Jalpy, bizde auyl әkiminen qala әkimderine deyin ashkózdik auruyna úshyrap, paramen ústalyp sottalyp jatatyndyghy ýirenshikti jaygha ainalghan. Solardyng ishindegi býkil elge masqara atymyzdyng jayylghany - Qostanay qalasynyng әkimi Ahmetjanov degenning ózining birtalay jetiktesterimen isti bolyp, onyng ayaghy oblys әkimi Sәduaqasovtyng qyzmetinen ketuine әkelip soqqandyghy turaly «sensasiya» boldy.

Pendemiz ghoy, qaydan bileyik, týrli dengeydegi basshylarymyz búdan qorytyndy shygharyp, әlgindey soraqylyqqa bara qoymas dep oilaghanbyz. Qatelesken ekenbiz. Halyqtyng aqshasynan jinalghan budjet qarjysyn «jolda jatqan batpan qúiryq» sanaytyn әkim-qaralarymyz sol bir «tegin qazynadan» birdene ilip qalghysy keletin syrqaty jazylmaytyn dýnie kórinedi. Jaqynda ghana oblysymyzdyng Áuliykól audanynyng әkimi Ashat Qisyqov 7 million tenge para alyp jatqanda ústalghandyghy turaly aqparmen sybaylas jemqorlyqqa qarsy is-әreket jóninidegi departament júrtshylyqty habardar etti. Sol bayaghy tenderden jyryp aludyng әreketinen tuyndaghan dýniyeqonyzdyq. Ákim óz kinәsin tolyq moyyndap, qylmysty ashugha kómektesetindigin mәlimdedi. Sóitip, 40 jasqa jeter-jetpes azamattyng aldaghy taghdyry osylay sheshiletin boldy.

Alayda búl jerde әngime paramen ústalghan әkim turaly ghana bolyp túrghan joq. Mәsele týptep kelgende oblys әkimi Arhiymed Múqanbetovtyng aldaghy is-әreketi jayly bolmaq. Mine, osy jay býginde býkil oblys qauymyn alandatyp otyr. Búryndary bolsa «jaraydy, qay әkim ústalmay jatyr. Bizde búl ýirenshikti jaghday ghoy» dep jyly jauyp qoyar edik. Búl joly jaghday mýldem bólek sipat alyp otyr. Osy jyldyng mamyr aiynyng ayaq kezinde Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti Qasym-Jomart Toqaev sybaylas jemqorlyqqa qarsy is-qimyl jónindegi memlekettik olrgandar basshylarymen kezdesuinde «Eger qaramaghyndaghylar sybaylas jemqorlyq qúqyq búzushylyqqa barsa, onda basshylary otstavkagha ketui kerek» dep ashyq aitqan bolatyn.

Sonymen qatar ol eshkimning de zannan joghary túra almaytyndyghyn, qaramaghyndaghylar paramen ústalghan jaghdayda ortalyqtaghy bolsyn, jergilikti jerdegi bolsyn birinshi basshylardyng jauap berui kerek ekendigin de qatty eskertken. «Jyl sayyn elimizde 2 mynnan astam jemqorlyq qylmys tirkeledi eken. Osyghan baylanysty orta eseppen alghan jylyna mynnan astam adam jauapqa tartylady. Biz osynau әleumettik aurugha ýzildi-kesildi qarsy túruymyz kerek» dep osy baghyttaghy júmysty aiqyn tújyrymdaghan edi.

Mine, qostanaylyqtardy alandatyp otyrghan da osy jayt. Býginderi Memleket basshysynyng núsqauyna sәikes oblys әkimi ózining otstavkagha ketetindigi turaly aryz bere me, әlde «jabuly qazan jabuly kýiinde» qala bere me degen kýrdeli de ózekti saualgha jauap tabylmay túr.

Ras, Arhiymed myrza óz «Instragram» jelisindegi paraqshasynda atalmysh audan әkimining paramen ústalghandyghy jayly aita kelip «Áriyne, búl jaghday meni alandatady. Sot sheshimi kýshine engenge deyin men týsiniktemelerden qalys qalamyn» dep jazdy.

Demek, kýte túrarmyz. Alayda, әkimning búl jazghanyn basshy esebinde jauapkershilikti týsingendigi deuge auzymyz barmaydy. Sirә, әlipting artyn baqqysy keletin shyghar. Degenmen, elimizde eshbir sotty kýtpey-aq, basshylyq qyzmetken ketken azamattardyng da bar ekendigin eskerelik. Mәselen, qaramaghyndaghylar paramen ústalghanda qyzmetke kelgendigine kóp bola qoymasa da Bilim jәne ghylym ministri Kýlәsh Shamshiydenova hanymnyng qyzmetinen qosh aitysqandyghyna  júrtshylyqtyng barlyghy da kuә. Mýmkin, әkimning óz oilaghany bar shyghar.

Aytpaqshy, osy jaqynda ghana oblysymyzdaghy Fedorov audany әkimining orynbasary paramen ústalyp, abaqtygha qamalghan. Sol ýshin audan әkimi moynyna sógis ilip tyndy, Alayda bilgishterding aituyna qaraghanda eger әkim alty ay boyy jaqsy júmys istese, búl sógisten arylyp, bayaghy perishtedey taza qalpyna qayta oralady eken.

Bizdi tang qaldyrghany búl emes. Bir audan әkimining paraqorlyqpen sottalyp jatqanda, ekinshi bir audan әkimining eshteneden de qoryqpay, eshnәrseden de seskenbey, jalghyz ghana qazaq mektebine bólingen qarjygha ashqaraqtyqpen qol salghany, qol salghanda mol salghany bir ghana nәrseni dәleldeydi. Ol oblysymyzda jemqorlyq degen pәlening әbden dindep boy bermey ketkendigi. Yaghny jazylmas әleumettik syrqatqa ainalghany.

Alayda biz osy sekildi ózekti mәselelerdi sóz etken maqala jazsaq «Oybay oblysymyzda eshqanday min joq. Arhiymed sekildi әkimdi kýndiz sham izdeseng de taba almaysyn. Al sizder oghan pәle jauyp, tyrnaq astynan kir izdep, oblystyng bedeline núqsan keltirip otyrsyzdar» dep ulap-shulap shygha keletin «jalghan patriottar» múnda jeterlik. Endi olargha sózimdi shyghandamay-aq qoyayyn.

«Tengrinews.kz» agenttigining jazuyna qaraghanda byltyrghy jyldyng qorytyndysy boyynsha jemqorlyq qylmysy jóninen eshkimge de des bermeytin kórinemiz. Ony Memlekettik ister jәne sybaylas jemqorlyqqa qarsy is-qimyl agenttigining resy ókili Janna Bastarova taygha tanba basqanday etip aityp berdi. Bizdi «faktilerdi búrmalap otyr» dep aiyptamas ýshin osy ókilding aitqandaryn sol qalpynda berelik.

"Iz obshego kolichestva prestupleniy 112 zaregistrirovano v Astane, tak kak iymenno v stoliyse rabotaet naibolishee kolichestvo gosslujashiyh. Dalee sleduiyt Kostanayskaya y Turkestanskaya oblasty - 109 y 108 korrupsionnyh prestupleniy sootvetstvenno. Samyy nizkiy uroveni korrupsiy - v Severo-Kazahstanskoy oblasty - 52 prestupleniya s nachala goda".

Shyndyq ashy bolsa da, osylay aitylady. Asyly, Astanadan keyin qalyp qoyyppyz dep renjimelik, ekinshi oryn da osal emes qoy. Endi biylghy jyldyng nәtiyjesin kýtelik. Ol da kónilimizdi qaldyra qoymas dep oilaymyz.

Al endi búdan oblys әkimi Arhiymed Múqanbetov qanday qorytyndy shygharady? Azamattyq minez tanytyp, otstavkagha ketu jóninde aryz bere me, әlde «әkimge sot sheshimi shyqsyn, sosyn birdenesi bolar» degen ýmitpen әlipting artyn kýte me, ol ónir basshysynyng ózining enshisindegi sharua.

Al jalpy otstavkagha ketu jaman atpen qyzmetinen bosatu degendi bildirmeydi. Arhiymed әkim bolmasa da jerde qalmaytyn bilikti maman. Negizgi mamandyghy injener-elektrik kórinedi. Kezinde anau-mynau emes, Reseydegi Samara memlekettik tehnikalyq uniyversiytetin oidaghyday ayaqtaghan. Injener-elektrik degen de elimizdegi asa qat mamandyqtyng biri. Mýmkin, osy uaqytqa deyin bayqalmay kelgen talanty sonda ashylar. Sәttilik tileymiz. Qansha degenmen aituly azamattardyng biri ghoy. Al taghdyr degenge daua joq. Ómir ylghy mandaydan sipay bermeydi.

Jaybergen Bolatov

Qostanay

Abai.kz