىزدىڭ زامانا توتەسىنەن قويعان «ەست لي ۆ كازاحستانە ناتسيونالنايا پوليتيكا؟» جانە «چتو س نەي دەلات؟» دەگەن ساۋالعا قايتارعان جاۋاپتارىنا ءالى كۇنگە دەيىن ەش ءمان بەرگەن ەمەس. تۇيەنىڭ تانىعانى جاپىراق دەگەندەيىن، وزدەرىنىڭ «قازاقستان – كوپۇلتتى مەملەكەت» دەگەن دوگمالىق ايار يدەياسىنان جاڭىلماي كەلەدى. جانە بارىن سالىپ، جالعان «قازاق ۇلتشىلدىعىمەن» كۇرەسۋدەن جالىقپاۋدا. ەلىمىزدە الەم مەملەكەتتەرىنىڭ بىردە-بىرىندە جوق مەملەكتتىك ءتىل مەن تيتۋلدى ۇلتتىڭ مادەنيەتىن ەش كەرەك قىلمايتىن «ەتنيكالىق ازشىلىقتىڭ ۇلتشىلدىعى» فەنومەنىن ورناتىپ العاندارىن تاس قاپەردەن شىعارىپ الادى.

سوڭعى ساناق وتكەن 2009 جىلدان بەرى ناعىز «قازاق مەملەكەتىلىگىنە» جانى اشيتىن ورىس ءتىلدى قانداستارىمىز مەن وتانداستارىمىزدى «ەست لي ۆ كازاحستانە ناتسيونالنايا پوليتيكا؟» جانە «چتو س نەي دەلات؟» دەگەن ساۋال تولعاندىرىپ كەلەدى. ورىس ءتىلدى باق بەتتەرىندە تاريح عىلىمنىڭ كانديداتى، قازاق-ورىس حالىقارالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوتسەنتى كەرىمسال جۇباتقانوۆتىڭ جانە بۇدان بولەك ساۋلە يساباەۆا، سەرىك مالاەەۆ،  مارلەن زيمانوۆ، ميراس نۇرمۇحانبەتوۆ ت.ب. تاماشا تالداۋ-ساراپتاما ماقالالارى شىعىپ جاتىر. بىراق بيلىك پەن ونىڭ ءسوزىن سويلەۋشىلەر وعان ەشقاشان قۇلاق اسقان ەمەس. قازاق ءتىلدى ورتا ەلەپ ەسكەرگەن ەمەس. مىنە، وسىنداي ناعىز «قازاق مەملەكەتىلىگىنە» جانى اشيتىن ورىس ءتىلدى قانداستارىمىز جانە وتانداستارىمىزبەن قازاق ءتىلدى قوعام قايراتكەرىنىڭ ءبىر ۇستەلدىڭ باسىندا جيىلىپ، مونوۇلتقا اينالا باستاعان ەلىمىزدىڭ قازىرگى جانە بولشاقتاعى دامۋى تۋرالى ءبىر ورتاق پىكىر قالىپتاستىراتىن ءسات تۋدى. 

بۇل تۋرالى بەلگىلى جۋرناليست ساۋلە يساباەۆا ءبىزدىڭ ۇلت ساياساتىمىز قايتا قارالۋى كەرەك. 120-دان اسا ۇلت تۇرادى ەكەن دەپ ودان الەمدە جوق يدەيانى ويلاپ تاۋىپ، ونى مەملەكەت تۇرعىندارىنا كۇشتەپ تاڭۋدان ارىلاتىن كەز كەلدى دەگەن ويىن اشىق ايتادى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ جانىنداعى ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ مۇشەسى ارمان تولەگەنۇلى شۋراەۆ بۇل جايىندا «قوس الەمدى تۇتاستىرۋدىڭ جولىن ىزدەۋگە» شاقىرادى. 

ارمان تولەگەنۇلىنىڭ باق بەتىنە بەرگەن ساۋالدارىنان ءۇزىندى كەلتىرەتىن بولساق، كوپ نارەسەگە قانىعا الامىز. وسى ورايدا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ جانىنداعى ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ مۇشەسى ارمان تولەگەنۇلى شۋراەۆ:

«ءبىز ءالى كسرو كەزىندەگى ۇلت ساياساتىن جۇرگىزىپ كەلەمىز. ءانشى-ءبيشى قحا قۇرعانىمىزبەن نەگىزگى پروبەلامالاردى ونىڭ نازارىنان تىس قالدىردىق. ءوز باسىم وسى ۇيىمنىڭ ورنىنا ەتنوس اراسىنداعى قارىم-قاتىناستى رەتكە كەلتىرەتىن ارنايى ورگان قۇرعاندى ۇسىنار ەدىم. مىسالعا، اقش مەن كانادادا الەمنىڭ تۇپكىر-تۇپكىرىنەن جينالعان ۇلت پەن ۇلىس وكىلدەرى ءتىپتى ارنايى سالاداعى قۇرىلىم بولماسا دا بەيبىت جاعدايدا ىڭ-شىڭسىز تۇرىپ جاتىر.

اتا زاڭىمىزدا بارلىق قازاقستان ازاماتتارى تەڭ دەپ جازساق تا، بىرىڭعاي ۇلت قۇرۋ ءۇشىن بۇل جەتكىلىكسىز. بىزگە الدەبىر بارشا ەتنوستاردى ۇيىستىرۋشى بەرىك ءتىڭ كەرەك. كەرىسىنشە ءبىز ونىڭ ورىنا ەشكىمگە تۇسىنىكسىز ۇشتىلدىلىكتى تىقپالايمىز.  

ەگەر ماعان ەرىك بەرسە، مەملەكەتتىڭ قولىنان كەلەتىن بارشا مۇمكىندىكتەرىن پايدالانا وتىرىپ، ءبىزدىڭ ازاماتتاردىڭ بارلىعىن مەملەكەتتىك ءتىلدى وقىپ-ۇيرەنۋگە باۋراي الار ەدىم. قازاق ەمەس وتباسىلاردان شىققان سابيلەر ءۇشىن تەگىن قازاق بالا باقشاسىن اشىپ، الاش رۋحتى تىلدىك ورتادا تاربيلەيتىن بولساق، بىزگە كىم قوي دەپ جاتىر. قازاق تىلىندە جوعارعى ءبىلىم العىسى كەلگەن تيتۋلدى ەمەس ۇلتتان شىققان شاكىرتتەرگە ارناپ 10-15 پايىزدىق جەڭىلدەتىلگەن ءبىلىم بەرۋ گرانتى نەگە ۇسىنىلمايدى؟ قازاق تىلىنە سۋداي جاندارعا مەمورگانداردا ىستەۋ ءۇشىن كۆوتا بەرلىپ جاتسا ونىڭ نەسى ەرسى. وسىنداي قادامدارعا بارۋ ارقىلى انا ءتىلىمىزدىڭ بۇگىنگى قاۋقارسىز قولدانىلىسىنىڭ كەرەگەسىن كەڭەيتەمىز. 

ەڭ وكىنىشىسى ءبىزدىڭ بيلىك سولتۇستىك كورشىمىزگە قاتتى جالتاقتايدى. دەگەنمەن ءبىزدىڭ ۇلت ساياساتىنا قاتىستى ورەكەڭدەرگە شاكىرت بولىپ ءتالىم الىپ، ۇلگى-ونەگەسىنەن ۇيرەنەرىمىز كوپ. مىسالعا، ءتىلى ءبىر، ءدىنى ءبىر تاتارستان رەسپۋبليكاسىندا (رف سۋبەكتىسى) ەندىگى جەردە بىردە-ءبىر تاتار مەكتەبى جوق. ويتكەنى رەسەيدە «ۆەليكي ي موگۋچي»-گە زور مارتەبە بەرىلگەن. ونداعى ۇلتتاردىڭ تىلدەرى فاكۋلتاتيۆ اياسىندا وقىتىلادى. ورىستى ۇلگى تۇتۋعا داعىلانعان ەلمىز، نەگە ءبىز ولاردىڭ وسى تاجىريبەسىن وزىمىزدە قولدانبايمىز؟ بىزگە بۇلاي جاساۋىمىزعا كىم كەدەرگى بولادى؟

كوپشىلىك قاۋىم وزدەرىنشە ەگەر كۇشكە سالساق، ورىس تىلىنەن ايىرىلىپ قالامىز دەگەن اسانقايعىلىققا باسادى. بۇل ەندى بارىپ تۇرعان جىندىنىڭ ساندىراعى!!! ونىڭ قازاقستاندا ءوز كۇشىنە ءمىنىپ العانى سونداي ءوز بەتىمەن دەربەس دامي بەرەدى. انا ءسۇتى اۋزىنان كەپپەگەن سابيلەرىمىز كوشەگە شىقسا بولدى ورىسشا سايراپ كەلەدى. اعايىندار-اۋ، جان-جاققا كوز سالساڭىزدارشى، قازاقتار تۇركى حالىقتارىنىڭ ىشىندە ورىسشا تاپ-تازا ءام ەش مۇدىرمەي سويلەيدى، ءارى رەسەيدىڭ ورتالىق جازىعىنىڭ تۇرعىندارىنا قاراعاندا ءتىلدى جەتىك بىلەدى. بۇنى بىزدەن ەشكىم تارتىپ الا المايدى.

ءوز جەكە باسىم جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتە ورىس ءتىلىن نەگىزگى ءپان رەتىندە وقىتۋدىڭ ءمانىسى جوق ەكەنىن اشىپ ايتا الامىن. ەڭ دۇرىسى ءام ءادىلى ونى قوسىمشا وقۋ ءتىلى مارتەبەسىنە دەيىن تومەندەتىپ، باستى كۇشى كۇنىنە ەكى ساعاتتىق مەملەكەتتىك ءتىلدى وقىتۋعا بولۋگە ارناسا. بۇل ارادا ءتىل ءبىلۋدى تالاپ ەتۋدى ۇيرەنۋى اسا قيىنعا سوعاتىن ەرەسەك سلاۆيانعا قاتىستى ەمەس.  جاستارعا قاتىستى قولعا العان ءلازىم.

بۇگىن ەلىمىزدە ورىس جانە قازاق دەپ بولىنەتىن: ەكى قوسار الەم بار. ولاردىڭ اراسىنداعى شىڭىراۋ كۇن سايىن تەرەڭدەپ كەلەدى. بۇل البەتتە ءتۇپتىڭ تۇبىندە ەشبىر جاقسىلىققا اكەپ سوقپايدى. ۇلت ساياساتىنىڭ باستى ماقساتى ەكى داي الەمدى بىرىكتىرۋدىڭ جولىن ىزدەۋگە كۇش سالۋدان تۇرۋى كەرەك. ول جولدىڭ ءبىرى – قازاق ءتىلىنىڭ قانات جايىپ دامۋى بولاتىندىعىنا سەنىمدىمىن».

ەندى ەلىمىزدە ورىس جانە قازاق ءتىلىنىڭ پايداسىنا جۇرگىزىلگەن جەڭىل جانە اۋىر اسسيميلياتسياعا قاتىستى ورىس ۇلتىنىڭ قوعامدىق بەلسەندىلەرىنىڭ پىكىرى قالاي سوعان كەزەك بەرەيىك.

ەلىمىزدىڭ وڭتۇستىگى مەن شىعىسىندا ءام باتىسىندا 90-شى جىلدارى ورىن العان بۇقارالىق سيپاتتاعى «قازاقتاندىرۋ ءۇردىسى» بيلىك تاراپىنان وتە ساقتىقپەن اۋىزعا الىنبايدى. ماسەلەن، شقو بۇرىنعى سەمەيگە قاراعان ءۇرجار، ماقانشى، جارما، شار جانە اياكوز قالاسىنداعى قازاقتاردىڭ وزگە ۇلتقا «اۋىر اسسيميلياتسيا» جاساۋى تاريحشىلارىمىز بەن ساياساتتانۋشىلارىمىز تاراپىنان ەش زەرتتەلمەي جابۋلى قازان كۇيىندە قالۋدا. ءيا، ەلىمىزدە اۋىر جانە جەڭىل قازاقتاندىرۋ پروتسەسى ورىن الدى. وعان كونگەندەر دە بار، كونبەگەندەر دە بار. كەرىسىنشە كەيبىر ءىرى قالالار مەن ايماقتاردا ءبىر جەردە جەڭىل، ال ەندى ءبىر جەردە اۋىر ورىستاندىرۋدىڭ اسسيميلياتسيالاۋ پروتسەسى دە ورىن الدى. بۇنى بىلگەندەر دە بار، بىلگىسى كەلمەگەندەر دە بار.

ءوز كەزەگىندە قازاق جەرىندەگى ۇلتتىق ازشىلىق سانالاتىن سلاۆيان تەكتىلەردىڭ پروبلەماسىن كوتەرىپ جۇرگەن رەسپۋبليكالىق «لاد» سلاۆيان قوزعالىسىنىڭ توراعاسى ماكسيم كرامارەنكو «ادامدار ءوزىنىڭ ەتنيكالىق بىرەگەيلىگىنە قول سۇققاندى قالامايدى» دەگەن ءۋاجىن العا تارتادى. ءارى ەلىمىزدەگى پوليەتنيكالىق ءداۋىردىڭ ارتتا قالىپ، مونوەتنيكالىق ءداۋىردىڭ تۋعانىن، بۇل داۋىردە ۇلت قۇرۋشىلىق سان ءام سانا جاعىنان قاتتى وزگەشەلىككە ۇشىرايتىنىن اشىق مويىندايدى. 

بىزدەگى زاڭ مەن زاڭنامالارداعى «ۇلتتىق ازشىلىق» سوزىنەن قاشۋشىلىق تۋرالى ءوز پىكىرىن بىلايشا بىلدىرەدى:

«نو، س درۋگوي ستورونى، وتەچەستۆەننوە زاكونوداتەلستۆو يزبەگاەت يسپولزوۆانيا تاكوگو مەجدۋنارودنوگو تەرمينا، كاك «ناتسيونالنوە مەنشينستۆو». ۆمەستو نەگو پريمەنيايۋتسيا تەرمينى «ەتنوسى كازاحستانا»، «نارود كازاحستانا» ي «كازاحسكي نارود»، چتو فورمالنو داەت پراۆو گوۆوريت وب وتسۋتستۆي كاكيح-ليبو مەنشينستۆ. نا ەتوم وسنوۆاني دەكلاريرۋەتسيا سۋششەستۆوۆانيە ەدينوگو نەدەليموگو نارودا، كوتورىي سوستويت يز پرەدستاۆيتەلەي ۆسەح ەتنوسوۆ، پروجيۆايۋششيح نا تەرريتوري رك ي يمەيۋششيح سووتۆەتستۆۋيۋششەە گراجدانستۆو (رازدەل 2 كونتسەپتسي رازۆيتيا انك دو 2025 گ.), نو پري ەتوم ۆىدەلياەتسيا وسوبوە مەستو دليا كازاحسكوگو نارودا، ۆوكرۋگ كوتوروگو دولجنى كونسوليديروۆاتسيا درۋگيە ەتنوسى».

ءارى ماكسيم كرامارەنكو مىرزا قر ۇلت ساياساتى جەڭىل قازاقتاندىرۋدان، اۋىر قازاقتاندىرۋعا اۋىسپاسا دەگەن مىسىق تىلەۋلىلىك جاسايدى:

«يز ەتوگو موجنو سدەلات سلەدۋيۋششي ۆىۆود. ناتسيونالنايا پوليتيكا رك ۆ وسنوۆنوم ناپراۆلەنا نە نا وبەسپەچەنيە پراۆ ناتسيونالنىح مەنشينستۆ (سوگلاسنو ناشەمۋ زاكونوداتەلستۆۋ، يح كاك بى ي نەت), ا نا وبەسپەچەنيە وبششەستۆەننوگو سوگلاسيا ي وبششەناتسيونالنوگو ەدينستۆا نا وسنوۆە كازاحستانسكوگو پاتريوتيزما، گراجدانسكوي ي دۋحوۆنو-كۋلتۋرنوي وبششنوستي ەتنوسوۆ كازاحستانا پري كونسوليديرۋيۋششەي رولي كازاحسكوگو نارودا (ست. 3 زاكونا وب انك). يناچە گوۆوريا، ۆ وسنوۆە فورميروۆانيا ەدينوي پوليتيچەسكوي ناتسي لەجيت پرينتسيپ «مياگكوي اسسيميلياتسي» – راز ۋج مى پريزناەم كونسوليديرۋيۋششۋيۋ رول ۆ گوسۋدارستۆە زا پرەوبلادايۋششەي ەتنيچەسكوي گرۋپپوي، ا نە، دوپۋستيم، زا پرينتسيپامي نارودوپراۆستۆا يلي راۆنوي سيلوي زاكونا ۆ وتنوشەني پروستوگو چەلوۆەكا ي ۆلاست يمۋششەگو. تاكوي پودحود، نا موي ۆزگلياد، ي ياۆلياەتسيا پريچينوي ميگراتسيوننىح ناستروەني سرەدي ريادا نەتيتۋلنىح ەتنيچەسكيح گرۋپپ. ليۋدي پروستو نە حوتيات ۆمەشاتەلستۆا ۆ يح ەتنيچەسكۋيۋ يدەنتيچنوست. ا اسسيميلياتسيا، داجە «مياگكايا»، كاك راز ەتو ي پرەدپولاگاەت» دەپ ءوز قاۋپىن العا تارتادى.

وسىلايشا ۇلتتىق ازشىلىقتىڭ مۇڭىن مۇڭداۋشى، زارىن زارلاۋشى قازاق ءتىلدى پارتيا قۇرۋعا ءوز قارسىلىعىن بىلايشا بىلدىرەدى: «ك سلوۆۋ، سوزدانيە پارتي پو ەتنيچەسكومۋ پريزناكۋ ۋ ناس زاپرەششەنو، س چەم يا پولنوستيۋ سوگلاسەن» دەي كەلە، بارشا پارتيانىڭ ەتنيكالىق ەمەس تىلدىك نىشانمەن تەك ورىس تىلىندە عانا قۇرىلىپ وتىرعاندىعىن ەسىنەن شىعارىپ الادى. ەكىدايعا بولىنگەن ساياسي كەڭىستىگىمىزدە قازاق ءتىلدى توپتىڭ ءوز مۇددەسىن قورعايتىن پارتيا قۇرۋعا ەش مۇمكىندىگى جوق. قازاق جەرىندە «ەتنيكالىق كوپشىلىكپەن» مۇددەسى ەش ۇيلەسپەيتىن «ەتنيكالىق ازشىلىقتان» تۇراتىن ورىس ءتىلدى، ورىس ءدىلدى پارتيا قۇرۋعا عانا رۇقسات ەتىلگەن. قازاق – جەتىم، قازاق – قور!

بىراق رەسپۋبليكالىق «لاد» سلاۆيان قوزعالىسىنىڭ توراعاسى قر گۇرجى تاجريبەسىن قولعا الۋدى ۇسىنادى. 

ءوز تاۋەلسىزدىگىن العاننان كەيىن گۇرجىستاندا «4+1» جوباسى قولعا الىندى. ول بويىنشا ۇلتتىق ازشىلىق وكىلدەرى ارنايى تۇزىلگەن كەستە بويىنشا مەملەكەتتىك تىلدە جوعارعى ءبىلىم الا الادى: ءبىرىنشى جىلى گۇرجى ءتىلى قارقىندى وقىتىلىپ، قالعان ءتورت جىلدا ءبىلىم بەرۋ كەلەشەك الاتىن ماماندىعى بويىنشا جالعاسادى. ءبىز وسىنداي جوبانى مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسىنە قاتىستى نەگە ۇيىمداستىرمايمىز؟ وبلىستىق قحا ارقىلى جاس قازاقستاندىقتاردى (ورىس، تاتار، ۋكراين، شەشەن جانە ت.ب.) ىرىكتەۋدەن وتكىزىپ، ماماندىعىنا ساي وقىتساق، ۇلتارالىق قارىم-قاتناسقا ەش قىلاۋ تۇسپەس ەدى،- دەيدى رەسپۋبليكالىق «لاد» سلاۆيان قوزعالىسىنىڭ توراعاسى.

قازاقستاندىق ساياساتتانۋشى يسلام كۋراەۆ تا ۇلتارالىق قاتىناس ماسەلەسىنە قاتىستى باستى قاتەلىك «شىندىق ءومىر كەلبەتىن كورە بىلمەۋشىلىكتىڭ كورسوقىرلىعى پروبلەماسى» دەگەن وي ايتادى. 

ساياساتتانۋشى 90-شى جىلداردىڭ باسىندا قالىپتاسقان ۇلت ساياساتى ەتنيكالىق جانە ءدىني كونفليكتىلەردىڭ الدىن الۋدى عانا كۇيىتتەپ، مەملەكەتتىلىك ءتىل مەن ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى قادىرلەۋدى نازاردان شىعارىپ الۋىنان ەلىمىزدە تۇراتىن دياسپورالار قازاقتاردان اجىراپ كەتتى دەيدى. بۇل بولىنە-جارىلۋشىلىق يدەولوگيالىق جاقتان عانا ەمەس، ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك جانە باسقادا نىشان بەلگىلەر ارقىلى تانىلىپ وتىر. 

ءبىر ەلدى ءدىن بىرىكتىرەدى، ءبىر ەلدى ءتىل بىرىكتىرەدى. ءدىن بىرىكتىرەتىن جەردە ۇلتشىلدىق ورىن المايدى. قازىرگىدەي قازاق جانە ورىس بولىپ ەكى تىلدىك توپقا بولىنگەن جاعدايدا  بەلگىلى ءبىر ورىس ءتىلىن تۇتنۋشى ەتنيكالىق ورتادا مەملەكتتىك ءتىلدى جانە تيتۋلدى ۇلتتىڭ عاسىرلار بويىعى قۇندىلىعىن مويىندامايتىن ۇلتشىلدىق دەرتى قازاقستاندىقتاردىڭ بويىن جايلايدى.

قازاق ۇلتشىلدىعى دەگەنىمىز – ءوز جەرىندە ءوزىن سىيلاتۋ. ال، «ەتنيكالىق ۇلتشىلدىق» دەگەنىمىز – وزگەنىڭ جەرىندە ءوزىن جەرگىلىكتى ۇلتتان استام سەزىنۋ. 30 جىلعى ۇلت ساياساتى قازاقتى الەم الدىندا جەر قىلىپ، وزگە ۇلتتى قازاق الدىندا زور ەتتى. بۇعان بۇگىنگى قازاق ءتىلدى ورتا ەندى ولسە كونبەيدى. ۇلت ساياساتىندا «ەتنيكالىق ازشىلىق» ەمەس، جەر يەسى «ەتنيكالىق كوپشىلىك» باستى ورىندا تۇرىپ، ونىڭ ءدىني، ەكونوميكالىق، رۋحاني-مادەني جانە الەۋمەتتىك ماسەلەلەرى ەسكەرىلۋى كەرەك. 

ەندىگى جەردە قازاق ۇكىمەتى كسرو كەزىندەگىدەي قازاق ۇلتشىلدىعىمەن ەمەس، ۇلتتىق ازشىلىق اراسىنداعى قازاق ەلىن جايلاعان «ەتنيكالىق ۇلتشىلدىقپەن» كۇرەسۋى قاجەت. «ەتنيكالىق ۇلتشىلدار» مەن «قازاق تىلدىلەر» اراسىندا جاراسىمدى ديالوگ قاشان ورنايدى سول كەزدە عانا قازاقستاندا تىنىشتىق ورنايدى. 

تەك مەملەكەتتىك تىلىمىزگە قازىرگىدەي جەتىم بالانىڭ كۇيىن كەشىرمەي، اتا زاڭمەن جالپىعا مىندەتتى ءام ورتاق ەتىپ قانا، ەلىمىزدى جايلاعان «ەتنيكالىق ۇلتشىلدىققا» بەرىك توسقاۋىل قويا الامىز. قازاق مەملەكەتىنىڭ بولشاعى «ەتنيكالىق ازشىلىقتىڭ ۇلتشىلدىعى» فەنومەنىنىڭ دەرتىن جەڭە الۋىندا. بۇل كۇرەسكە بارشا قازاق ازاماتى ءوز ۇلەسىن قوسۋى كەرەك. بيلىك ەندىگى جەردە بۇرىنعىداي ءتىل مەن ءدىلىمىزدى قادىرلەمەيتىن «ەتنيكالىق ازىقشىلىقتىڭ» ەمەس، قازاقتىڭ ءسوزىن سويلەپ، جىرتىسىن بىرلەسە جىرتۋعا قادام باسۋى كەرەك. بۇل قادامدى قازاق ۇلتى ءوز مەملەكتىنەن كوپتەن بەرى كۇتتى. شىدامىنىڭ دا شەگى بار... قازاق دالاسىن اۋىر قازاقتاندىرۋدىڭ ەلەسى كەزىپ ءجۇر...

ءابىل-سەرىك الىاكبار

Abai.kz

14 پىكىر