جۇما, 29 ناۋرىز 2024
46 - ءسوز 5703 4 پىكىر 1 قاراشا, 2019 ساعات 13:11

ەميگراتسيا – ساياسات ايناسى

ءيا، 2014 جىلدان بەرى ەلىمىزدەن كوشىپ كەتۋشىلەر سانى كوبەيىپ بارادى. ستاتيستيكا جونىندەگى كوميتەتتىڭ دەرەكتەرىنە قاراعاندا 2012 جىلدان بەرى 230 مىڭداي ادام تۇراقتى تۇرۋ ءۇشىن قازاقستاننان باسقا ەلدەرگە كوشىپ كەتكەن. باقىتىن سىرتتان ىزدەگەندەر سانى جىلدان جىلعا ۇلعايۋدا. 2014 جىلى – 28946 ادام، 2015 جىلى –30047 ادام، 2016 جىلى –34900 ادام، 2017 جىلى –37704 ادام، 2018 جىلى – 41894 ادام شەتەلگە قونىس اۋدارعان. تەك وتكەن جىلى عانا 42 مىڭداي ادام ەميگراتسياعا كەتىپتى. قازاقستان ميگراتسيا بويىنشا ەۋرازيالىق وداقتا كوش باستاپ تۇر. ەكىنشى ورىندا ارمەنيا، ءۇشىنشى ورىندا قىرعىزستان.

ەلىمىزدەگى ەميگراتسيا تاسقىنىندا سولتۇستىك قازاقستان، پاۆلودار، شىعىس قازاقستان وبلىستارىنىڭ ۇلەسى باسىم. ۇلتتىق جاعىنان قاراساق، كوشىپ كەتۋشىلەر نەگىزىنەن ورىستار، ۋكرايندار جانە نەمىستەر. ەميگراتسيانىڭ قازاقستان ءۇشىن ءارى تەرىس، ءارى پايدالى جاعى بار. تەرىس جاعى – كوشىپ كەتۋشىلەردىڭ تەڭ جارتىسى جوعارى جانە ورتا ءبىلىمدى ماماندار. مۇنى دەموگرافيا تىلىندە اقىل-ويدىڭ جىلىستاۋى دەپ اتايدى. ءتيىمدى جاعى – قازاقستاندا قازاقتاردىڭ ۇلەس سالماعى ارتا تۇسەدى. انىقتالماعان دەرەكتەرگە قاراعاندا ەلىمىزدەگى قازاقتاردىڭ ۇلەس سالماعى قازىر 72-73 پايىزعا جەتكەن.
ميگراتسيالىق سالدو (كوشىپ كەتۋشىلەر مەن كوشىپ كەلۋشىلەر سانىنىڭ ايىرماشىلىعى) مينۋس 29 مىڭ ادام بولسا، ول حالىقتىڭ تابيعي وسىمىنەن (238 230) سەگىز ەسە كەم. ياعني بۇل ەلىمىز ءۇشىن بالەندەي قاۋىپتى ەمەس. كەلىمسەك دياسپورالار وكىلدەرىنىڭ وزدەرىنىڭ تاريحي وتاندارىنا كوشۋى بولسا ول تابيعي ۇدەرىس.

قاۋىپتىسى –الداعى كەزەڭ. «ستراتەگيا» قوعامدىق قورىنىڭ 2019 جىلدىڭ قاڭتار ايىندا جۇرگىزگەن زەرتتەۋلەرىنە قاراعاندا قازاقستان حالقىنىڭ تورتتەن ءۇش بولىگى ەلدەن كوشىپ كەتكىسى كەلەدى ەكەن. ونىڭ ىشىندە ورىستاردىڭ 52 پايىزى، قازاقتاردىڭ 31 پايىزى سونداي پيعىلدا. اسىرەسە، 25 پەن 34 جاستىڭ اراسىنداعىلار. مەنى الاڭداتاتىنى دا سول جاستار. زيالى قاۋىم ورتاسىندا جۇرگەن سوڭ كەزدەسكەندە بالا-شاعانىڭ جايىن سۇرايمىز. سوندا ەستيتىنىمىز: «بالام كانادادا»، «قىزىم انگليادا»، «نەمەرەمىز گەرمانيادا»، «وقۋىن ءبىتىرىپ سوندا قالدى» دەگەن ءتارىزدى جاڭالىقتار. «نە سەبەپتى؟» دەسەڭ شەتىنەن قازاقستاندا جوعارى جالاقىسى بار لايىقتى جۇمىسقا تۇرۋ، مانساپتىق ءوسۋ مۇمكىندىگىنىڭ شەكتەۋلى ەكەندىگىن العا تارتادى. شەتەلدەگى قازاق جاستارىمەن كەزدەسكەندە ولار «رەجيم وزگەرمەي ەلگە قايتۋ جوسپارى» جوق ەكەندىگىن جايىپ سالادى. ياعني بۇدان ەميگراتسيالىق ۇدەرىس ەلىمىزدەگى رەجيم مەن رەجيم ساياساتىنا تىكەلەي بايلانىستى ەكەنى بايقالادى. ارينە، ءبىز قازاق جاستارىنىڭ قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك دامۋىنا ۇلەس قوسقانىن قالايمىز. الايدا ول ساياسي وزگەرىستەرگە عانا تاۋەلدى بولىپ تۇرعانى وكىنىشتى.

مارات ءبايدىلداۇلىنىڭ facebook پاراقشاسىنان

Abai.kz

4 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

العىس ايتۋ كۇنى

العىس ايتۋ كۇنى جانە ونىڭ شىعۋ تاريحى

جومارتبەك نۇرمان 1571
الاشوردا

قوجانوۆ مەجەلەۋ ناۋقانىندا (جالعاسى)

بەيبىت قويشىباەۆ 2265
عيبىرات

قايسار رۋحتى عازيز جان

مۇحتار قۇل-مۇحاممەد 3565