Júma, 29 Nauryz 2024
Talqy 8450 0 pikir 21 Nauryz, 2017 saghat 09:34

"INTELLEKTUALDYQ ÚLT-2020" BAGhDARLAMASYN QALAY ISKE ASYRAMYZ?

Preziydentting «Intellektualidyq Últ-2020» baghdarlamasyn iske asyru maqsatynda jәne Últtyng aldyndaghy birinshi mindet, onyng sanyn ósiru bolyp túrghan jaghdayda memleketting strategiyasy osy mәselelerdi sheshuge júmyldyrylyp, demografiyalyq sayasatta tómendegidey kezek kýttirmes sharalardy iske asyru kerek:

- dýniyege kelgen әr balagha qazynadan  5,0-7,0 myng AQSh doll. kóleminde bir jolghy memlekettik jәrdemaqy beru;

-  bala kәmelet jasqa tolghansha ortasha ailyq tabystyng dengeyinde ay sayynghy jәrdemaqy beru;

- ýsh jәne odan da kóp bala tәrbiyelegen anagha balalary kәmeletke tolghangha deyin ortasha bir ailyq, bes balagha 1,5 ailyq, jeti balagha eki ailyq tabystyng kóleminde kómek tóleu;

- tórt jәne odan da kóp bala tәrbiyelegen analardy memlekettik orden, medalidarmen marapattau jәne olardyng dәrejesine baylanysty analargha kórsetetin dәrigerlik kómekte, pәter aluda jenildikter jasaudy zandastyru; - “Batyr Ananyn” dәrejesin “Qazaqstan Enbek Erimen” tenestiru;

- kóp balaly otbasylargha әleumettik jәne salyq jenildikterin jasau;

- kóp balaly otbasynan shyqqan balalargha jogharghy oqu oryndaryna týsu, júmysqa ornalasu, jas mamandargha pәter aluda jenildikter jasau;

- últtyng gendik qoryna ziyan tiygizip otyrghan abort jasaugha zanmen tiym salu;

- әielder men qyzdardy auyr jәne densaulyqqa ziyandy júmystardan bosatyp, jenil júmyspen qamtamasyz etu;

- qazaqta «qyz on ýshte otau iyesi» deydi jәne biz soltýstik emes, shyghys halqy bolghandyqtan qyzdardyng 16 jastan otbasyn qúruyn zandastyru;

- Qazaq qoghamynda jetim-jesir bolmaghan. «Jeti jarghy» siyaqty dala zandaryndaghy әmengerlik t.b. zamangha say progressivti jayttardy zandastyru;

- Ýkimet tarapynan tastandy bala bolmaudyng aldyn-alu sharalaryn qabyldap, ana men sәbiydi memleket qamqorlyghyna alu;

- Elde ondaghan jyldar boyy 330-350 myng otyzdan asqan qyz-kelinshek túrmys qúrmay qaluda. Qazaqstan Islam órkeniyetine jatatyn el bolghandyqtan, osy dindegi er men әielding otbasyndaghy araqatynasy, anany qúrmetteu, úrpaq tәrbiyesi t.b. ómirsheng ústanymdaryna qoghamda ong kózqaras qalyptastyryp, tәrbie qúralyna ainaldyru qajet.

Damyghan zayyrly elderding barlyghyndaghy ar (nravstvennosti) men morali dinge negizdelse, bizde sayasy etiyket («Sayasy etiyketting qauiptiligi, onda satushy da satyp alushy da aldanady» K. Marks) ne ateizmge shyrmalghan. Zayyrlylyq ol qoghamnyng formasy, al mazmúny - ol әlemdik dinge yaghny órkeniyetke negizdeledi. Mysaly, qazirgi әlemdik naryqtaghy qosymsha payda tabudyng ózi de protestanttyq ústanymgha negizdelgen. Islamda qosymsha payda tabu degen joq. Qazaq memleketining negizi de Malayziya, Indoneziya elderi siyaqty Islamnyng ústanymdaryna negizdelgende ol órkeniyetke qadam basady;

- Últtyq qordyng belgili bóligi, qoghamnyng túraqty damuyn qamtamasyz etip, demografiyalyq sayasatty iske asyratyn “Demografiyalyq qorgha” bóludi zandastyru.

Memleket tarapynan osynday sharalardy jýieli týrde jasau halyqtyng túraqty ósimin qamtamasyz etedi.

Qazaqstannyng jer kólemi jaghynan әlemde toghyzynshy orynda bolghanymen, halqynyng sany jóninen alghashqy jýz elding sonynda. Elding geosayasy jaghdayy men ondaghy túrghyndardyng kóp últtylyghyn eskersek, onyng qorghanys qabiletin kýsheytip, túraqty damuy ýshin, halyq sany jaqyn uaqytta kem degende 20-23 milliongha, 2050-shi jyldary 35-40, ghasyrdyng ayaghynda 65-70 mln-gha jetu kerek. Búl mindetti oryndau memleketting basymdy baghdarlamasy bolyp tabylady.

Janúzaq Ákim

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1578
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2278
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3596