Júma, 29 Nauryz 2024
46 - sóz 5328 10 pikir 28 Tamyz, 2019 saghat 14:02

Birqatar parazittik apparattardy taratu kerek

Parazit kim?

Taghy da, eks-preziydentting bir sózi turaly. Jalpy halyqqa arnap aitylghan әngime bolghandyqtan, «ishte pikir ólmesin» degenimiz ghoy. Kelisu-kelispeu әrkimning óz erki.

Tәuelsizdik alghan alghashqy jyldary sovhoz-kolhozdardy taratyp, auyldy jermen jeksen etu nauqany bastaldy. Negizi, qalany azyq-týlikpen qamtamasyz etetin, tabighy taza әri qauipsiz tamaq ónimderin jasaytyn jalghyz tetik osy auyl boluy kerek edi. Alayda, sol tústa óz qastaryna bir-bir sheteldik kenesshi jaldap alghan bizding basshylar auyl sharuashylyghyna sonyng ishinde ata kәsibimiz mal týlikterine qyrghiday tiydi. Basshy bitkenning bәri sovhoz-kolhozdardy neghúrly tez taratyp qúrtsaq, soghúrlym kapitalizmge tez jetip, Avstraliyadan úshaqpen qoy tasyp jeymiz dep oilady. Jetpis jyl búryn bolishevik babalary sol sovhoz-kolhozdardy qúru ýshin qalay jantalasyp, halyqty ashtan qyrsa, búlar da sol qatelikti sypayy týrde taghy da qaytalap shyqty.

Shyn mәninde sovettik jetpis jyldy qansha jerden jamandasaq ta, sol sovhoz-kolhozdar arqyly újymdyq enbekting tiyimdi tústary payda bolyp qalyptasqan edi. Áriyne, qatelese jýrip olar da ómirlik tәjiriybe jinady, onyng artyqshylyqtaryn da, újymdyq enbekting jemisin de kóre bastaghan. Sol enbek újymdaryn qalay da saqtap qalu kerek bolatyn. Astana irgesindegi «Rodina» sekildi saqtalyp qalghan sovhozdardyng qazirgi hal-jaghdayynyng kósh ilgeri ekenin kórip, bilip otyrmyz.

Al, el kólemindegi keshegi sovhoz-kolhozdardyng mal-mýlki, tehnikalary, auyldyq eldi mekenderi qayda? Bәri «ústaghannyng qolynda, tistegenning auzynda» ketti. Qanyrap bos qalyp, jermen jeksen bolghandary qanshama? Osynyng bәrin qoldan jasap, qúrdymgha ketirgen qay paraziyt? Auyldyqtar ózderi me, әlde, syrttan jau shapty ma?

...Auyl túrghyndary әli de parazit emes. Eger jayylymdyq jerin әldekimder jekeshelendirip alyp, qoryp otyrmasa, qoradaghy azghana malyn úrlap ketetin baukespeler men súghanaqtardy tyrp etkizbey ústaytyn polisiyasy adal bolsa, onday úry-qarylardyng basyn sipamay jazasyn әdil kesetin sottary «tura biyde tughan joq» degen ólshemge say bolsa, әli de ata kәsibimen biznes jasaytyn qazaq barshylyq.

Ol ýshin otyz jyl boyy ghalamdyq jiyn ótkizip, esh paydasyz ispen dalaqtap shapqylaudyng ornyna eldi damytudyn, adal enbekti qasterleuding jolyn qarastyru kerek bolatyn. Sonda, eki siyr emes, auyldyqtar ekijýz siyrdy, myng basty qoydy, birneshe ýiirimen jylqyny qorasynan órgizip, masyl-parazit chinovnikterge lyq tolyp ketken, shyn mәninde, isteri mardymsyz, júmystyng segiz saghatynda qalghyp-mýlgip otyratyn apparattardy qinalmay-aq asyrap otyra berer. Últtyq qordaghy aqshagha chinovnikter qol salmas ta edi. Múnaygha tәueldi bolmaytyn jәne budjet turaly zanyn qayta-qayta shimaylamas bolatyn.

Olay bolsa, memleket qarjysyn ýnemdeu ýshin birqatar parazittik apparattardy yqshamdap, keybirin ýkimet qarjysymen asyraudan bas tartyp, ózin ózi qarjylandyratyn jýiege kóshiruleri kerek:
1. Bir palataly parlament qúryp, Senatty taratu;
2. Qazaqstan Halyq Assambleyasyn ýkimet budjetinen shygharu;
3. «Atameken» kәsipkerler palatasy men «Samrúq-Qazyna» әl-auhat qoryn taratu;
4. Zeynetaqy qoryn taratyp, әr azamattyng osy qordaghy aqshasyn ózderine derbes depozit etip ashyp beru, jinaqtalghan qarjyny inflyasiyadan qorghay otyryp, qamsyz qarttyqty kepildendiru;
5. Ministrlikterding sanyn kýrt qysqartyp 18 million halyqqa say 5-6 ministrlik etip yqshamdau;
6. Aqparat qúraldaryn memleketten qarjylandyrudy dogharu;
7. Týrli ýkimettik úiymdar qasynan qúrylghan eshbir paydasyz aksionerlik qoghamdardy, salalyq artyq qúrylymdardy yqshamdau nemese birjolata taratu.

Quandyq Shamahayúlynyng facebook paraqshasynan

Abai.kz

10 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1576
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2272
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3590