Júma, 29 Nauryz 2024
Anyq 8773 10 pikir 10 Qyrkýiek, 2019 saghat 14:46

Úly Dala silkindi. Úly Qazaq oyana bastady...

Bir shyndyq bar, ol - XIX ghasyrdyng orta sheninen bastap Resey imperiyasynyng basqynshylyq shabuyly kesirinen tughan eli men jerinen airyla bastaghan Úly Dalanyng Úly qazaghynyng ne isterin bilmey, esengirey bastaghandyghy.

Jalghyz ýmiti - naghyz jaujýrek, elin-jerin jan-tәnimen berile sýigen, últ kóshbasshysy Kenesary hannyng últ-azattyq soghysy bolatyn. Sengen batyry jenilis tapqan song erkindikti ansaghan Qazaqtyng túla boyyn uayym-derti mýldem mendedi.

XX ghasyrdyng basynda danyshpan Mirjaqyp Dulatúly:

- Kózindi ash, oyan, qazaq, kóter basty,

Ótkizbey qaranghyda beker jasty.

Jer ketti, din nasharlap, hal haram bop,

Qazaghym, endi jatu jaramas-ty, - dep «Oyan, Qazaq!» atty patriottyq ólenimen Úly Dalagha jar saldy. Alayda Úly Qazaq maujyrap úiqygha ketken nauqastyng keypine engendey edi.Qazirgi medisina tilimen jetkizer bolsaq, halyqtyng kóbi «komagha» týse bastaghan-dy.

Álqissa, orysy bar, aghylshyny bar, basqalary da Úly Dalada oirandap, oilaryna kelgenin istep jatty. Mirjaqyp Dulatúly, Ahmet Baytúrsynov, Álihan Bókeyhanov, Mústafa Shoqay, t.b. kóptegen qazaq ziyalylary óz últyn qyzghyshtay qorghap, onyng bolashaghy ýshin ayanbastan kýresip baqty. Alayda qanisherler Lenin men Stalin orys shovinizmin tu ghyp ústap, qazaq patriottaryn qúrbandyqqa shaldyrdy. Osy kezennen bastap jer-jahannyng jartysynan astamyn has әskery sheberligimen jaulap alghan qaharman últtyng úrpaghy týgelge derlik «komagha» týskendey halde edi.

Kollektivtendiru, qoldan jasalghan asharshylyq, repressiya tәrizdi «atana nәlet» nәubetterden song Alla Taghalla qazaqqa nәsip etken jerding asty men ýstindegi san aluan baylyqtaryn «qaraqshylar» sýiekke talasqan qanghybas itterdey yryldasyp, talap ala bastady...

Ókinishtisi sol, Úly Qazaqqa jasalghan qastandyq jogharydaghy nәubet ataulymen ayaqtalghan joq. Atap aitqanda:

- Qazaq jerine ózge últ ókilderin eriksiz qonystandyru;

- Qazaq elinde deni sau azamat qaldyrmay, týgelimen nemiske qarsy soghysqa aidap salu;

- Hirosimo men Nagasakiydegi zúlmattan myng ese artyq atom bombasyn qazaqtyng qaq ortasynda ashyq jarudy bastauy:

- repressiyanyng Stalin ólgenge deyin jalghasuy;

- Kremliding «tyng jәne tynayghan jerler» degen qúityrqy sayasatty oidan shygharyp, kóptegen últtyng jýz myndaghan adamyn Resey shekarasyna tayau ornalasqan ortalyq jәne soltýstik oblystargha qoysha toghytuy;

- orysta jer jetpegendey, Bayqonyrda gharysh ailaghyn ashuy;

- aqyrynda Qazaqstandaghy orys tektes últtardyng ókilderine «artyqshylyq» berip, jergilikti júrtty Mәskeuding «ashsa alaqanynda, júmsa júdyryghynda» ústap otyruy – bәri-bәri qastandyq emey nemene?! Jauyzdyq emey nemene?!

Bizdinshe, qazirgi Resey Federasiyasynyng Preziydenti Vladimir Putin jogharydaghy qaskýnem qylmystar ýshin Úly Qazaq halqynan keshirim súraugha tiyis!

Aqiqaty sol: sónip qalghan janartaudyng ózi jýz jyldan song qayyra atqylaydy!

Allagha shýkir, úiqydaghy Úly Qazaq oyana bastady.

Úly Dala dýr silkingendey. Dýbir sezildi.

Últymyzdyng joyylyp ketpey, aman qalghandyghy ýshin Alla Taghallagha myng da bir shýkirshilik aitamyz!

- Alystan Alash dese attanamyn,

Qazaqty qazaq dese maqtanamyn.

Bolghanda әkem qazaq, sheshem qazaq –

Men nege qazaqtyqtan saqtanamyn?! – dep Mirjaqyp Dulatúly atamyz aitqanday, jas úrpaqtyng óz últynyng patriottary bola alatyndyghyna senemiz.

Aytbay Sәulebek,

Qazaqstan Respublikasy túnghysh Preziydenti syilyghynyng laureaty.

Abai.kz

10 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1581
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2281
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3610