Júma, 19 Sәuir 2024
Sayasat 14153 1 pikir 9 Tamyz, 2018 saghat 19:39

Qúryq porty – Transkaspiy dәlizining manyzdy bóligi

Qúryq porty Kaspiy tenizining shyghys jaghalauynda ornalasqan Aqtau portynyng ontýstigindegi tabighy shyghanaq. Aua rayy qolayly bolghan song múnda jyl on eki ay toqtausyz avtokólik pen temirjol paromy júmys isteydi. Osy orayda Baq.kz tilshisi Memleket basshysy Núrsúltan Nazarbaevtyng strategiyalyq bastamasy Qúryq porty men ondaghy parom kesheni turaly sholu jasap kórgen edi.

Qúryq porty – Preziydentting strategiyalyq bastamasy

Kaspiy tenizi arqyly batys baghdarda eksporttyq әleuetti kýsheytu ýshin parom qyzmetin qoldanu turaly Memleket basshysynyng 2014 jylghy 11 qarashadaghy «Núrly jol –Bolashaqqa bastar jol» atty Joldauynda aityldy. Preziydentting strategiyalyq bastamasymen Qazaqstandy iri iskerlik, tranzittik, ónirlik habqa ainaldyruda temirjol kóligi men teniz infraqúrylymynyng manyzy óte zor.

«Núrly jol» memlekettik baghdarlamasynyng siynergiyalyq jobasy Qúryq portynda qosarlanghan tehnologiyalyq infraqúrylymdy jasaqtaugha mýmkindik beredi. Borjaqty-Ersay temirjol jelisi salynyp, port aidynyna tireldi. Qazirgi kezde Aqtau men Qúryq portyn jalghaytyn ýshinshi tehnikalyq kategoriyadaghy eki jolaqty joly salynuda. Sonymen qatar Atyrau-Astrahan joly salynuda. Búl eki joldy saludaghy maqsat Ózbekstan, Resey, Qytaymen jýk jetkizu merzimin qysqartyp, tauar ainalymyn kýsheytu. Búl el ekonomikasyn damytugha jana mýmkindikter beredi. Joba ayasynda Aqtau portynyng soltýstik jaghalauyn keneytu kezinde ýsh terminalidyq nysandar iske qosyldy. Búl óz kezeginde basty jýkterdi ótkizu kólemin eki esege ósirdi.

Qúryq portyndaghy parom kesheninen jylyna milliondaghan tonna jýk ótkiziledi

2015 jyly sәuirde Qúryq portyndaghy ótkizu kesheni nysandarynyng qúrylysy bastaldy. 2016 jyly 6 jeltoqsanda Memleket basshysynyng qatysuymen ótkizilgen Jalpyúlttyq telekópir kezinde porttyng alghashqy ótkizu kesheni men temirjol joly iske qosyldy.

«Qúryq porty bizdi Kavkaz ben Europagha shygharady. Búl bizding janghyrtudy damytudaghy kópten kýtken jobamyz»,- dep atap ótti Nazarbaev.

Memleket basshysyna temirjol jәne port infraqúrylymynyng qúrylysy ayaqtalyp, alghashqy temirjol qúramyn tieudi bastaugha dayyn ekendigi turaly bayandaldy. Telekópir kezinde paromgha vagondar tiyeldi.

2017 jylghy 6 jeltoqsanda Memleket basshysy Jalpyúlttyq telekópir kezinde Qúryq portyndaghy Avtokólik ailaghy men avtomobili paromyna arnalghan gidrotehnikalyq ghimaratty testilik rejimde qosu jýzege asyryldy.

«Biz parommen ótkizu jolyn ashtyq. Endigi jerde avtokólik paromy Qúryq porty arqyly Qúryq-Baku-Gruziya-Týrkiya, Bosfor shyghanaghy Europa baghdaryna shyghugha dayyn. Endi biz Qazaqstan qúrlyqtaghy el, barlyq tenizderge onyng ishinde Parsy shyghanaghyna da shyghatyn bolamyz. Biz Qazaqstan ýshin asa auqymdy júmystardy atqardyq»,- dep atap ótti Nazarbaev telekópir kezinde.

Mamandar teniz aidynynyng tabanyn terendetti. Endigi jerde avtomobili ailaghymen jýk avokólikteri ótkiziledi. Avtokólik ailaghynyng úzyndyghy 174 metrdi qúraydy. Jýk jәne jolaushylar ótkizu beketi salyndy. Avtokólikter radiasiyalyq baqylau jýiesimen tekseriledi.
Avtomobilge qajetti infraqúrylymdar – kedendik resimdeu ghimaraty men uaqytsha saqtau qoymasynyng tiyanaqty tekseru ghimaraty salyndy. Sonymen qatar porttyng әkimshilik jәne óndiristik ghimarattary, súryptau stansiyasy, transformator shaghyn stansiyasynyng kesheni qúrastyryldy.

2017 jyly 19 qazanda Qúryq portynyng temirjol paromy terminaly alghashqy million tonna jýkti ótkizdi. 2017 jyly 1,5 million tonna jýk ótkizilip, 320 kemening portqa kiru jayy tirkelgen. 2017 jyly jeltoqsanda Qúryq portynda «Ázerbayjan Kaspiy teniz keme kóligi» JAQ Ro-Ro tektes «Byastyakar Gara Garaev» kemesimen jenil jәne jýk avtokólikteri ótkizildi. Keme 27 jýk jәne bir jenil kólik pen 30 jolaushyny tiyedi. Kemening jýk kóteru quaty 3463 tonna bolsa, úzyndyghy 125,25 metr, eni 16,22 metrdi qúraydy.

2018 jylghy 7 aida 1,2 million tonna jýk ótkizilgen. Parom kesheni astyq, múnay ónimderi, tynaytqysh, himiyalyq zattar men basqa jýkterdi ótkize alady.

Port – Transkaspiy dәlizining manyzdy bóligi

Qúryq porty Qytay, Qazaqstan arqyly ótetin Kaspiy tenizimen shyghyp Ázerbayjan, Gruziya, odan әri Týrkiya men Europa elderin jalghaytyn Transkaspiy halyqaralyq kólik baghdarynyng jelisinde ornalasqan. Transkaspiy halyqaralyq kólik baghdary (THKB)Ýilestiru komiyteti «QTJ» ÚK» AQ bastamasymen Transkaspiy baghdaryna barlyq qatysushylardyng qosyluymen qúryldy. Ýilestiru komiyteti qatysushy memleketterding barlyghynyng mýddesin eskerip, osy baghdarda jýk aghynyn rettep otyrady. THKB aumaghyndaghy elderding mýddesin THKB Halyqaralyq qauymdastyghy Aziya men Europa baghdaryna jýk jiberu men keri qaray jóneltudegi ózara júmystaryn ýilestirip, mýddelerin eskerip otyrady. Qauymdastyq әkimshilik kedergilerdi jenildetip, bәsekelestikti jýzege asyrady. Ár elderdegi kompaniyalardyng tiyimdi júmys jasauyn qamtamasyz etedi. Sonymen qatar THKB aumaghyna kirmeytin memleketterding de mýddesin eskeredi.

Jana Qúryq parom kesheni THKB aumaghyndaghy kólik-logistikalyq jýiesining negizgi qúramdas bóligi bolyp sanalady. Onyng tiyimdi júmys jasauy Qazaqstannyng halyqaralyq sauda qatynasyn jaqsartugha qyzmet etedi. Quatty jýk aghynyn toqtausyz jýzege asyru «Jana Jibek joly» jobasynyng jana tizbegin qalyptastyrady. Qúryq porty parom keshenin paydalanugha beru Qazaqstannyng teniz qaqpasy ayasyn keneytedi. Transkaspiy halyqaralyq kólik baghdarynyng әleuetin damyta týsedi.

Qúryq porty Kaspiy tenizining logistikalyq tizbegining ótkizu әleuetin 2020 jyldary 6,1 million tonnagha jetkizedi. Kaspiy tenizindegi porttardyng qazaqstandyq logistikalyq tizbegining әleueti jylyna 25,6 million tonna bolady.

Parom kesheni – jýk ótkizuge arnalghan zamanauy teniz kesheni

Qúryq porty parom kesheni elimizding halyqaralyq kólik dәlizderimen qosatyn logistikalyq tizbek qúramyna jatady. Sol arqyly jýk jetkizu merzimin barynsha azaytyp, tasymaldau ýderisin jenildetip, tauar baghasyn arzandatady. Qúryq portynyng parom kesheni elimizding eksporttyq jәne tranzittik әleuetin, kólik dәlizining bәsekelestigin damytyp, mulitimodalidyq tasymaldaudy ósiredi. Qazaqstannyng infraqúrylymyn Euraziyalyq halyqaralyq sauda aghynyna qosady.

Nazerke Abibulla

Abai.kz

 

1 pikir