Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti
Qasym-Jomart Kemelúly Toqaevtyng nazaryna!

Qazaqstan Respublikasynyng Premier-Ministri
Asqar Úzaqbayúly Maminning nazaryna!

Memlekettik dengeyde mәsele sheshetin uәkiletti oryndargha týsinikti bolu ýshin qysqasha týsinikteme bere keteyik.

Asyqata – tarihy atau. Syrdyng orta aghysynyng jaghalauyn meken etken halyq pir tútqan qasiyetti oryndardyng biri – Asyqata kesenesi bolghan. 1917 jylgha deyin Myrzashól ónirinde Asyqata meshiti de júmys istegen. Asyqata kesenesi men meshiti Týrkistan general-gubernatorlyghyna qarasty Samarqan oblysynyng Qojent uezindegi IYirjar bolysynyng Aqtóbe әkimshilik auylynyng aumaghynda ornalasqan.

Tarihy Asyqata kesenesi HH ghasyrdyng 60-70-shi jyldary Shardara su qoymasy salynghan kezde sudyng astynda qalypty. Búrynghy Asyqata meshitining ghimaraty da sonyng kýiin keshken. Eger tarihshylar tereninen zertteytin bolsa, Asyqata – ejelgi tarihy qalanyng orny boluy da mýmkin.

1936 jylghy 29 mamyrda Býkilodaqtyq Ortalyq Atqaru Komiyteti Maqtaaral audanynyng qúramynda Asyqata auyldyq kenesin qúru turaly qauly qabyldady. Alayda, Qazaq KSR Ortalyq Atqaru Komiytetining 1937 jylghy 31 nauryzdaghy qaulysymen osy Asyqata auyldyq kenesi taratylypty.

Tarihy Asyqata ónirinde Qazaq KSR Jogharghy Kenesi Tóralqasynyng 1940 jylghy 10 qarashadaghy Jarlyghymen Myrzashólding iygerilgen jerlerinde, Maqtaaral jәne Qyzylqúm audandarynyng shektesetin túsynda Kirov audany qúryldy. Audan ortalyghy bolyp Baghara selosy belgilendi. KSRO Jogharghy Kenesi Tóralqasynyng 1956 jylghy 13 aqpandaghy № 133/1 Jarlyghymen Kirov audanynyng 326,4 myng gektar jeri Ózbekstangha berildi. Qazaq KSR Jogharghy Kenesi Tóralqasynyng Jarlyghymen 1956 jylghy 27 sәuirde Qyzylqúm jәne Kirov audandary ortalyghy Baghara selosynda ornalasqan Kirov audany bolyp biriktirildi. Qazaq KSR Jogharghy Kenesi Tóralqasynyng Jarlyghymen 1962 jylghy 2 qantarda ortalyghy Jetisay kentinde ornalasqan Kirov audany qúryldy. Qazaq KSR Jogharghy Kenesi Tóralqasynyng 1962 jylghy 9 shildedegi Jarlyghymen Baghara selosynyng aty – Kirov selosy bolyp ózgertildi. Qazaq KSR Jogharghy Kenesi Tóralqasynyng 1963 jylghy 26 qantardaghy Jarlyghymen Kirov jәne Qyzylqúm audandarynyng Qyzylqúm jәne Shymqorghan auyldyq Kenesteri Ózbek KSR-ining janadan qúrylghan Syrdariya oblysyna ótip ketti, yaghny jogharyda kórsetilgen 326,4 myng gektar jerge qosa Kirov audanynyng taghy da 805,2 myng gektar jeri kórshi Ózbekstannyng qaramaghyna berildi. Ózbek KSR Jogharghy Kenesi Tóralqasynyng 1971 jylghy 11 mamyrdaghy, al Qazaq KSR Jogharghy Kenesi Tóralqasynyng 1971 jylghy 12 mamyrdaghy Jarlyqtary boyynsha Kirov audany jerining biraz bóligi Qazaqstannyng sol kezdegi Shymkent oblysynyng qúramyna qaytarylyp berildi.

Alayda, qazaqtyng Myrzashól ónirindegi Kirov audanynyng kóp jerleri Ózbekstannyng qúramynda qalyp qoydy.

Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti N.Á. Nazarbaevtyng 1996 jylghy 9 qazandaghy Jarlyghymen Kirov audanynyng aty Asyqata audany bolyp ózgertildi.

Resmy mәlimetter boyynsha Asyqata audanynyng ortalyghy Asyqata kenti Shymkent qalasynan 243 shaqyrym, Jetisay temirjol stansasynan 20 shaqyrym jerde ornalasqan. Asyqata kentinde 10,5 myngha juyq halyq túrady.

Qazaqstan Respublikasy Preziydentining 1997 jylghy 24 sәuirdegi № 3474 Jarlyghymen Asyqata, Jetisay, Maqtaaral audandary taratylyp, olardyng aumaghynda әkimshilik ortalyghy Jetisay qalasynda bolatyn Maqtaaral audany qúryldy.

Búrynghy Ontýstik Qazaqstan oblystyq mәslihatynyng 2018 jyldyng 20 aqpanynda ótken sessiyasynda Maqtaaral audanyn ýsh audangha, yaghny Maqtaaral, Asyqata jәne Jetisay audandary etip bólu jәne búrynghy audan ortalyqtary Myrzakent kentin, Asyqata kentin jәne Jetisay qalasyn qayta qalpyna keltiru turaly sheshim qabyldaghan edi.

Sәikesinshe, Maqtaaral audanyn ýsh audangha bólip, búrynghy Maqtaaral, Jetisay, Asyqata audandaryn qalpyna keltiru turaly QR Preziydenti Jarlyghynyng jobasy 2018 jylghy 23 aqpanda «Elektrondyq ýkimet» veb-portalynda jariyalanyp, qoghamdyq talqylaudan ótti.

Alayda arada eki aigha juyq uaqyt ótken kezde, yaghny 2018 jylghy 17 sәuirde ótkizilgen Ontýstik Qazaqstan oblysy mәslihatynyng sessiyasynda sol tústaghy oblys jәne audan basshylarynyng bastamasymen Maqtaaral audanyn ýshke emes, ekige bólu turaly qaytadan mәsele kóterildi.

Osylaysha, Qazaqstan Respublikasy Preziydentining 2018 jylghy 5 mausymdaghy № 698 Jarlyghymen búrynghy Ontýstik Qazaqstan oblysynyng Maqtaaral audanyn bólu jolymen əkimshilik ortalyghy Jetisay qalasynda bolatyn Jetisay audany, əkimshilik ortalyghy Myrzakent kentinde bolatyn Maqtaaral audany qúrylyp, tarihy Asyqata audany ashylmay qaldy.

Asyqata ónirining halqy 1997 jyly taratylghan Asyqata audanynyng qaytadan ashylayyn dep túrghan jerinen ashylmay qalghanyna baylanysty ózderining ótinish-tilekterin Elbasymyzdyng atyna birneshe ret joldady.

Biz de osy mәsele boyynsha búqaralyq aqparat qúraldarynda da, әleumettik jelilerde de qayta-qayta jazdyq.

Ókinishke qaray, búl mәselening mәn-jayyn terenirek zerttep, tiyisti oryndargha úsynys jiberuding ornyna Jetisay audanynyng әkimdigi ózining resmy saytynda «Asyqata ónirin bólek audan etip bólu mәselesi kýn tәrtibinde túrghan joq» degen taqyryppen qysqasha aqparat jariyalaumen ghana shekteldi.

Búghan deyin de jazghanymyzday, Elordamyz Núr-Súltan qalasyndaghy «Zertteushi» Respublikalyq ghylymiy-bilim beru ortalyghy» jeke menshik mekemesi Qazaqstan Respublikasynyng Aqparat jәne qoghamdyq damu ministrligining qoldauymen «Azamattyq bastamalardy qoldau ortalyghy» kommersiyalyq emes aksionerlik qoghamynyng 2019 jylghy «Balalar jәne bilim beru, bos uaqyt jәne mәdeny is-sharalar» atty taqyryptaghy Ýkimettik emes úiymdargha arnalghan memlekettik granty boyynsha Myrzashól ónirinde belgilengen jospar boyynsha júmys jýrgizip jatyrmyz.

Bizding Qazaqstan Respublikasynyng Aqparat jәne qoghamdyq damu ministrligining qoldauymen Týrkistan oblysyndaghy býginde Jetisay audanynyng qúramyna berilgen Asyqata ónirinde jýzege asyryp jatqan is-sharalarymyzdyng biri – balalar jәne jasóspirimdermen ózara is-qimyldy úiymdastyru kezinde múrajaylardyn, kitaphanalardyng jәne mәdeniy-demalys ýlgisindegi mekemelerding aqparattyq-tanymdyq, shygharmashylyq jәne oqytu qyzmetin damytu jónindegi jospar әzirleu jәne iske asyru.

Osy maqsatpen, biz ótken jeksenbi, 2019 jylghy 28 shilde kýni Asyqata ónirin aralap, ashylayyn dep túrghan jerinen ashylmay qalghan búrynghy Asyqata audany aumaghynyng qazirgi jaghdayyn fotosuretterge týsirip alghan edik.

Tarihy Asyqata ónirin aralap shyqqan song bizding kókeyimizde mynaday jalghyz ghana: «Asyqatagha jany ashityn әkim bar ma ózi?!» - degen súraq payda boldy

Sonymen, Asyqata – elimizding qiyr ontýstiginde jatqan Myrzashól ónirindegi búrynghy audannyng aty.

Asyqatanyng býgingi ahualyn beyneleytin fotosuretterdi Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti Ákimshiligining jәne Qazaqstan Respublikasy Ýkimetining nazaryna jergilikti halyqtyng talap-tilegine qúlaq týrsenizder degen oimen úsynyp otyrmyz.

Silteme:
Myrzashól halqy: Elbasy, bizge Asyq ata audanyn qayta ashyp berinizshi! // https://qamshy.kz/…/46001-myrzashol-khalqy-elbasy-bizge-asy…!

Ontýstik ónirining júrtshylyghy Elbasymyzdan Myrzashólde jana oblys ashylyp, búrynghy Asyqata audany qayta túryluyn ótinip otyr // zertteushi.kz sayty.

Qúrmetpen,

Myrzantay Qojabayúly Jaqyp,

L.N. Gumiylev atyndaghy Euraziya últtyq uniyversiytetining qauymdastyrylghan professory (of Associate Professor), filologiya ghylymdarynyng kandidaty (PhD), «Zertteushi» Respublikalyq ghylymiy-bilim beru ortalyghy» jeke menshik mekemesining jәne «Kásiptik baǵdar» mediabilim ghylymy ortalyghy» mekemesining diyrektory.

Abai.kz