Senbi, 20 Sәuir 2024
Qúiylsyn kóshing 5813 2 pikir 9 Sәuir, 2018 saghat 09:48

Azamattyq alatyn adamgha yqtiyarhattyng ne qajettiligi bar?

Songhy kezde sheteldegi qazaqtardyng ata júrtqa bet alghan úly kóshi sayabyrlap qalghany belgili. Birneshe jyldyng aldynda qazaq eli kóship kelgen shetel azamattaryna azamattyq berudi qiyndatyp, "Qazaqstanda túraqty tórt jyl túrghandargha ghana azamattyq beriledi" degen zang shygharghan edi. Búl zannyng ishine ata júrtym dep kelgen etnikalyq qazaqtar da qamtylyp, qazaq kósh týbegeyli toqtaugha taqaghan bolatyn.

Qúdaygha shýkir, osy zandy qogham belsendileri, últshyl qauym, kózi ashyq qayratkerler birlese dabyl qaghudyng arqasynda kýshin joyyp, azamattyq qaytadan berile bastady. Endi aitpaghymyz mynau. Qazir týrli əleumettik jelilerden qytay qazaghynyng ashyq qysymgha úshyrap jatqanyn kórip, estip, bilip otyrsyzdar . Sol qysymgha qaramay amalyn tauyp elge kelip, taban tireuge niyettengen aghayyngha azamattyq alu əli de əure-sarsangha toly bolyp túr. Qaghazbastylyq pen jasyryn kedergiler әli bar. Elge aman jetip, "azamattyq alsam boldy" dep ýrkip-qorqyp jetken júrtqa: "Túraqty tirkeu shyqsyn" dep ýsh ay kýtkizedi. Ol shyqqan son, "yqtiyarhatqa" (vid na jiytelistvo) shyt jana qújattar jinap, ony kýtip jәne eki-ýsh ay jýredi. Sodan keyin "yqtiyarhat" qolgha tiygesin baryp azamattyqqa qújat rəsimdey bastaydy.

Osy jarty jyl aralyqta arghy betke eki ret ótuge tura keledi. Sebebi, ol jaqtan beri qaray qytay azamattary Qazaqstangha tek ýsh ay kóleminde jýrip-túrugha rúqsat alyp zorgha shyghady. Osy ýsh ay ishinde qaytyp barmasan, arta qalghan tuys bar, tughan bar solardan qayta-qayta quzatqyzyp, tipti kelmeytin synay tanytsang sol tughandarynnyng birin kepildikke alamyz dep qalayda Qytaygha keltiruding aila-sharghysyn istetedi. Sosyn barmay kór. Osylay barady da, senimsizder qataryna qosylyp, jenil bolsa, on bes kýn, auyr bolsa "sayasy ýirenu" degen lagerge attanyp kete barady. Jaraydy, "yqtiyarhat" shyqty delik, biraq ony alghan adam əli qytay azamaty. "Yqtiyarhatty"  alghanymen onyng eshqanday paydasy joq. Erkin, keng kezde shekaradan kirip-shyghugha kóp jenildigi bar shyghar. Al qazirgidey qysyltayang uaqytta onyng paydasynan ziyany kóp bolyp túr. Yaghni, kelgen aghayyn tezdetip azamattyq ala almay, uaqyttan bir útylsa, búl jaqtaghy kesimdi uaqyty bitip Qytaygha baryp kelemiz dep taghy bir útylyp jatyr.

Osy jerde qogham belsendisi, qazaq kóshining onaluyna ýlken septigin tiygizip, azamattyq tanytyp jýrgen Auyt Múqiybek aghamyzgha jəne shetten kelgen qandastar məselesimen ainalysyp jýrgen Abzal Qúspan, Úlarbek Dəley syndy aghalarymyzgha saual qoyghym keledi. "Azamattyq berudi kópke sozbay, "yqtiyarhatsyz-aq" birden beruge qazaq elining qúzireti jetpey me?"

Búryn arghy bette jýrgende bir kóz, bir qúlaghymyz osy ata-júrtqa elendep túratyn. Endi qazir elge kelgen son, arghy bettegi aghayynnyng qazirgi halin kórip, úiqymyz qasha bastady. "Qay jering auyrsa, janyng sol jerde" degen sóz teginde ras eken. Últty da túttas bir túlgha desek, qyspaqtaghy Qytay qazaghy últymyzdyng ýlken bir bólshegi, tútas bir aghzasy auyr hәlding astynda jatyr deuge bolady. Sol auyrghan jerimiz Qytaydaghy qandastar ýshin səlde bolsa qam jemegen, uayym shekpegen alansyz qazaqtyng qazaqtyghyna da syn bolar.

Sózding toqeteri kóship kelgen qazaqty sandalta bermey, qazaqqa ýsh qaynasa sorpasy qosylmaytyn ózge kóship kelushi últtarmen teng sanamay,  ózgeshe status berip, jyldam azamattyq alugha, erterek sinisip ketuge jaghday jasalsa eken deymiz.

Qúrmetpen: Jaqsybek Qaqan

Abai.kz

 

2 pikir