Beysenbi, 18 Sәuir 2024
Alasapyran 9907 9 pikir 4 Qyrkýiek, 2017 saghat 15:34

Miyanma qyrghyny...

 

Ontýstik Shyghys Aziya aumaghyndaghy Ýndiqytay týbeginde ornalasqan Miyanma Odaghynda jantýrshigerlik súmdyq oqigha boldy. Halyqaralyq aqparat kózderining deregine sýiensek, Miyanmada 400 músylman ayausyz qyrghyngha úshyraghan. Resmy Neypido (Myanimy Odaghynyng astanasy) taratqan habargha qarasaq, rohinja-músylmandary poliyseylerge qatarynan birneshe mәrte shabuyl jasaghan kórinedi. Qaruly qaqtyghys tilep qaghynghan jayt 25 tamyzdan beri kórinis tauyp jatsa kerek. Miyanma әskeri «rohinja-jasaqtary» 90  ret býlik shyghardy dep otyr. Sol isting aqyry әlgindey bolghan. Rohinja-músylmandary qazir Bangladeshke bas saughalap bosu ýstinde. Óitkeni  jergilikti polisiya músylmandardyng izine týsip, qysymgha aluda. Qytaydyng Sinihua agenttigi Nәf ózeninen óterde 40 adam sugha ketti dep jazdy.

Rohinjalar – búlar etnikalyq bengal-músylmandar. HIH ghasyrdyng sony men HH ghasyrdyng basyn ala Aghylshyn ókimetining pәrmenimen Rakhayn shtatynyng Arakan aimaghynan qonys tepken músylmandardyng qarasy jarty milliongha jaqyndaydy. Olardyng deni Miyanma Odaghynyng azamattyghyn alyp ýlgermegen túrghyndar.

Tútas jahandanugha bet alghan býgingi adamzat qoghamy ýshin genosiyd, jappay qyryp-joy әreketi bolyp tabylatyn shetin oqighagha baylanysty әzirge halyqaralyq bedeldi úiymdar naqty mәlimdeme jasay qoyghan joq. Alayda, jekelegen túlghalar Miyanmadaghy ahualgha qatysty pikir bildire bastady. Sonyng biri Týrkiya Respublikasynyng preziydenti Tayyp Erdoghan. Ol Miyanmadaghy jaytty «músylmandargha qarsy jasalghan genosiyd» dedi. Erdoghan Miyanma qyrghynyn BÚÚ dengeyinde talqylap, pәrmen etuge uәde berip otyr. Al, Cheshenstan Respublikasynyng jetkeshisi Ramzan Qadyrov bolsa, qúqyqqorghau úiymdary men halyqaralyq qoghamdastyqtardy aiyptay kelip: «Cheshenstanda bireu týshkirip qalsa, mәlimdeme jasaugha dayyn otyratyn elderding kósemderi nege ýnsiz? BÚÚ-nyng Bas hatshylyghy Miyanma biyligin synaudyng ornyna Bangladeshten bosqyndargha pana berudi súrauda. BÚÚ-nyng Adam Qúqyghy burosy tipti júmsaryp, Miyanma biyliginen әleumettik jelilerdegi últaralyq dau-janjaldy toqtatudy súrap, ótinish jasauda. Osynyng ózi kýlkili emes pe?» - degendi aitty. Miyanma qyrghyny turaly QR Senatynyng tóraghasy, kәsiby diplomat Qasym-Jomart Toqaev ta ýnsiz qala almady. Ol  Twitter-degi paraqshasynda: «BÚÚ jazyqsyz músylmandardyng japa shegip, repressiyagha úshyrauyna baylanysty BÚÚ tiyisinshe shúghyl mәlimdeme jasauy kerek» dep jazdy.

Esterinizge sala keteyik, Miyanma 2012 jylgha deyin әskeriylerding biyliginde bolghan el. 2012 jyly biylik basyna kelgen Aun San Su Chjy hanym biylikti azamattyq qoghamnyng qolyna alyp bergeni ýshin Nobeli syilyghymen marapattalghan bolatyn.

Abai.kz

9 pikir