Júma, 29 Nauryz 2024
46 - sóz 6278 0 pikir 25 Qyrkýiek, 2015 saghat 10:24

BIZDING MADAQ

Biz júmys isteytin kishkentay mekemeni, jalpy, eshkim bile bermeydi... Bizding júmysty enserip istegenimizge, ne týk bitirmegenimizge de qarap túrghan eshtene joq. Búl mekemening eng basty jәne bagha jetpes jalghyz qúndylyghy – bastyghy... Óitkeni, búl kisi, shyn mәninde, kónening kózi ispetti – qyryq jyldan beri oryn auystyrmaghan! Otyrghan ornynda birjola tamyr bekitip, osynsha jyl alansyz gýldep-kóktegen shetin qúbylys, siyrek kezdeser qúndy eksponat retinde, osy qalpynda muzeyge ótkizip jiberse, sauap-aq is bolar edi, amal joq...

Shaghyn ghana mekeme bastyghynyng arda túlghasy, adamzattyq auqymnan alyp qaraghanda, kózge de iline qoymas, biraq ózimizge ergejeyliler eline adasyp kelgen Gulliyverdey kórinedi. Gulliyverimizdi, qalyptasqan dәstýrmen, alghash júmysqa túrghan kýnnen maqtap kelemiz. Jalpy, bastyqty maqtau ýshin, ony jaqsy kóru shart emes. Maqtay-maqtay, kýnderding kýni, ózin-aq jaqsy kórip ketesin... Ár sózinen tereng maghynalar tabasyn, әr týshkirgenine bir jәrәkimalla aitugha qúshtar bolasyn... Qúshtarlyghyng sonsha, kele-kele, bastyqtyng týshkirgenin kýtip, tanauyn andityn әdet shygharasyn. Birte-birte, nege ekeni belgisiz, ony... maqtan ete bastaysyn. Kórshi mekemening bastyghynan boyy sәl úzynyraq bolsa da – quanysh, minip jýrgen kóligi azdap qymbattau bolsa da – merey. Al endi, jay sәlemindi alyp, óte shyqpay, jyly jýzben bir auyz hal-jay súray qalsa, tughan әkendey kórinip keteri bar... Óstiy-ósti, búl bastyqtyng mekemelik shaghyn masshabtaghy tendessiz zor túlghasyn әlemdik órege shygharyp alyp, barsha maqtau-madaghyndy bir soghan baghyshtap jatqanyndy bayqamay da qalasyn. Bastyqtyng jýris-túrysy, kiyim kiyisi, kýlgeni, ashulanghany... Bastyqtyng qyz-kelinshekterge әzil aitu mashyghy... Jinalysta qyzmetkerlerge әupildep úrsu mәneri... Aytatyn anekdottarynyng bәdik te bolsa, maghynaly, aktualidy ekendigi... Osynyng bәri – sóz, osynyng bәri – kýndelikti әngime taqyryby. Al bastyq býgin júmysqa qanday kónil-kýide keldi – búl endi bәrimiz ýshin ómirlik eng manyzdy mәsele!..
Sóite-sóite, aqyry, oghan әldebir mistikalyq qasiyetterdi tanyp tynamyz. Keybir tym әsershil qyz-kelinshekter búl kisining energetikasy súmdyq ekenin, jaqyndap ketse, túla boylary shymyrlap... birtýrli bolyp ketetinderin aita bastaydy... Sony estigende, bastyghymyz: «Ras pa?! Sezilip túra ma eken?» dep, әjeptәuir kóterilip qalady... Mine, osylay maqtay-maqtay, bastyq ta «quyp», ózimiz de laghyp, shekten shygha bastaghanda, kenet daghdarysqa úshyradyq. Bastyqqa endi elde joq ne maqtau aitarymyzdy bilmey, tyghyryqqa tireldik. Madaqqa dәndep, onyng arany ashyla týsken sayyn, biz sarqylyp baramyz... Kýn sayyn jana madaq oilap tabu onay ma?.. Bayqaymyz, songhy kezde madaghymyzgha taptauryn sóz, ýirenshikti tirkes aralasyp ketse, bastyghymyz kirjing ete qalatyn bolyp jýr. Búryn kózi jaynap, jýzi narttay janyp, busanyp, jany kirushi edi, qazir «estip jýrgen hәlәulәiim ghoy» degendey, qabaghy týsip, kózining asty salbyrap, salghyrt otyruy kóbeyip barady. Oilap qarasaq, o bastaghy strategiyamyz dúrys bolmaghan. Mysqaldap qana júmsaytyn qat dýniyeni biz batpandap tógip, rәsuә qylyppyz. Shabyttyng shalqaryn, sózding shúraylysyn ә degende-aq, ayamay shashyp, tauysyp alyppyz. Al erteng – basekennin... alpys jyldyq mereytoyy... Jaghdaydy týsinip otyrsyz ghoy... «Stalinge teng tappay, qinalghan Jәkeng jeri osy» boldy. Ózi zordyng – «obektisi» de zor. Patshany maqtau – aqyndardyng patshasynday adamgha ghana jaraspaq. Al endi kishkentay mekemening kishkentay ghana bastyghyn maqtaugha sóz tappay, shashylyp qalghan bizding darynsyz újymdy ne deymiz... Ózimizge de obal joq – bir-birimizge kezek bermey, jarysa shauyp edik. Basymyzgha ne kýn tudy desenshi, sonsha biytimizdi salyp... Búl shirkinge aitar madaghymyz tausyldy, endi bizden, syqsang da, tambaydy...
Ony aitasyz, bayaghy, biz kelgenshe, zeynetke shyghyp ketken madaqshylardyng da klassikalyq tuyndylary tórt kózi týgel osynda eken! Qay-qaysysy da, qazir aitsan, qúlaqqa su jana bop synghyrlaghaly túr!
Orynbasardyng keng kabiynetinde jinalyp, basymyzdy ústap, tenselip otyrmyz. Bireuimiz úiqas izdep, endi bireulerimiz әli aitylmaghan jarqyn epiytet, tosyn teneu izdep әuremiz... Bәrimiz jabylyp, bir ondy madaq jaza almay, jyndanyp kete jazdadyq. Ári-beriden son, bir-birimizdi jaghadan alyp, eng bolmasa, iske tatyr bir jana sóz oilap tabudy talap etip, kerildese bastadyq... Bәribir jarytpadyq. Sharshap, tityqtap, bólmedegi ýstel-oryndyqtargha maghynasyz menireye qarap otyrghanymyzda, esik sart etip ashylyp, qoltyghyna qysqan auyr papkisi bar, hatshy qyz kirip keldi. Kәdimgi, bastyqtyng aldynda otyratyn, tyqyldaghan pysyq sary qyz. Búghan ne kerek... Qyz ýndemey-týndemey, әlgi papkini aiqara ashyp, aldymyzgha tastay saldy. Shamamen, juan bir kitap shyghatyn qoljazba... Móldiretip kompiuterde terilgen bizding búrynghy madaqtar eken... Bastyqqa arnalghan bar madaghymyzdy osy qyz basyp berushi edi. Újym bolyp jabyla atsalysqan qanshama jyldyq qyrghyn enbek!.. Kózimiz shyraday jandy. Myna qyzdyng basy isteydi! Jip-shyrghasyn shygharmay, jinay bergen, jinay bergen... Osy qulyq qalay oiymyzgha kelmegen?!. Qúday-au, mynau – bagha jetpes baylyq qoy! Marjan, aqyq, altyn, gauhar kilen!.. Bastyq túrmaq, jazghan ózimiz de bayaghyda úmytqan jalt-júlt, jarq-júrq asyl sózder... Ony aitasyz, bayaghy, biz kelgenshe, zeynetke shyghyp ketken madaqshylardyng da klassikalyq tuyndylary tórt kózi týgel osynda eken! Qay-qaysysy da, qazir aitsan, qúlaqqa su jana bop synghyrlaghaly túr! «Zamanymnyng zanghary, Alashymnyng ardaghy!..» Búl týk emes... «Ýlgi bolyp әr elge, Danqyng ketken әlemge!..» Mine, sóz, mine, madaq! Bizding maqtaudyng keybir joyqyn ýlgilerin kórgende, atalmysh Jambyl atamyzdyng ózi betin basyp, túra qashqanday eken... Ura! Sol arada, pirattardyng aralgha tyqqan kómbesining ýstinen týskendey, es-týsimizdi úmytyp, saldyq kelip qoldy!.. Ana madaqtan bir kesek, myna shedevrden bir ýzik... Qolyna pyshaq tiygen qasapshyday jalandap, әlgi ýzikter men kesekterden qúttyqtau sózding nobayyn újymdasa jabylyp, kenese piship jatyrmyz. Áp-sәtte jarqyly bet qaratpas jalyndy madaq sózding tútas mәtini de dayyn boldy. Bir-birimizdi qúttyqtasyp, «super!.. super!..» desip, shart-shúrt alaqan soghystyryp jatqanymyzda, hatshy qyz:
– Boldynyzdar ma? – dedi.
– Qatyp ketti! Rahmet saghan! – deymiz.
– Bere túrynyzdarshy...
Tyqyldaq, pysyq sary qyz madaq qaghazymyzdy alyp, úqyptap, papkige salyp, qoltyghyna qysyp, esikke bettedi.
– Oibay, qayda әkettin?! – dep, shulap, túra-túra úmtyldyq.
Pәleket qyz alpauyt qoljazbany endi keudesine qysa qúshaqtap alyp, ólmey bermes týr kórsetip, tisin aqsitty.
– Búl byljyraqtarynyzdy osynsha uaqyt tekke basyp, bosqa jinap jýrmin be?! Satyp alasyzdar!.. Ár sózin sanap túryp, aqshagha satyp alasyzdar!..
Kýtpegen saudadan bir sәtke antarylyp qalghan biz, taghy shulap qoya berdik:
– Aynalayyn... beremiz qansha súrasang da!.. Satyp alamyz!.. Beri әkel, oibay!..
Sol arada dereu qaltamyzdy qaghyp, aqsha jinap, madaq qoryn qúrdyq. Enbekaqy alghan sayyn jarna tólep, qorymyzdy molayta beremiz dep kelistik... Bizde endi maqtau-madaqtyng sarqylmas kenishi bar!.. Búiyrsa, әli talay jyl bastyq ta riza, biz de aman bolamyz...
Aytargha madaq tappay, qansyp otyrghan sizderge de qúlaqqaghys.

Túrsynjan Shapay
(Amangeldi Kenshilikúlynyng facebook-tegi paraqshasynan alyndy)

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1575
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2271
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3584