Degelek keldi – jaz keldi.

Halyq óleni.

Degende Shynaz qala, Shynaz qala,

Shynazdyng shyryndayyn suy az ghana.

Barady degelektey zyrlap ómir,

Qalayyq kýlip-oynap biraz ghana.

Halyq óleni. 

Tamasha kýnder edi ol. Tashkentting kóktemi aqpannyng ekinshi jartysynda-aq appaq gýldi órik bop jaynap shygha keledi de, mәjnýn tal bop bir-aq kýnde dýr kóteriledi, bozqaraghan bop búrqyrap, myrzaterek bop asqaqtaydy. Kóshe, oramdar, bau-baqshalar әn-kýige bólenedi. Kóktem qaratorghay bop әn shyrqap, súr kepter bop sharyqtap, sarybauyr shymshyq bop kýni boyy tynbaydy. Kóktemning týnderi-ay, shirkin. Esinizde me, Fedor Dostaevskiyding «Belye nochi» degen romanynyng bastalar túsy. Eger jalyqtyryp alsam, ghafu etersiz, al bir sәt jat dauysty tyndaugha qúlyqty bolsanyz, qúday tileuinizdi bersin, qúlaq salynyzshy: Byla chudnaya nochi, takaya nochi, kotoraya razve toliko y mojet byti togda, kogda my molody, lubeznyy chitateli. Nebo bylo takoe zvezdnoe, takoe svetloe nebo, chto, vzglyanuv na nego, nevolino nujno bylo sprositi sebya: neujely je mogut jiti pod takim nebom raznye serditye y kapriznye ludi. Eto toje molodoy vopros, lubeznyy chitateli, ocheni molodoy, no poshly ego Vam gospodi chashe na dushu!». Sonday bir týn edi ol, bauyrym. Baqta búlbúl sayraydy. Siz búlbúldyng sayraghanyn estip pe ediniz? «Aq jelen» degen kýiding alpys týrli qayyrymy bar desedi, ә? Úighyr bauyrlardyng «On eki múqamy» bir-birine úqsamaydy. Al búlbúldyng kýii bir otyrysta qansha qúbylyp, neshe týrlenedi eken – biler me edi shirkindi. Jangha jayly jyly jel esedi. Shuly kóktem, jyrly kóktem. Tәnirim-au, sol kýnder shynymen-aq qaytyp oralmay ma? Sengim kelmeydi. …Qaydan ekeni esimde joq, ýige kesh qayttym, jolay baqty kesip ótip, bas pochtagha soghamyn.

Bas pochta. Ásem hauyz shýpildegen,

Áride palauhana týtindegen.

Qaghilez qara bala jýrdi osynda,

Gazetin Almatynyng kýtumenen.

Álinshe әrkimder de aulap kórgen,

Qara óleng – top kiyik qoy zaulap kelgen.

Nemese, bauyry búlaq bir kez maya,

Ol sonyng botasy edi aulaqta órgen…

Ol bir shynary men qaraghashy, aq teregi men sәmbi taly aralas ósken әdemi baq edi. Jastyq baghy, mahabbat baghy bolatyn. Kire beristegi arqaly úzyn oryndyqta býrisip bir qyz otyr eken. Ótip bara jatyp bajaylap qaradym, qasy-kózi qiylghan qaratorynyng әdemisi. Tәjik qyzy bolugha kerek – at jaqty bet bitimi, tәkappar túlghasy, qara búira shashy tau aruy ekenin aityp túr. Ózbek qyzy boluy da mýmkin. Ádette búl elge jana kelgen adam ýshin eki halyqty syrt kelbetine qarap ajyratu qiyn. Ayyrmashylyghyn keyin bayqaysyz. Dastarqany, kiyim kiyisi, kisige mәmilesi, әdep-dәstýri qúda-qonaq shaqyruy bir-birine qatty úqsaydy. Ózbek ziyalylary arasynda týbi tәjik azamattar az emes. Aralas neke tipti jii kezdesedi. «Alystaghy aghayynnan jaqyndaghy jat artyq» demekshi, eki elding birin-biri tuys, bauyr sezinui zand da. Qaymaghy búzylmaghan qazaq auylynan shyqqan men ýshin osynyng bәri tansyq. Tansyq bolghan song qyzyq. Qyz tómen qarap oilanyp otyr. Qabaghy qatu. Eki qasynyng arasyn qosa jaqqan sýrmesi tym qalyng kórindi. Ne әldenege renjip qalghan, ne nauqas. Onyng ýstine múnday beymezgil uaqytta ózbek, tәjik qyzdary kóshege shyqpaydy. Qayta búryldym:

– Devushka, vam pomoshi? – Qyz sózimdi ayaqtatpay teris ainaldy.

– Man ba zabony rusy namefahmam, iltimos ba zabony tojiky ә uzbeky gap zanet. (Tәjikshe ne ózbekshe aitpasanyz, men orys tilin bilmeymin).

– Qaray gór bәlesin, – dedim men. Dedim de qasyna otyryp, betine tike qaradym:

– Shumo zabony qozoqiro mefahmet? (Siz qazaqsha týsinesiz be?) – «Al, qazaqshagha qalay qaraysyz» degen maghyna beretin sóz. Qyz mening qaljynymdy týsinse kerek, saqyldap túryp kýlip aldy. Kýlkisi tap-taza eken.

– Ei, darigha-ay, qyz ghoy ol on jetide, Qyz ekeni kózinen kórinip túr, – deymin ishtey Ótejan aqyn Núrghaliyevti qaytalap.

– Bәli, bәli, – dedi maghan qarap, – bә jony dil mekardam. (Qazaqsha ýirenudi jan-dilimmen qalar edim).

– Solay deshi, – dedim kýlip, – raqmet, әriyne.

– Sizge hәm rahmat. Qyzdyng aty Mahlarayym eken. Mah – parsysha ay degen sóz, aiymy, ekibastan bizding týrkishe de aiym ghoy. «Ákem – tәjik, sheshem – ózbek, men tughanda ekeui at taba almay, kóp oilanypty, aqyry bir-birining kónilin qimasa kerek, әri ózbekshe, әri tәjikshe bolsyn dep, Mahlarayym degen esimge toqtapty» deytin. Qyz Shyrshyq jaqtan kelip, TashGU-ding til-әdebiyet fakulitetinde oqyp jýrdi. Dostasyp kettik. Birde auylyna qonaqqa shaqyrghan. Úzyn pahsa dualdy jaghalap kelip, Shyrshyq suynyng jaghasynda, jar basyna salynghan aq shatyrly ýige keldik. Birden kózim týskeni ýy aldyndaghy qurap qalghan tút aghashynyng basynda degelekting úyasy bar eken. Alystan qaraghanda aryq bozbalanyng basyna kepeshtep kiygize salghan meksikandyqtardyng sambrero qalpaghy siyaqty kórinedi. Súlu qyz edi ol. Men de jas edim. Óleng jazatynmyn. Mahlarayym poeziyany sýishi edi. Sol qyz ýshin, sol qyzgha únau ýshin ghana aqyn bolghym keletin. «Álbәttә, – deytinmin sóiletkim kep, – mirzo Aliysher Navoiy shoiry buzurg ast». (Áriyne, Álisher Nauay úly aqyn ghoy»). «Siz buzurg ahynsiyz», – deytin qyz jana ýirenip jýrgen shala qazaqshasymen. «Buzurg» degendi alghashqyda «búzyq» dep týsinip, ókpelep qalghanym bar. Ol keyin qazaqsha tap-taza sóileytin bop aldy. Ókinishke qaray, mening parsysham damymay qaldy. Ókinish kóp qoy, bauyrym, qaysybirin aitasyn. Qyzdyng ata-anasy zamanauy bilim alghan, kózi ashyq, mәdeniyetti kisiler eken. Bizdi quana qarsy aldy. Eki-ýsh kýn qonaq boldyq. Tashkentting my qaynatar ystyghynan keyin tau bauyryndaghy mynau ýy jәnnattay kórindi. Tómende sylang qaghyp Shyrshyq aghyp jatyr.

Shyjyghan kýnnen qorynbaq bolyp,

Kólenke izdep jan-dene.

Shyrshyqty betke ap shomylmaq bolyp,

Shyqqanda qyzdar sәndene

Shyrshyq aghatyn, yrshyp aghatyn,

Jyrshy bolatyn bar aghyn.

Shyrshyq aghatyn, shymshyp aghatyn,

Aq qayrang sanyn jaghanyn.

Men keyin әlemning talay-talay elderin araladym. Qaysybirining aty esimde de qalmapty. Biraq sol sapardyng lәzzatyn әli kýnge úmyta almay kelemin. Qyzdyng әkesimen ә degennen әngimemiz jarasyp ketti. Jas kezinde Selinograd jaqta shofer bopty. Qazaqtardy sýisine eske alyp otyratyn. Ekeuimiz esik aldyndaghy aivanda úiyqtaymyz. Kýnde qos degelekting silkinip qanat qaqqanynan oyanamyn. Lәilek kelgende qyshlaqtyng balalary «qarsaq shalyp» (qol soghudy ózbekter qarsaq shalu deydi). «Lәilek keldy – yaz buldi, qonatlory qoghoz buldi» dep aiqaylap jýgiredi. Búl bәiitti halyq bahshylarynan da estidim. Ózbek óleninde bizding qara ólendegidey úiqastyng synaday jymdasa bitui, sonday-aq buyn sanynyng ret jýiesi saqtala bermeytinin eskersek, «Lәilek keldi – jaz boldy, qanattary qaghaz boldy» deytin eki jol tipti de nashar bәiit emes. Degelek, shynynda, әdemi qús. Ózbekter ony lәilek deydi eken. Ontýstik qazaqtary bolsa birde lәilek, birde degelek dey beredi. Ásirese shyghystan alaulap kýn shyghyp kele jatqanda úyasynyng ýstinde túryp qos qanatyn eki jaqqa jayyp jiberip, moynyn arqasyna qayyryp alyp túrady-au bir. Keremet suret. Alghashqy kýnderi Mahlarayym ekeumiz, kezek-kezek úyasyna jem tasyp berip jýrdik. Shabaq balyq, búzaubas, dәu shegirtke, et qonyz, baqa, shayan jeydi eken.

– Man laklakharo naghiz mebinam, onho laklakhoy man, – deydi qyz erkelep. («Men degelekterdi óte qatty jaqsy kóremin, búlar – mening degelekterim»).

– Laklakhoy shumo hushrhy buda and, – deymin men kýlip, – onho monandy shumo hushrhy qaftand. («Degelekteriniz rasynda da әdemi eken, óziniz siyaqty».)

– Tәshәkkýr, hursand haftam, – deydi qyz (Raqmet, rizamyn), – bilesing be, men jigit degelekke Tahiyr, qyz degelekke Zuhra dep at qoydym. Olar bir-birine shyn berilgen, adal, mahabbatqa berik qústar. Erte kóktemde tughan jerge olaruyn kóruding ózi – bir ghaniybet. Áueli Tahir keledi. Qyshlaqty ainalyp úshyp jýredi de, bizding ýidi jyldaghyday jazbay tanyp, byltyr tastap ketken úyasyna kep qonady. Kele iske kirisedi. «Ýiinin» kem-ketigin toltyryp, jamap-jasqay bastaydy. Quraghan bútaqtardy alyp tastap, jana óskin jas japyraqtardy, maqta, mamyq qaldyqtaryn tasidy. Keshqúrym jan-jaghyna qarap taranady, tandayyn taqyldatady. Búl – Zuhrany saghynghany. Úzamay Zuhra keledi. Ekeui birigip úyany qayta tazartady, keneytedi, úlghaytady. Tahir – keremet enbekqor, biraq tym qyzghanshaq. Alda-jalda osy mangha ózge qústar kele qalsa, ol birden shayqasa ketuge әrqashan da әzir. Qyzghanshaqtyghy jaqsy emes qoy, ә? – deydi qyz.

– Sýiedi ghoy, sýimese qyzghanar ma edi? – deymin beyne ghashyqtar turaly ertegi tyndap otyrghanday eltip.

– Zuhra – adal. Tahir joqta úyagha kelgen basqa degelekti qanatymen jasqap quyp jibergenin talay kórdim. Tahirdyng taghy bir jaman qasiyeti – tóbelesqúmar. Kórshi qyshlaqtyng degelekterimen shayqasqanyn kórgenim bar, jaralanghanyna qaramay tóbelesedi, qúlap qalsa qayta túryp, úmtylady. Talay ret әkem ajyratyp aldy, әitpese bayaghyda ólip qalar edi.

– Zuhra әdemi bolghan song qyryndaytyndar kóp shyghar, – deymin әzilge búryp, – әitpese Tahir bekerden beker nege tóbelessin?!

– Ádemi bop tughany ýshin Zuhra kinәli emes qoy, – deydi qyz múnayyp, – biraq Tahirdyng Zuhra degenge shyghargha jany joq, óte meyirimdi. Ásirese, mahabbat mausymynda kóp erkeletedi. Túmsyghyn túmsyghyna ýikelep, týu basynan bauyryna deyin sylap-sipap shyghady. Zuhrany kórseniz ghoy, sol mezet odan ótken baqytty qús joq shyghar, әste. Basyn Tahirdyng bauyryna tyghyp, búiygha týsedi. Kóktemning qyzyqqa toly әdemi týnderi bastalady olar ýshin. Ekeui úyanyng týbine týsip ketedi de, biraz uaqyt kórinbey qoyady. Bir uaq dýr silkinip Tahir kóteriledi, kerilip Zuhra shyghady. Ekeui bir-birine erkelep, qaytadan tazalana bastaydy. Úyada eki-ýsh, keyde bes-alty júmyrtqa payda bolatyny keyinirek. Ózing kórding ghoy, júmyrtqalary týieqústyng júmyrtqalary sekildi iri, salmaghy jýz grammday. Úya basu – erli-zayypty ekeuine teng mindet. Zuhra siyaqty Tahir de kóp uaqytyn júmyrtqa shayqap ótkizedi. Byltyr jiyrma jeti kýnde, biyl, mine, otyz tórt kýnde balapan shygharyp otyr. Balapandaryna qarasang әuesing keledi, júmyrtqadan shygha sap, kózin ashyp-júmyp, qyzyl-sary ayaqtary tyrbandap, ýlpildek aq týbitke oranghan kishkentay ghana degeleksheler qap-qara túmsyghymen enesin týrtkiley bastaydy. Biraq degelekterding ózge qústardan aiyrmashylyghy sonda – ә degende balapandaryna túmsyghymen jem әkep bermeydi, әdepkide úyanyng shetine mol ghyp qoyasyn aqtaryp tastaydy. Balapandar bolsa sol qoyamen auyzdanady. Degelektey jýregi júqa ata-anany kórmedim. Kýn suysa balapandaryn bauyryna basa qalady, ystyq kýnderi bolsa túmsyghyna su toltyryp kishkentaylarynyng tóbesinen su qúiyp, salqyn «dushqa» týsiredi. Zuhra «bazargha» ketkende, Tahir ýide qalady, al Tahir «angha» shyqsa, Zuhra úyadan bir adym úzamaydy. Taghy bir qyzyghy – degelek naghyz ýndemesting ózi. Qauip tónse de, balapanyn úshyryp (balapandary, әdette bir jarym, eki aidan song úsha bastaydy), quansa da ýndemeydi. Tipti tóbelesip jatqan degelekterding ózi dauys shygharmaydy, ýnsiz júlqysady, dybys shygharmay óledi. Bar dybysy – qanatyn qaqqany, sosyn tandayyn taqyldatady. Boldy. Degelekting әni de, kýii de, kýiingeni de, kýlgeni de sol. Mahlarayym degelek turaly tandy tangha úryp әngime aitugha bar. Men tyndaudan, sirә, jalyqpaymyn.

– Endi sizder qaytynyzdar, – dedi әkesi alghashqy balapan shyqqan kýni. Óninde bir abyrju bar edi. Qyzdyng sheshesi әri ainalyp, as ýige kirip ketti. Tәjik-ózbekte әiel kisi erkegimen jarysa sóilemeydi, tipti qyz bala әkesimen ashyq әngimelespeydi, ne aitqysy kelse de sheshesi arqyly aitady:

– Jylda osylay, lәilek balapan shyghara bastasa boldy, meni qalagha qaytaryp jiberesizder, oiyjan, – dedi qyz sheshesine múnyn shaghyp, – al men lәilekterimning kishkentay balapandaryn erkeletkim keledi. Qayta ainalyp kelgenimshe olar qanaty qatayyp, ýlken qús bop ketedi – birtýrli qyzyq emes. Al keybireuleri mýlde basqa úyagha ketip qalady.

– Lәilekting balapandary birden qanattanyp kete qoymaydy. Bir jarym, eki ay uaqyt keregin bilesiz. Olar úsha bastaghanda sizdi ózim baryp alyp kelemin, qyzym, – dedi әkesi júbatyp.

– Hop, әdә. Avtostansiyagha tórteumiz birge bardyq. Qyz sheshesimen biylet alugha ketti de, әkesi ekeumiz shayhanagha bettedik.

– Siz qapa bolmanyz, ýkam, – dedi әkesi shaydan úrttap túryp, – qyzymyzdyng tughannan jýregi auyrady. Kórer tandy kózimen atyratyn kezderi bolady. Men Mahlarayymdy alghash kezedstirgen týndi esime aldym.

– Ondayda biz qaydan úiyqtayyq, týnimen qasynda otyramyz. Siz renjitpeniz ony, Qúday tileuinizdi bersin… Men asyp-sasyp әldene aitpaqshy bop oqtalghanym sol edi, aghamyz qolyn kóterdi, «kerek emes» degeni.

– Ýige kelgen qonaqqa «tez qaytyndar» deytin búl naghylghan músylman dep túrghan shygharsyz, – dedi әngimesin jalghap, – qapa bolmanyz, gәp basqada. Lәilegimizding balapan shygharghanyn kórdiniz. Mahlarayym ony jýdә jaqsy kóredi, chunky bala kezinen bauyr basyp qalghan jayy bar. Lekiyn, siz bilmeysiz, ýkәm… Ol ýndemey qaldy.

– Neni aitasyz?

– E, ýkә, ýkә, – dep terezege qarady. – Búl bir auyr jayt. Lәilegimiz birazdan song balapandaryn bir-birlep jerge laqtyryp óltire bastaydy, tiri qalghanyn úyasyna qayta salsanyz, belinen bir-aq tistep bólip tastaydy. Shunday kәpir qús ta padaryna lahnat… Mahlarayym ony bilmeydi. Bu duniyadaghy eng gózal, eng mehriban qús lәilek dep oilaydy. Óz balapandaryn ózi óltirgenin kórse jýrek talmasy ústap, qúlap qala ma dep qorqamyn, ýkam. Kim biledi, túrmys qúrsa jýrek auruy qalyp ketedi deydi.

Keyin…

Keyin mening basymnan ne ótpedi?

Múnar japty sary beldi,

Múndy kýzim taghy keldi,

Kemdi kýn syrlas boldyq dәm-túz jazyp.

Mәjnýn tal,

qoshtasalyq, janym, endi.

Men degen sonday janmyn, ókpeleme,

Shaqyrma,

ótinemin, ket deme de.

Áziyzim, jolgha qarap sarghaysang da,

Bir qúsyng oralmaydy kóktemede.

Tashkenke aragha on jyl salyp oraldym. Ertenine-aq Mahlarayymdy izdegenmin – taba almadym. Shyrshyqqa da bardym – әkesining ýii kóship ketipti. Bayaghy degelek úya salghan tút aghashy joq, orynynda bir dóngelegi joq esek arba túr. Oraq múryn nәn ózbek darbazadan moynyn sozyp «Hasam ursun, aka, man behobarman» dedi de, ainalyp jónine ketti. («Ant atsyn, agha, qayda ekenderin bilmeymin»). Men sóitip Mahlarayymdy joghalttym. Odan beri de talay su aqty. Qayda jýrsem de degelekti izdep jýremin. Jazatayym úyasyn kóre qalsam, toqtap úzaq qaraymyn. Oiyma qay-qaydaghy týsedi. Bizding qazaq jerining Shymkent, Jambyl, Almaty aimaqtarynda bolmasa, ózge jerlerden  degelek kórgem joq. Ol ózi siyrek úshyrasatyn qús. Osydan on-on bes jyl búryn Týrkistan qalasynyng manyna toptasqan Qarnaq, Sauran, Shornaq, Úranqay, Satymsay auyldarynda, Sayram, Keles audandarynda, Bógen, Maqtaral, Jetisay jaqta birdi-ekili úyalaryn kóretinbiz. Ontýstiktegi «Juantóbe» degen auyl Sozaq audanynyng darbazasy sekildi. Ókinishke qaray, songhy degelek búl auyldan 1978 jyly úshyp ketken. Tәken Álimqúlov aghamyz jyr ghyp aitatyn, «aq lәilek, qara lәilek, kórmeding be, jerine uaghda aitqan kelmeding be?» dep bastalatyn óleng de úmyt bolghaly qashan. Sanannyng alys týkpirinde jatatyn bir saghynyshtar bolady eken, kýndelikti ómirde kýiki tirlikpen jýrip oghan mәn bere bermeymiz. IYen dalada, tau ishinde qansyp jatatyn eski arnalardy kórgeniniz bar ma, jyl on eki ay eleusiz, súrqay, súrghylt kýii kózge de, kónilge de elenbey, sol jatqan kýii jata beredi emes pe? Bir kýni alay-dýley arqyrap qarghyn jýrip ótedi. Tasqynnan song aqyq tastar jaltyrap, jerding betine shygha keledi emes pe? Degelek – mening kóp shaylyqqan kónilimning qarghyny ispetti. Ózin óte siyrek kóremin, biraq kórsem boldy, alysta, týu alysta, qiyal jetpes qashyqta qalyp qoyghan, әldeqashan úmyt bolghan qaydaghy bir eski múnymdy, ózge týgil ózime aitugha qimaytyn tәtti múnymdy qozghap, búiyghy kónilding úipa-túipasyn shygharady. Nesin jasyrayyn:

Bir әn bar, tyndaugha ony qorqamyn men,

Keter dep toghan búzyp tolyq qayghy, – dep bir ólende aitylghanday, degelekti kórmeuge, ol turaly oilamaugha tyrysqan kezderim de boldy. Adam ózinen ózi qashyp qútyla almaydy eken. Ana jyly turistik saparmen Búharagha bardym. Jergilikti tarihshy jigit múndaghy Kalyan múnarasynyng biyiktigi 46,5 metr dedi. Búl on eki qabat ýimen birdey degen sóz. Biraq, meni tanghaldyrghan ol emes. Meni tanghaldyrghan – sol múnaranyng tóbesine degelek úya salypty. Jýregim shanshyp ketti. Sebebi jol boyy Mahlarayymdy oilap kele jatqam. Germaniyanyng Nabburg degen qalasy 1644 jyldan beri qaray jylda aq degelekter kelip úya salatyn shahar retinde әlemge әigili… men ol qalada da boldym. Jol bastaushy bop jýrgen Mehmed esimdi týrik jigiti: «Bizding tilimizde búl qústy «leylek» deydi, keyde «hadjy baba» dep te ataydy», – degende mening esime ony ukraindyqtardyng «lelek, leleka» deytini týsti. Tatarlar bolsa «leklek» deydi. Bizding jas kezimizde «Belyy aist letiyt, nad belesym Polesiem letiyt…» dep bastalatyn әn bolushy edi ghoy, birde sol әndi tyndap otyrghanda manghystaulyq Vladimir Shitov degen jurnalist Shetpe, Oghlandy degen jerlerde qara lәilek kezdesetinin, ony jergilikti qazaqtar «qarabay» deytinin aitty. Meni bayaghy «Batyrlar jyryndaghy», «Kókqútan men qarabay kóterilip úshqansha belinen bir-aq basady» deytin Tayburyldyng shabysyn oiladym. Sóitsem, qarabayy qara degelek emes, kәdimgi qarabay bop shyqty. Qara degelek (chernyy aist) Shyghys Qazaqstan oblysynyng Marqakól, Kýrshim, Zaysan audandarynda bar ekeni turaly oqyghanym bar.

Qazaqstannyng ózge aimaqtarynan qara lәilek kezdestirdim degen adamdy óz basym kórgenim joq. Aytushylargha sensek, ol ózi bir jalghyzdyqty únatatyn «kisikiyik» qús bolsa kerek, men siyaqty… Sondyqtan bolar, izdemedim, ol mening janyma bolmys-tirshiligimen, sayaq jýrisimen jýregimdi auyrtqannan ózge ne beredi? Jalghyzdyng óz basymda da jetkilikti. Keyde ózime tang qalamyn. Mahlarayymnyng әkesi aitqanday, degelek óz balapanyn, nege ekeni belgisiz, úyadan laqtyryp óltiretin jauyz qús… Al mendegi essiz sezim ómir boyy Mahlarayym ólerdey sýigen nәzik qústy izdep keledi. Ádette, aqyndar sýigen jargha óleng arnasa, «qayda, qashan, qay jerlerde jýrsem de seni oilaymyn», – dep jazady ghoy. Ras shyghar. Men aqyn emespin. Jasyraq kezimde óleng jazghanymdy aittym ghoy. Keyin oilasam, jasyng otyzdan asqan song óleng jazu qyzyq ta qiyn da emes eken. Býginde jastar jazghan, әsirese qyz aqyndar qalamynan tughan jyrlardy miyqtan kýlip otyryp oqityn jasqa jettik. Eshtenege senbeymin. Sengim de kelmeydi. Bir adam adal bolsa men adal emes pe edim, bir bala anqau bolsa men anqau emes pe edim? Joq nәrseni bar dep úghatyn, ótirikke imanday senetin sol bir kezderdi eske alsam, kózime jas ýiiriledi. Men, jalpy, jii jylaytyn adammyn. Biraq kózimning jasyn eshkimge kórsetpeymin jәne ózimning jastyq shaghym turaly eshkimge eshqashan aghymnan jarylyp әngime aitqan emespin, endigi qalghan ghúmyrda aitpaytyn da shygharmyn. Artyq sózding keregi ne? Áste, búrynghy zamanda tusam, men japan týzde jalghyz jortqan qaraqshy bolar ma edim? Nege deseniz, jalghyzdyqty únatamyn. Jalghyzdyq pen ýnsizdik. Qayda, qashan, qay jerlerde jýrsem de jadymda Mahlarayym jýredi. Qanday sapargha shyqsam da, ózimmen birge qiyalymda Mahlarayymdy ala ketemin, ýide otyrudy únatpaytynym sodan ba eken?

Sen qaydasyn, Mahlarayym?

Men qatty qartayyp kettim. Býginde meni kórseng tanymay qaluyng da mýmkin. Al men seni qyryq qyzdyng ishinen qyryq jyldan song da jazbay tanyr edim.

«Lәilek» atty dastan jazshy», – deytinsin.

Jaza almadym, ainam.

Jazyp, jariya etip keregi ne?

Sen mening jýregimdesin, aq lәilek. Saghyndym seni. Keshir…

Derekkózi: massaget.kz

Abai.kz