Júma, 26 Sәuir 2024
Pikir 6771 12 pikir 22 Qazan, 2019 saghat 11:14

Saqaldy syilaghan úyat emes, saqaldy satqan úyat, Maral agha!

Biylghy jyldyng 20 qyrkýiegi kýni Almatydaghy Abay atyndaghy Qazaq Últtyq Pedagogikalyq Uniyversiytetting kishi mәjilis zalynda «Qazaqstan avtorlar qoghamy» (QAQ) Respublikalyq qoghamdyq birlestigining (RQB) jinalysy boldy.

Jinalysqa elimizding әr oblysynan jәne Núr-Súltan, Almaty, Shymkent qalalarynan arnayy shaqyrylghan qogham mýshelerimen qatar, Qazaqstan kompozitorlar odaghynyng 80 jyldyghyna arnayy kelgen kompozitorlar qatysty.

Kýzding alghashqy ailary qay mekemede bolmasyn qyzu enbekting basy bolyp sanalady emes pe? Júrttyng kóbi jazghy demalysynan kelip, qaynaghan enbekke aralasyp ketetin kezi. Sonyng saldarynan kóptegen qogham mýsheleri ózderi kele almasa da, jinalysqa qatysu qúqyqtaryn paydalanyp, kýn tәrtibinde qaralatyn mәselelerge aldyn ala kelisetindikterin bildirip, óz dauystaryn berip, qoldaryn qoyyp, tizimin jiberdi.

Sóitip, belgilengen kvorym bolmasa da, alys aimaqtarda túratyn qogham mýshelerin qayta-qayta jinau qiyndyq tughyzatynyn eskere otyryp, «barymen bazar» degendey az da bolsa, aldynghy uaqytta atqarylatyn manyzdy júmystardyng basyn bastaugha tura keldi.

Qoghamnyng jana tóraghasy B. Qydyrbekting jarty jylda naqty atqarghan júmystary turaly bayandamasy tyndaldy.

Sonymen bayandama ayaqtalyp, súraqtargha jauap beru bastalghan kezde, aiqay shu bastaldy da ketti.

18-shi qyrkýiekte qazaq ónerining qara shanyraghy Qúrmanghazy atyndaghy Akademiyalyq últ aspaptar orkestrining zalynda Qazaqstan kompozitorlarynyng 80 jyldyq dýbirli mereytoyyna arnalghan (eki kýn boyy) әsem әnder men tәti kýiler tógilgen konsertten ýlken әser alyp, kóterinki kónil-kýimen jelpingen muzyka sanlaqtary men jinalysqa kelgen júrttyng kónil kýii su sepkendey basyldy.

Sebebi QAQ-tyng búrynghy tóraghasy, búghan deyin Qazavtorlar qoghamyn otbasylyq «podryadpen» (ýsh qyzymen birge) basqaryp kelgen (basqaru kezinde qanday óreskel kemshilikter jiberilgeni turaly QAQ-ta bas diyrektor bolyp istep, negizsiz júmystan shygharylghan, Qazaqstannyng enbek sinirgen qayratkeri Bayghaly Esenәliyevting «Ana tili» gazetine bergen súqbatynda tolyq aitylghan) jazushy Maral Ysqaqbay aghamyz jeti-segiz jaqtastaryn erte kelipti. Onyng memlekettik tildi bilmeytin jergilikti últ ókili, advokaty Aygerim Ahetova hanym kýn tәrtibindegi mәselelerge qatysy joq dau-damaydy bastap jiberdi. Oghan qosa arnayy minbege shyghyp sóileuding ornyna, Darigha Tilendiyeva jengemiz zalda otyryp alyp, ynghaysyz sózder aityp, tynyshtyqqa shaqyrghangha kónbey, ekilene sóilep, aighay-shu shyghardy. Kópshilikting aldynda Qoghamnyng jana basshysy - Qazaqstan kompozitorlar odaghynyng tóraghasy, Memlekettik syilyqtyng iyegeri, elimizge belgili kompozitor Balnúr Qydyrbekting atyna auyr sózder aitylyp, jeke basynyng namysyna tiydi.

Ótken joly da, osy joly da Balnúr Qydyrbek ústamdylyq tanytpaghanda kim bilsin, daudyng arty janjalgha ainalyp keter me edi?!

Abyroy bolghanda is nasyrgha shappay toqtady. Osydan alty ay búryn 27 nauryzda QAQ-tyng Almatyda jana tóragha saylau jinalysy kezinde de osy is-әreket oryn alghan bolatyn. Onda M. Ysqaqbaev aghamyzdyng ózi kelmey, arnayy jiberilgen osy toptyng birazy ayqay-shu shygharyp ketken edi.

Osy joly Qazaqstannyng Halyq әrtisi, elimizge belgili sazger-әnshi A. Qorazbaev aghamyz minbege júlqyna shyghyp, taghy da kýn tәrtibine esh qatysy joq, kompozitorlar odaghynyng dýniye-mýlkine baylanysty negizsiz jala jauyp, jiynnyng berekesin qashyrdy. Ol mәsele turaly mәn-jaydy tolyq týsindiruge tyrysyp minbege shyqqan, Qazaqstan kompozitorlar odaghynyng basqarma mýshesi, kompozitor Habibolla Setekovtyng sózin tyndamay, jogharyda atalghan at tóbelindey top oryndarynan óre tóregelip, zaldan túra qashty.

Mine, bizding mәdeniyettiligimizding býgingi kórinisi! Elimizding mәdeniyeti men ónerining betke ústar keybir agha buynynyng pendeshilik qylyghy. Múny qalay týsinuge bolady?

Búrynghy tóraghanyng qazirgi tóraghadan qarymta qaytaruy ma, әlde arnayy arandatushylyghy ma? Sóileu tәrtibin saqtau bylay túrsyn, minbeden de, zaldan da kezekpen sóileuge shaqyrghangha kónbey, jinalysty dau-damaygha ailandyrghangha qaraghanda, elge belgili agha-apalarymyz arnayy dayyndalyp kelgen siyaqty kórindi.

Amaldyng joghynan zaldan shyghyp ketulerin súrap, basymyz-daudan, ózimiz-jaudan qútylghanday kýy keshtik.

Mine, býgingi elge aqyl aitar ziyaly qauymnyn, ýlkenderimizding siqy osy. Ómirding ashy-túshy dәmin tatpaghan, ata-ananyng qamqorlyghynan basqany kórmey kerkin ósken jas úrpaq bizden qanday ýlgi almaq?!

Órkeniyetti elderde sottassa da bir-birine shaghymdaryn mәdeniyetti týrde jetkizip, zang shenberinde mәseleni sheship jatatynyn kórip jýrmiz. Elbasy ózining bir Joldauynda sottyng mәrtebesin kóteru, azamattardyng dauly mәselelerin sot arqyly sheshu kerektigin aitqan edi ghoy. Kenes ýkimetining qúramynda 75 jyl, Tәuelsizdik alghanymyzgha 28 jyl ótse de, zayyrly memleket atansaq ta, әli kýnge deyin mәdeniyet pen qoghamdyq tәrtipte qarapayym etikany eskere bermeytinimiz jangha batady.

Ata-babalarymyz «Bolar elding balasy birin-biri batyr der, bolmas elding balasy birin-biri qatyn der», dep beker aitpasa kerek. Býgingi kýni bir-birine jala jabu, bardy kórmeu, jasalghan isti joqqa shygharu, óz kinәsin ózgeden kóru, bireuding artynan tas laqtyru, betke kýie jaghu, ósh alu, kektesu men qastasu, bireuding baqytyn qyzghanu siyaqty jaghymsyz ister etek alyp barady.

«Aytylmaghan sózding atasy óledi» demekshi, keyingi kezde zeynetkerlikke shyqqan, jasy 70-80-nen asqan qarttarymyz jas buyndarmen jaghalasyp, bir mekemeden sýiegi shyqqansha, qyzmet oryndarynan ketkisi kelmeytinin әdetke ainaldyrghan. Memleket zeynetker jasyn zanmen belgilep, zeynetker degen qúrmetti ataqpen shygharyp salyp, ay sayyn tiyisti zeynetaqylaryn uaqytynda berip jatsa da, dýniyege, lauazymgha qyzyqqandary sonsha, saqalyn satyp, sózin sóileushi, soyylyn soghushylar jinap, jogharghy jaqtan tanys izdep, neshe týrli aila-sharghymen jol tauyp, ketken ornyna qayta kelip jýrgender de barshylyq.

Onyng bir mysaly, atalghan Qazavtorlar qoghamynyng búrynghy tóraghasy 82 jastaghy jazushy M. Ysqaqbaev aghamyz. Áriyne úzaq jyldary QAQ-ty basqaryp, jaqsyly-jamandy talay kedergilerdi bastan ótkerip, onyng ayaghynan tik túryp ketkenine enbek sinirip, birtalay júmys atqarghanyn eshkim de joqqa shyghara almaydy. Biraq ol, ómir boyy qalghyp-mýlgip sol jerde otyra ber degendi bildirmese kerek. Saqaldy syilaghan úyat emes, saqaldy satqan úyat ekeni anyq. Tipti keybir mekemelerding býtindey bir bólimderinde zeynetkerler otyryp alyp, memlekettik qyzmetshilerding ornyn «Qarttar ýilerine» ailandyrghysy keletini ezuine eriksiz ashy mysqyl keltiredi. Qaysybiri meni «jastargha júmystyng qyr-syryn ýiretetin ómirlik tәjiriybeli adamdar kerek emes pe?» dep kinәlaytyn bolar. Biraq, keshe ghana oqu bitirip kelgen jastargha ómirding qyr-syryn ýiretetin sol jerlerde búrynnan enbek etip jýrgen bilikti de bilimdi, tәjiriybeli 40 pen 60-tyng arasyndaghy agha buyndar tәlimger-ústazdyq etse qúba-qúp emes pe? Naghyz әdilettik degen sol bolar dep oilaymyn?! Tipti bolmasa, naghyz taptyrmaytyn jalghyz maman bolsa, zeynetkerlikke shyghyp júmys istegen kezinde enbegine túrarlyq jalaqysyn tólep, zeynetaqyny tóleudi toqtatsa memleketting budjetining býiiri shyqpasa da odan esh ziyan shekpes edi.

Oylap qarasan, keshegi júmys atqaru әdisimen býgingi kýnning júmys atqaru tәsilin salystyrugha esh kelmeytini ras. Qazir júmystyng bәri zamanauy tehnikamen, kompiutermen kerek bolsa, mobilidik telefon arqyly da eshqayda barmay-aq, ýide otyryp bir qalada túryp, basqa qaladaghy júmystaryn atqara beretin jaghdaygha jetti. Al jasy úlghayghan adamdardyng kóbi kompiuter túrmaq qoldarynda ústap jýrgen telefondaryn da dúrys paydalana almaytyny ótirik emes.

Zeynetkerlik jasqa kelgen son-aq tirnektep jinaghan abyroy-bedelin joghaltpay, qúrmetpen ketip, jastargha oryn bergeni qanday jarasymdy! Mysaly sol zeynetke shyqqan adamdardyng júmys orny bosasa, qoldarynda diplomy bar, tepse temir ýzetin, jigerli, talantty júmyssyz jýrgen  jastarymyzgha júmys orny tabylar edi. Mine, búl da әleumettik jaghdaydyng týzelui men júmyssyzdyqty jongdyng bir tetigi.

Songhy kezde elimizding keybir qalalary men aimaqtarynda boy kórsetip jatqan kelensiz jaghdaylar men elding tynyshtyghy sonday-aq memleketimizding túraqtyly men ishi-syrtqy qauipsizdigine qater tóndirip, ýlken sayasy daugha ainalyp bara jatqan mәselelerding de basty sebepterining biri osy dep oilaymyn. Keybireuler búl ýrdisti memlekettik sayasatqa qarsy әdeyi isteui de mýmkin.

Slanqoja Qaraqystyq,

Qazaqstannyng enbek sinirgen qayratkeri, Otstavkadaghy polisiya polkovniygi.

Qosymsha: Abai.kz aqparattyq portaly erkin aqparat alany. Múnda oy jarystyryp, pikir almastyrugha әrkim qúqyly. Jogharydaghy spiykerding pikiri redaksiya ústanymyn bildirmeydi. Aldaghy uaqytta maqalada esim-soylary atalghan jekelegen azamattar redaksiyamyzgha jauap beruge niyetti bolsa, olardyng da pikirin beruge әzirmiz. 

Abai.kz

12 pikir