ولاردىڭ اقپارات مينيسترلىگىنىڭ قىزمەتىنە بايلانىستى ايتقان سىنى قانشالىقتى ورىندى؟

شاكير حاحازوۆ، رومان كيم، نارينە ميكاەليان، شايماردان نۋرىموۆ، يۋري تيموششەنكو، ناتاليا جۇمادىلداەۆا، ميحايل چيركوۆ. ەل-جۇرتقا ەتەنە تانىس بولماسا دا، ەسىمدەرى ەل ىشىندە ەمىس-ەمىس ەستىلىپ قالاتىن بۇل ازاماتتار – ءماجىلىس دەپۋتاتتارى. اناۋ چيركوۆتەن باسقاسىنىڭ بارلىعى اسسامبلەيا دەيتىن ايدىك ۇيىمنىڭ اتىنان سايلانعاندار. ال ميحايل چيركوۆ – «نۇر وتاننىڭ» سايلاۋي «سپيسوگىمەن» وتكەن دەپۋتات.

ءماجىلىستىڭ 107-ءسىنىڭ ىشىنەن بۇل جەتىلىكتى نەگە ەرەكشەلەپ، ەكشەلەپ وتىر دەمەڭىزدەر. اتتارى «الاپات» بولماسا دا، اتاقتارى اتان تۇيەنىڭ بەلىن قايىستىرار بۇل ازاماتتار وتكەندە ۇكىمەتباسى اسقار مامينگە دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى.

دەپۋتاتتاردىڭ ساۋالى

ساۋال 17 قازاندا جولدانعان ەكەن. جەتى دەپۋتاتتىڭ ءۇش بەتتىك ساۋالىندا ەلدىڭ اقپارات كەڭىستىگىندەگى كەيبىر ماسەلەلەر ايتىلىپتى. «قازاقستاندىق باق-تا نەگاتيۆتى اقپارات كوپ، ال ناتيجەلى جۇمىستار مەن قاجىرلى ەڭبەك ەسكەرۋسىز قالىپ جاتىر. كومپانيالار مەملەكەتتىك باعدارلاما بويىنشا اتقارعان شارۋالارىن كورسەتۋ ءۇشىن قىرۋار قارجى تولەۋگە ءماجبۇر. رەيتينگ ءۇشىن ءتۇرلى شوۋ-باعدارلامالار اشىلىپ، «ءبىلىم جانە مادەنيەت»، «مەنىڭ قازاقستانىم» سەكىلدى باعدارلامالار جابىلىپ جاتىر» دەپتى ولار.

«ءبىزدىڭ كوپتەگەن باق-تىڭ وسى جۇمىسىنىڭ ناتيجەسىندە كورەرمەندەر، وقىرماندار شىندىقتىڭ بۇرمالانعان كارتيناسىن كورەدى. ال «ءابليازوۆ» سەكىلدىلەر قازاقستاندى ديسكرەديتاتسيالاۋعا (ەلدىڭ سەنىمىن جوعالتۋعا) جاڭا مۇمكىندىك الىپ وتىر. ءبىزدىڭ الگىندەي نەگاتيۆتى، جالعان اقپاراتقا قانىق، تۋمىسىنان پروتەستىك سەزىمى باسىم كەي قازاقستاندىقتار رۇقسات ەتىلمەگەن ميتينگىلەرگە شىعىپ، جولداردى جاۋىپ، پوليتسيانى ارنايى قۇرالدار قولدانۋعا جانە تۇتقىنداۋعا ماجبۇرلەپ، ارانداتىپ جاتقانىن كورىپ وتىرمىز. مۇنىڭ بارلىعى الەۋمەتتىك جەلىدە كورسەتىلىپ، تاراتىلىپ جاتىر. ال وسىنىڭ الدىن الۋى ءتيىس اقپارات مينيسترلىگى، ءىستىڭ سوڭىندا ءجۇر»، – دەپتى.

وسىلاردى ايتا كەلە، جەتى دەپۋتات قر ۇكىمەتى مەملەكەتتىك ساياساتتى باق-تا ناسيحاتتاۋعا قاتىستى قانداي شارالار اتقارىلىپ جاتقانىن سۇراپتى.

ۇكىمەت باسشىسىنىڭ جاۋابى

15 قاراشا ۇكىمەتباسى اسقار مامين مىرزا جەتى دەپۋتاتتىڭ ءۇش بەتتىك ءۇشبۋ حاتىنا ءتورت بەتتەن تۇراتىن جاۋاپ جازىپتى.

مامين مىرزا ءوز جاۋابىندا ەلدەگى 90 پايىز باق جەكە-مەنشىك ەكەنىن، ولاردىڭ جۇمىسىنا، رەداكتسيانىڭ ساياساتىنا مەملەكەتتىڭ ارالاسا المايتىنىن ايتىپتى. ياعني، ۇكىمەتتىڭ باق جۇمىسىنا «ديكتوۆكا» جاساۋعا قۇقىعى جوق دەگەندى ەسكەرتكەن.

مامين مىرزا جەتى دەپۋتاتتىڭ ساۋالىنا قاتىستى ەلدەگى اقپاراتتىق كەڭەستىككە، ونداعى كونتەنتكە ساراپتاما جاساتىپتى. ءسويتىپ، انىقتالعانى: سوڭعى ايدا بارلىق اقپاراتتىق كونتەنتتىڭ ىشىندە  نەگاتيۆتى اقپارات 2,3 پايىز، ورتاشا نەگاتيۆتى اقپارات 7,2 پايىزدى قۇراعان ەكەن.

«ال جارناماعا كەلسەك، اقپارات مينيسترلىگى جەكە كومپانيانىڭ جارناماسىن مەملەكەت قازىناسىنان تولەۋگە مىندەتتى ەمەس. بۇل زاڭمەن تىيىم سالىنعان. كەيبىر تەلە جوبالاردىڭ جابىلۋىنا كەلسەك، «قازاقستان» ارناسى مەن «قازاق راديوسىندا» «مەنىڭ قازاقستانىم»، «بايتەرەك» سەكىلدى مادەني دامۋدى ناسيحاتتايتىن جاڭا باعدارلامالار اشىلعان. سونداي-اق، تولىق قازاق تىلىندە حابار تاراتاتىن جانە مەملەكەتتىك ءتىلدى بالالارعا ۇيرەتۋدە ايتارلىقتاي ناتيجە كورسەتكەن «بالاپان» ارناسى مەن جوعارى رەيتينگىلى «تاماشا تۆ» ويىن-ساۋىق ارناسى بار»، – دەپتى ۇكىمەتباسى.

ودان ءارى ەلدىڭ اقپاراتتىق ساياساتىنىڭ دۇرىس باعىتتا جۇرگىزىلىپ جاتقانىن دالەلدەۋ ءۇشىن، بىرقاتار مىسالدار كەلتىرىپتى.

«سوڭعى ءۇش جىلدا اقپارات مينيسترلىگى 105 وتاندىق تەلەسەريال ءتۇسىردى. «حابار» رەسەيلىك سپۋتنيكتىك وپەراتورلارمەن بايلانىستى كۇشەيتتى.  «Kazakh TV» 5 تىلدە حابار تاراتادى جانە الەمنىڭ 100 مەملەكەتىندە قولجەتىمدى. تەلەارنالارداعى تىلدىك باللانس رەتتەلدى. سونداي-اق، تەلەارنالارداعى جارناما قويۋدىڭ زاڭدىلىعى دا رەتتەلدى. مىسالى، 2018 جىلمەن سالىستىرعاندا جارناما ورنالاستىرۋداعى زاڭسىزدىقتار 2 ەسەگە ازايدى. 2019 جىلدىڭ باسىنان بەرى 31 مىڭنان استام زاڭسىز كونتەنت جويىلدى. ولار تەرروريزم مەن ەكسترەميزمدى، ءسۋيتسيدتى، ەسىرتكى جانە باسقا دا زاڭسىز ونىمدەردى ناسيحاتتاعان»، – دەپتى پرەمەر-مينيستر ءوز جاۋابىندا.

اڭگىمەسىنىڭ القيسساسىن قازاقستاندىق باق-تاعى «اتىپ كەتتى»، «شاۋىپ كەتتى»، «زورلاپتى-قورلاپتى» دەيتىن سارجاعال سايتتاردىڭ كونتەنتىن سىناۋدان باستاعان بۇل جەتىلىكتىڭ دەپۋتاتتىق ساۋالىنا سۇيسىنە قاراعان ەدىك، اۋەلدە. سويتسەك، ولار اڭگىمەلەرىنىڭ اياعىن بەلگىلى الاۋلايعا بۇرىپ جىبەرىپتى.

«اقپارات قۇرالدارى تەك نەگاتيۆتى جازادى. مەملەكەت اشىپ جاتقان زاۋىتتار مەن سالىپ جاتقان ۇيلەردى، توسەپ جاتقان جولداردى نەگە ايتپايدى؟» – دەپ شۇيلىگىپ وتىرىپ، باق-قا باقىلاۋ بولۋى كەرەك دەگەندى مەڭزەپتى.

جاڭاعى دەپۋتاتتاردىڭ ءار ءسوزىن، ءار سويلەمىن تالدايىقشى:

دەپۋتاتتىق ساۋالدىڭ ءبىرىنشى ابزاتسى:

«الەۋمەتتىك جەلىدەگى باق-تىڭ كوبى ءوز-وزدەرىنە «قوجا» نەمەسە ءوز ەرىكتەرى وزدەرىندە. گازەتتەر، تەلەارنالار مەن ينتەرنەت-باسىلىمداردا نەگاتيۆتى اقپارات اعىنى كۇن ساناپ ۇلعايىپ كەلەدى» (منوگيە سرەدستۆا ماسسوۆوي ينفورماتسي، دەيستۆۋيۋششيە ۆ سوتسيالنىح سەتياح، فاكتيچەسكي پرەدوستاۆلەنى سامي سەبە. يزو دنيا ۆ دەن ۋۆەليچيۆاەتسيا وبەم نەگاتيۆنوي ينفورماتسي ۆ ريادە گازەت، تەلەكانالوۆ، ينتەرنەتيزداني) دەپتى.

ءيا، قازىر قازاقستاننىڭ اقپارات كەڭىستىگىندەگى باق-تىڭ (تەلەارنالار، گازەتتەر مەن ينتەرنەت سايتتاردىڭ) 90 پايىزعا جۋىعى جەكە-مەنشىكتىڭ يەلىگىندە. دالىرەك ايتساق، اا، جشس، اق، قق ت.ب.  قر اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگى جىل سايىن مەملەكەتتىك اقپاراتتىق ساياساتتى ناسيحاتتاۋ بويىنشا باق اراسىندا تەندەر ويناتادى. سول ارقىلى جاڭاعى دەپۋتاتتار ەستىپ-كورمەي جۇرگەن اقپاراتتار ناسيحاتتالادى. تەندەر ۇتقان باق وزدەرىنە ەسەپتەلىپ بەرىلگەن كولەمدى ورىندايدى. ودان بولەك، قازاقستاندىق باق قوعامدىق-ساياسي نەمەسە باسقا دا تاقىرىپتاردى زاڭ اياسىندا ءوز ەرىكتەرىنشە جازۋعا، جاريالاۋعا قۇقىلى. بۇل بۇگىن ويلاپ تابىلعان جاڭالىق ەمەس. بۇرىننان سولاي.

ال ءبىزدىڭ دەپۋتاتتار «نەگاتيۆتى اقپارات كۇن ساناپ ۇلعايىپ كەلەدى. سەبەبى باق-تىڭ ءوز ەركى وزدەرىندە»،  – دەيدى. بۇل قانشالىقتى لوگيكاعا ساي پىكىر؟ دەپۋتاتتار بۇل ارقىلى باق-قا باقىلاۋدى، بىلايشا ايتقاندا «تسەنزۋرانى» كۇشەيتەيىك دەگەندى مەڭزەپ وتىر ما؟

ولاي بولسا، قازاقستاندا رەسمي تۇردە ءسوز بوستاندىعى بار. ول زاڭدا دا سولاي دەپ كورسەتىلگەن. قر 1999 جىلعى 23 شىلدەدەگى №451 زاڭى بار. «بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى تۋرالى» زاڭ. سول زاڭنىڭ 2-بابى، 1 تارماعىندا:

«ءسوز، شىعارماشىلىق بوستاندىعىنا، ءوز كوزقاراستارى مەن سەنiمدەرiن باسپا ارقىلى جانە وزگە دە نىساندا بiلدiرۋگە، اقپاراتتاردى زاڭدا تىيىم سالىنباعان كەز كەلگەن ادiسپەن الۋعا جانە تاراتۋعا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسىندا كەپiلدiك بەرiلەدi. تسەنزۋراعا تىيىم سالىنادى» دەپ تايعا تاڭبا باسقانداي انىق جازىلعان.  اتالمىش زاڭدا جۋرناليستىك قىزمەت تۋرالى انىق جازىلعان.

ودان ءارى، ءۇشىنشى ابزاتس:

«ورالدا ءبىر ادام كوشەدەگى اجەتحاناعا قۇلاپ كەتتى»، «پاۆلوداردا جاڭا تۋعان نارەستەنىڭ دەنەسى قوقىس جاشىگىنەن تابىلدى»، «نۇر-سۇلتاندا ەر ادام ءوز ايەلىن ورتەپ جىبەردى» جانە بۇل تولىق ءتىزىم ەمەس. وسىنىڭ بارلىعىن وقىپ وتىرعان ادامدا وپتيميزم بولمايدى. بۇل اقپاراتتار كوشەدەگى ارزان قاعازداردا ەمەس، «دەلوۆوي كازاحستان» دەيتىن بيزنەس-رەسرۋرستاعى اقپارات»، – دەپتى دەپۋتاتتار.

بۇعان داۋلاسپايمىز. جالعىز «دەلوۆوي كازاحستان» عانا ەمەس، كەيبىر سارجاعال سايتتار مەن تەلەارنالاردىڭ كونتەنتى وسىنداي «اتتى-شاپتى» دەيتىن قاڭقۋ ءسوز، قىدىرما وسەككە تولىپ كەتتى. بۇل تۇرعىدان، دەپۋتاتاردىڭ كوتەرىپ وتىرعان ماسەلەسى ورىندا-اق...

الايدا، ءتورتىنشى ابزاتستا دەپۋتاتتار بىلاي دەيدى:

«ءيا، بۇل پروبلەمالاردىڭ بار ەكەنىن بىلەمىز. الايدا سول سەكىلدى، ەلدە جاڭا كاسىپورىندار اشىلىپ، جاڭا ونىمدەر جاسالىپ، ۇيلەر مەن جولدار جوندەلىپ جاتىر عوي. وسىنشا ناتيجەلى جۇمىستار مەن قاجىرلى ەڭبەك باق-تا ەلەنباي قالۋدا. گازەتتەر مەن تەلەارنالاردا تۇششىمدى اقپارات جوقتىڭ قاسى.  جۋرناليستەر زاڭسىز جارناما جاساماۋ ءۇشىن كومپانيانىڭ اتىن اتاۋدان قورقادى. بەينە-ماتەريالداردان ول كومپانيانىڭ اتاۋى كەسىلىپ تاستالادى. مەملەكەتتىك باعدارلامانىڭ اتقارىلىپ جاتقانىن كورسەتۋ ءۇشىن كوپتەگەن كومپانيا جارناما ءۇشىن جاڭاعى تەلەارنالارعا قىرۋار قارجى تولەۋگە ءماجبۇر. بۇل مەملەكەتتىك ارنالاردىڭ وزدەرى سولاردىڭ سالعىنىنان كۇن كورىپ وتىر ەمەس پە؟..» – دەپتى.

قاراپايىم تىلمەن جەتكىزسەك، «مەملەكەتتىك باعدارلامالار بويىنشا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستاردى تەلەارنالار كورسەتپەيدى» دەيدى. دەپۋتاتتاردىڭ وسى ايتقاندارىنا ءسىز سەنەسىز بە؟ كەز كەلگەن مەملەكەتتىك تەلەارنالاردى قاراساڭىز دا، مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ ساياسي جارناماسىن كورەسىز.

ماقۇل، بەسىنشى ابزاتستا تىلگە تيەك ەتكەندەي، «تەلەارنالاردا جىلتىراق جارنامالار قاپتاپ كەتتى. سوعان توقتاۋ نەمەسە شەكتەۋ سالىنباي ما» دەسە كانە؟..

ال كومپانيانىڭ جارناماسى دەگەنگە جەكە توقتالۋ قاجەت. كومپانيا جەكەنىكى. ول ءوزىنىڭ اتقارعان شارۋاسىن جارنامالاپ، اقپاراتقا شىعارعىسى كەلسە، زاڭعا سايكەس، جارناما اقىسى تولەنۋى كەرەك. جەكە كومپانيانىڭ جارناماسىنىڭ اقىسى نەگە مەملەكەت قالتاسىنان تولەنۋى كەرەك؟ ءبىزدىڭ تۇسىنبەگەنىمىز دە وسى. الدە، شاكير حاحازوۆ باستاماشىلىق جاساعان بۇل ماسەلەدە دەپۋتاتاردىڭ كوزدەگەنى جەكە كومپانيالاردىڭ مۇددەسى مە؟ ەندەشە بۇل دەپۋتاتتار الدەبىر قارجىلىق توپتارعا لوببيلىك قىزمەت كورسەتىپ وتىر دەگەن ءسوز. مەملەكەتتىك سەكتور اتىنان جەكە بيزنەستىڭ مۇدەسى ءۇشىن جۇمىس جاساۋ كەرەك دەسەڭىز – قىلمىس.

التىنشى ابزاتستا:

«ءبىزدىڭ كوپتەگەن باق-تىڭ وسى جۇمىسىنىڭ ناتيجەسىندە كورەرمەندەر، وقىرماندار شىندىقتىڭ بۇرمالانعان كارتيناسىن كورەدى. ال «ءابليازوۆ» سەكىلدىلەر قازاقستاندى ديسكرەديتاتسيالاۋعا (ەلدىڭ سەنىمىن جوعالتۋعا) جاڭا مۇمكىندىك الىپ وتىر. ءبىز الگىندەي نەگاتيۆتى، جالعان اقپاراتقا قانىق، تۋمىسىنان پروتەستىك سەزىمى باسىم كەي قازاقستاندىقتار رۇقسات ەتىلمەگەن ميتينگىلەرگە شىعىپ، جولداردى جاۋىپ، پوليتسيانى ارنايى قۇرالدار قولدانۋعا جانە تۇتقىنداۋعا ماجبۇرلەپ، ارانداتىپ جاتقانىن كورىپ وتىرمىز. وسىنىڭ بارلىعى الەۋمەتتىك جەلىدە كورسەتىلىپ، تاراتىلىپ جاتىر. ال وسىنىڭ الدىن الۋى ءتيىس اقپارات مينيسترلىگى، ءىستىڭ سوڭىندا ءجۇر»، – دەپتى.

بىرىنشىدەن، «كوپتەگەن باق اقپاراتتى بۇرمالاپ تاراتادى» دەپ جالپىلاما سويلەۋ قىزمەتتىك ەتيكاعا قانشالىقتى ساي؟ دەپۋتات مىرزالار ناقتى فاكتىلەردى مىسالعا كەلتىرۋى كەرەك.

ەكىنشىدەن، «باق-تاعى باقىلاۋدىڭ جوقتىعى – ءابليازوۆ سەكىلدىلەردىڭ پايداسىنا شەشىلىپ وتىر» دەۋ ەكىۇشتى اڭگىمە. ءابليازوۆتى اقتاۋ ويىمىزدا جوق. بالكىم، رەسمي باق-تا مالىمدەمە جاساعان دا بولار... دەسە دە ول ءوز اگەتاتسياسىن كوبىنە كوپ «فەيسبۋك»، «ينستاگرام» نەمەسە «يۋتۋب» جەلىلەرى ارقىلى جاساپ جاتىر. ال بۇل جەلىلەردى قولدانۋشى اۋديتوريا از ەمەس. جانە الەۋمەتتىك جەلىدە وتىرعانداردىڭ ءبارى قاشقىنداعى ەكس-بانكيردىڭ ايتاعىنا ەرىپ كەتتى دەۋ تاعى وتىرىك.

ونسىز دا ەل ىشىندە ينتەرنەتتىڭ بۇعاتتالۋىنا بايلانىستى سىن پىكىرلەر از ەمەس. ءبىزدى قويىپ، قۇزىرلى بيلىكتىڭ بۇل بۇعاتىن حالىقارالىق ۇيىمدار سىننىڭ استىنا الىپ جاتىر. سوندىقتان، بۇل جەردە دە دەپۋتاتتاردىڭ ۇسىنىسى تسەنزۋرانى كۇشەيتۋدى سۇراعانداي ەستىلەدى.

ۇشىنشىدەن، «ءبىز الگىندەي نەگاتيۆتى، جالعان اقپاراتقا قانىق، تۋمىسىنان پروتەستىك سەزىمى باسىم كەي قازاقستاندىقتار رۇقسات ەتىلمەگەن ميتينگىلەرگە شىعىپ، جولداردى جاۋىپ، پوليتسيانى ارنايى قۇرالدار قولدانۋعا جانە تۇتقىنداۋعا ماجبۇرلەپ، ارانداتىپ جاتقانىن كورىپ وتىرمىز» دەيدى.

بۇل جەرگە دە ناقتىلىق كەرەك. قازاقستاندىق باق-تاعى نەگاتيۆتى اقپاراتتىڭ اگەتاتسياسىنا ەرگەن حالىق كوشەگە شىعىپ جاتىر ما؟ الدە، ءابليازوۆ قازاقستاندىق باق-قا شىعىپ، حالىقتى الاڭعا ايداپ وتىر ما؟

راس، قاشىپ جۇرگەن ەكس-بانكيردىڭ الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى جۇرتتى الاڭعا شاقىرعانى از ەمەس. بىراق، رەسمي باق زاڭعا قايشى مۇنداي ارەكەتكە بارىپ، حالىقتى ميتينگىگە ۇگىتتەدى دەۋ ناقاق جالا.

الدە، دەپۋتاتتار باق پەن الەۋمەتتىك جەلىنىڭ پارقىن اجىراتا الماي ما؟

«ميتينگىگە شىعىپ، جولداردى جاۋىپ، پوليتسياعا پروۆوكاتسيا جاساپ...» دەيدى. راس، جىل باسىنان بەرى جۇزدەن اسا ميتينگ، نارازىلىق اكتسيالارى ءوتتى. جۇرت ميتينگكە نە ءۇشىن شىقتى؟ «ءادىل سايلاۋ» دەپ شىقتى. «جەر شەتەلدىككە ساتىلماسىن» دەپ شىقتى. «ۇكىمەتتەن جاردەماقى مەن جالاقى» سۇراپ شىقتى، «استانادا بەس ءسابي شەتىنەپ شەيىت كەتتى» دەپ شىقتى. ارىستا ادامي فاكتوردان بولعان اپاتتان اراشا سۇراپ شىقتى. بارلىعىندا ەل-حالىق ءوز بيلىگىنەن، ءوز ۇكىمەتىنەن، ءوز پرەزيدەنتىنەن اراشا سۇراپ، تالاپ قىلىپ شىقتى. قارۋ اسىنىپ، جۇرتتى قىرىپ سالعان جوق. بەيبىت شەرۋگە بەيبىت شىقتى.

«جولدى جاۋىپ...» دەيدى. شەرۋشىلەر جولدى قاشان جاپتى؟ ارىستا ايدىڭ كۇنى امانىندا ادامي سالعىرتتىقتان جارىلىس بولىپ، كىسى قازا تاۋىپ، جۇزدەگەن وتباسى بوسىپ شىعىپ، شىمكەنتكە بارعاندا جاپتى. وندا دا بەيبىت حالىق ەدى. «ءبىزدى پوليگوننىڭ وعى مەن وتىنان كوشىرىڭدەر» دەپ تالاپ قىلدى.

دەپۋتاتتاردىڭ «ميتينگكە شىعىپ، جولدى جاۋىپ» دەگەنى وسى بولسا كەرەك. باسقا قاي ميتينگ ەدى؟ الدە، «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ استانا مەن الماتىدا، شىمكەنتتە وتكىزگەن بەيبىت ميتينگىسىن ايتىپ وتىر ما؟ ءاي، قايدام...

ءارى قاراي، دەپۋتاتتىق ساۋالدىڭ مازمۇنى جوعارىدا باياندالعانداي... وقىپ تانىسامىز دەگەندەرگە، مىنە:

دەپۋتاتتىق ساۋال:

ۇكىمەت باسشىسىنىڭ جاۋابى:

ءتۇيىن. ءسويتىپ، ءماجىلىستىڭ جەتى دەپۋتاتى ماسەلە كوتەرىپتى. كوتەرگەن بولىپتى. اڭگىمەسىن ادەمى باستاپ كەلىپ، اياعىن جەكەنىڭ مۇددەسىنە بۇرا سويلەگەندەردىڭ ءسوزىن جوعارىدا تالداعان بولدىق. كوپ حالىقتىڭ كوزىندە جۇرمەسە دە، كوپ شەندىنىڭ ىشىندە جۇرگەن بۇل ازاماتتار كىمدەر دەسەڭىزدەر، قىسقا-نۇسقا تانىس بولىڭىزدار، مىنە:

شاكير حاحازوۆ الماتىنىڭ جاركەنتىندە تۋعان. العان اتاقتارى مەن تاققان تەمىر-تەرسەكتەرى تەگى كوپ. ءوزى «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ مۇشەسى. 2016-نىڭ ناۋرىزىندا اسسامبلەيا اتىنان سايلانعان. زاپاستاعى مايور.

شايماردان نۋرىموۆ – شاكەڭنىڭ كورشىسى. ۇيعىر اۋدانىنىڭ تۋماسى. ۇلتى – ۇيعىر. سوۆەتتىڭ كەزىندە كگب-دا، تاۋەلسىزدىك العاندا ۇقك-دا قىزمەت قىلعان. اسكەري شەنى – پولكوۆنيك.

نارينە ميكاەليان – ارميان دياسپوراسىنىڭ وكىلى. ول دا اسسامبلەيا تاڭداعان ادام. جاپ-جاس دەپۋتات.

رومان كيم – كارىستەردىڭ وكىلى. كارىس بيزنەسمەندەرىنىڭ الەمدىك فورۋمىندا پرەزيديۋم مۇشەسى. قازاقستان مەن كورەيادان العان اتاق-ماراپاتتارى دا از ەمەس. 2012 جىلدان بەرى دەپۋتات. ەكى مارتە سايلاۋدا دا اسسامبلەيا ىرىكتەپ تىزىمدەگەن ادام.

ناتاليا جۇمادىلداەۆا – قاراعاندىنىڭ تۋماسى. الماتى مەن قىزىلوردادا قىزمەت قىلعان. مۇعالىم، مەتوديس، فيلولوگ. 2016-دا اسسامبلەيا اتىنان سايلانعان.

يۋري تيموششەنكو – ۋكراين دياسپوراسىنىڭ وكىلى. ەكى شاقىرىلىمعا دەپۋتات بولىپ سايلانعان. ەكى شاقىرىلىمدا دا اسسامبلەيا اتىنان پارلامەنتكە بارعان.

ميحايل چيركوۆ اسسامبلەيا دەپۋتاتى ەمەس. «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ تىزىمىمەن تاعايىندالعان.  رەسەيدە تۋعان. ەلشىلىكتە كەڭەسشىلىك ەتكەن. 2016 جىلعا دەيىن استانا اكىمىنە اقىل ايتقان. 2016-دا پارتيا تىزىمىمەن دەپۋتات بولىپ تاڭدالعان.

ءتۇيىن. ماقساتىمىز، اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىن اقتاپ سويلەۋ عانا ەمەس، سىننىڭ ادىلدىگىنە كوز جەتكىزۋ. راس، «اتىس-شابىس، زورلىق-زومبىلىق» دەيتىن تاقىرىپتار كەيبىر سارجاعال باسىلىمداردا جەتىپ ارتىلادى. وعان زاڭمەن توقتاۋ سالۋ كەرەك. الايدا، اڭگىمەنىڭ توركىنى – «ءوز ەرىكتەرى وزدەرىندە جۇرگەن باق-تا نەگاتيۆتىڭ كوپتىگى – ەلدەگى پروتەستىك جاعدايدى ۋشىقتىرىپ جاتىر» دەگەنگە كەلەدى.

دەپۋتاتتار بۇل ۇسىنىستارى ارقىلى باق-تاعى تسەنزۋرانى كۇشەيتۋدى قولداپ وتىر ما، جوق الدە جەكە بيزنەستىڭ جارناماسى ءۇشىن شىر-پىر بولىپ وتىر ما؟ «ەلدەگى بەيبىت ميتينگىنىڭ بارلىعى قاشقان بانكيردىڭ ايداپ سالۋىمەن بولىپ جاتىر. باق-تاعى نەگاتيۆ دەگەنىڭ سول دەپ»، – سويلەگەنىنە قاراعاندا، كوپشىلىككە كوپ تانىس ەمەس جاڭاعى جەتى دەپۋتات باق پەن الەۋمەتتىك جەلىنىڭ پارقىن اجىراتا المايتىن سياقتى... تۇسىنىكسىز. ءبىز دە تۇسىنگەن جوقپىز... «جىمىن بىلدىرمەي جىم-جىرت جاتقان بۇل دەپۋتاتتار دا ءبىر سويلەپتى-اۋ»، – دەگەندە ەستىگەنىمىز وسى بولدى...

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz