Senbi, 20 Sәuir 2024
Qogham 6853 0 pikir 27 Aqpan, 2017 saghat 08:04

QR PREZIYDENTIN NOBEL SYILYGhYNA ÚSYNDY

Bazeli (Shveysariya) beybitshilik kenesi Beybitshilik ghylymiy-zertteu institutynyng diyrektory Alin Vare Qazaqstan Preziydenti Núrsúltan Nazarbaev pen «ATOM» jobasynyng qúrmetti elshisi, suretshi Kәripbek Kýiikovti Nobeli syilyghyna úsyndy, dep habarlaydy QazAqparat.

Búl jayynda antiyadrolyq qozghalys belsendisi ózining Feysbuktegi paraqshasynda jazdy.

«Aghymdaghy jyly men Kәripbek Kýiikov pen Preziydent Núrsúltan Nazarbaevty yadrolyq qarudy joiydaghy eren kýsh-jigerleri ýshin beybitshilik salasyndaghy Nobeli syilyghyna úsyndym», – dep jazdy ol.

Alin Vare kórsetken siltemedegi syilyqqa ýmitkerler short-paraghynda Nazarbaev pen Kýiikovti úsynu britandyq sayasatker Bill Kiddten týsken. Ótinimde Memleket basshysy Núrsúltan Nazarbaevtyng Qazaqstan kóshbasshysy retinde 22 jyl boyy yadrolyq qarusyzdanu salasynda birqatar manyzdy bastamalar qabyldaghandyghy aitylghan.

QR Preziydenti yadrolyq qarudan azat әlemge qol jetkizu prosesine yqpal etetin birqatar bastamany qabyldaudy jalghastyryp keledi.

Al Kәripbek Kýiikov jetekshilik etetin «ATOM» jobasy әlemdi yadrolyq qarudan azat etuge baghyttalghan.

Alin Vare – «Parlamentshiler yadrolyq qarudy taratpau jәne qarusyzdanu ýshin» halyqaralyq forumynyng jahandyq ýilestiruishisi.

Esterinizge sala keteyik, beyresmy derek kózderi Qazaqstan ýkimetining Preziydent Núrsúltan Nazarbaevty Nobeli syilyghyna úsynu joldaryn 2000 jyldardyng basynan qolgha alghanyn aitady dep jazady Azattyq.org sayty.

2003 jyly búl mәsele boyynsha Qazaqstannyng resmy ókilderi halyqaralyq dengeyde qoldau izdey bastaghan. Al 2006 jyly Qazaqstan halqy assambleyasy, pәkistandyq teolog pen amerikalyq kongresmen resmy týrde Preziydent Nazarbaevty Beybitshilik boyynsha Nobeli syilyghyna alghash ret úsynady. Resmy sebep - "әlemde beybitshilikti saqtaugha jәne halyqtar arasyndaghy dostyqty nyghaytugha qosqan ýlesi ýshin" bolsa kerek.

Áytkenmen búl jyly syilyqty Bangladeshtegi eng kedey toptargha tiyimdi nesie beru isin jetildirip, "kedeyler bankin" qúrghan, jýzdegen myng adamdy asharshylyq pen qayyrshylyqtan qútqaryp qalghan Muhammad Yunus aldy (surette).

2008 jyly AQSh Kongresining eki mýshesi Qazaqstan Preziydentin "yadrolyq qarudy taratpau isine qosqan ýlesi" ýshin syilyqqa taghy úsynady.

Degenmen búl joly fin diplomaty Martty Ahtisaary (surette) BÚÚ-nyng qyzmetkeri retinde birneshe qúrlyqta basyn qaterge tige jýrip qaruly qaqtyghystardyng aldyn alyp, óte sәtti bitimge shaqyru júmystaryn jasaghany ýshin Beybitshilik syilyghyna layyq dep tanyldy.

2009 jyly sheshenstandyq balalar ýii Qazaqstan Preziydentin stalindik qughyn-sýrginnen japa shekkenderge jasaghan qamqorlyghy ýshin syilyqqa qayyra úsynady.

Alayda onyng jolyn AQSh-tyng qara nәsilden saylanghan túnghysh Preziydenti Barak Obama kesti.

2010 jyly Dýniyejýzilik týrki elderi assambleyasy atty úiym jetekshisi men týrik jurnaliysi Preziydent Nazarbaevty Semey poligonyn japqany ýshin jәne bir mәrte úsynady.

Biraq búl joly Beybitshilik syilyghy әlemdegi eng repressivtik rejimderding birinde úzaq jyldar boyy tynbay adam qúqyqtary ýshin kýresip kele jatqan qytaylyq qogham qayratkeri Lu Syaobogha (surette zayybymen) tapsyryldy.

2011 jyly Núrsúltan Nazarbaevty Nobelige úsynushylar sany kýrt artty. Norvegiyalyq ýkimettik emes úiym, "Aq Orda" qozghalysy, sheshen-ingush mәdeny ortalyghy, Qyrghyzstan parlamenti Preziydent Nazarbaevtyng "yadrolyq qarusyzdanu men beybitshilikti nyghaytugha qosqan ýlesin" atay otyryp, ony Beybitshilik syilyghyna layyq túlgha retinde tanityndaryn jetkizedi.

Biraq Afrika men arab әleminen shyqqan ýsh birdey әiel qayratker búl joly da Qazaqstan Preziydentine Nobeli syilyghyn búiyrtpady. Óz elderinde bolyp jatqan qoghamdyq-sayasy ózgeristerge tikeley yqpal etken Liyberiyanyng demokratiyalyq jolmen saylanghan Preziydenti Ellen Djonson-Serliyf, osy elding qoghamdyq belsendisi Leyma Gboviy men yemendik oppozisiya jetekshisi Tavakul (Tәuekel) Karman Beybitshilik syilyghyn bólip aldy.

2012 jyly tamyz aiynda Astanada ótken «Yadrolyq synaqtargha tyiym saludan - yadrolyq qarudan azat әlemge» atty halyqaralyq konfe­rensiyada BÚÚ-nyng kanadalyq ókili Duglas Rosh pen AQSh kongresining mýshesi Eny Faleomavaega Qazaqstan preziydentin Beybitshilik boyynsha Nobeli syilyghyna altynshy mәrte úsyndy. Búl bastamany Japoniya parlamentining deputaty Hiroiky Moriyama da qoldap shyqqany turaly habar tarady.

Alayda, 2012 jylghy Beybitshilik boyynsha Nobeli syilyghy jarty ghasyrdan astam uaqyt kәri qúrlyqtaghy integrasiya men demkoratiyalyq ahualdy jaqsartugha qosqan ýlesi ýshin Europa Odaghyna tabys etildi.

Sonymen QR Preziydenti kezekti mәrte, osymen jetinshi ret, әigili Nobeli syilyghynan ýmitker bolyp otyr. Atalghan syilyqty taghayyndaytyn qazylar alqasy Núrsúltan Nazarbaevtyng keyingi kezderi elaralyq bitimgershilik isine belsene qatysyp, soyyl súrap soqtyghysyp qala jazdaghan Týrkiya men Resey arasyna araaghayyndyq qyzmet etkenin, sonday-aq Siriyadaghy qantógisti toqtatu ýshin Astanany kelissóz alany etip úsynghanyn eskerer degen ýmittemiz.

Abai.kz

0 pikir