Almaty qalasyndaghy Últtyq ghylym akademiyasynda «Urban forum Almaty 2016» konferensiyasy ótti. Almaty qalasy әkimdigining qoldauymen úiymdastyrylghan jiyn 5 aspektige negizdelgen. Qalanyng aqparattyq kelbeti, ekologiyalyq tazalyq, jasyl aimaqtar, infraqúrylymdyq әm arhiytekturalyq kórkemdik,  postindustrialdy mәdeniyet jәne biznes pen ekonomika seksiyalary boyynsha otandyq jәne sheteldik mamandar arnayy dәrister jýrgizip, Almaty qalasyndaghy shaghyn jәne orta biznesti damytugha baghyttalghan tyng jobalardy úsyndy.

Ásirese konstruktivti damu, jaghymsyz faktorlargha qarsy kýres, ishki jәne syrtqy resrustargha tәueldilikten arylu sekildi mәselelerdi qamtityn «Resilience» konsepsiyasy Almaty qalasyndaghy  shaghyn jәne orta biznes ókilderi ýshin aitarlyqtay manyzgha iye.

Osy túrghydan Almaty qalasyndaghy «Almaty damu ortalyghy» AQ basqarma tóraghasy Áset Abdullaev qalalyq әkimshilikting shaghyn jәne orta biznesti damytugha airyqsha kónil bólip otyrghanyn aitty.

Áset Abdullaev, «Almaty damu ortalyghy» AQ basqarmy tóraghasy:

-Ayta ketu kerek, Almaty qalasy әkimshiligi shaghyn jәne orta biyzensti damytugha erekshe kónil bólip otyr. Ózderiniz biletindey Respublikamyz boyynsha biznesti qoldaugha arnalghan Memlekettik baghdarlamasynda Almaty, Shymkent, Astana jәne Aqtóbe qalalaryna basymdyq bergen. Qazirding ózinde qalamyzda týrli startap jobalar boyynsha júmystar jýrgizilude.

Mysaly, budjetten 1,5 milliard tenge shaghyn jәne orta biznesti qoldaugha bólinip otyr. Endi kәsipkerler nemese startap joba avtorlary búl kómekti qalay alady degen zandy súraq tuady. Onyng birneshe joly bar. Birinshi, Memlekettik tapsyrys arqyly materialdyq, qarjylyq demeushilik ala alady. Ol degeniniz tender. Memlekettik tapsyryspen tenderge qatysyp, jobanyng tiyimdiligin dәleldeu kerek. Ekinshi joly basqarushy organdar arlyqy qoldaugha ie bolu. Búnyng jarqyn mysaly «Almaty parking» jәne «Onay» jobalary. Búryndary qala kóshelerine nemese jabayy parkingterge kólikterin qoyyp, ol ýshin tólengen qarajat әrkimning qaltasynda ketip jatatyn bolsa, qazir búl birizdendirildi. Endi belgili bir kompaniya parkingke jauapty. Terminaldar arqyly tóletenin aqsha ainalymda bolady jәne ol birden Memlekettik kiris departamentining baqylaunda bolady. Demek, salyq ta tólenedi, kәsipker de ózine tiyisti ýlesine ie bolady. Dәl sol sekildi «Onay» tólemder jobasyn aitugha bolady.

Osynday jobalardy әkimshilikke, bizge úsynatyn bolsa, әriyne biz qoldau kórsetuge dayarmyz. Tek biznes jeke paydaghy emes, әleumettik manyzgha ie boluy kerek. Sonda ghana ekonomika da basqasy da damityn bolady.

Ayta ketu kerek, Almaty qalasynyng jalpy audany songhy 5 jylda 3,5 esege óskenin eskersek, qala potensialyna Nauryzbay, Alatau audandary qosyldy. Múnyng syrtynda Almatynyng irgesindegi Qaskelen, Talghar, Alghabas, GRES bar. Demek, Almatyda kәsipkerlikpen ainalysugha ýlken mýmkindikter bar. Megapolistegi 1,5 millionnan astam túrghyn men resmy tirkelmegen,  migrattardy qosqanda 2,5 millionnan asatyn naryq taghy bar.

Ayta keteyk, «Urban forum Almaty 2016» konferensiyasyn úymdastyrushylar Almaty túrghyndary arasynda әleumettik saualnama jýrgizipti. Onda qaladaghy Tastaq, Shanyraq jәne Orbita yqsham audandarynyng 1200 túrghyny qatysyp, óz audandaryndaghy júmys oryndarynyng tapshylyghyn aitqan. Respondentterding 3/1 bóligi kense qyzmetterine auysqylary keletin kórinedi.

Djeyms G. (Djiym), Klemson Uniyversiytetining professory, AQSh:

-Qazaqstannyng jyldam damyp kele jatqan qalalarynda túrghyndargha әm tútynushylargha  infraqúrylymdardy, qyzmet týrlerining týr-týrin úsynu basty nazarda boluy kerek. Qala basshylyghy múny týsinip otyr. Sondaqtan da Almaty shaghyn jәne orta biznestik qalasy degen jana lozungqa ie boldy býginde. Almatyda biznespen ainylysugha barlyq jaday jasalghan. Tek qoryqpau kerek. Erinbeu kerek.

Núrzat Toghjan

Abai.kz