Senbi, 20 Sәuir 2024
Bizding sheneunik 6226 0 pikir 19 Qazan, 2015 saghat 11:22

"MILLIONER GENARALDYN" KÁRINEN SAQTA, QÚDAY!


Aylyghy damyghan elderdegi sheneunikterge qaraghanda mardymsyz ekendigine qaramastan bizding pysyqay bastyqsymaqtardyng jalghandy jalpaghynan basyp, «ishkeni aldynda, ishpegeni artynda» degendey keremet kýy keshetindigi jayly ótken bir maqalamyzda jazghan edik.  

Úrylardyng «kәsiby sheberliginin» arqasynda olardyng birqatarynyn syrt kózden jasyryp, tyqqan talay dýniyesining jariya bolyp qalatyndyghyn da kuәsi boldyq. Sondaylardyng tizimine bizding Qostanay oblystyq ishki ister departamentining basshysy Tilegen Mәtkenov te kirip ketken synayly. Osyndaghy jergilikti baspasózding jazuyna qaraghanda әlgi úrylar generaldyng ýiinen onyng asa qymbat delingen on júp shvesariyalyq saghatyn ýptep ketken kórinedi. Obaly ne, ishki ister departamentiinng baspasóz qyzmeti búghan jedel ýn qosty. Aldymen tonalghan ýy Mәtkenovtiki emes degen uәj aitty. Keyin jurnalister ótirigin shygharghan song «oybay, ol búl ýidi jaldap túrghan. Alayda osydan ýsh ay búryn odan qonys audarghan» degen versiyagha kóshti. Al kózding jauyn alatyn, baghalaryn aitugha ekining birining jýregi daualamaytyn janaghy saghattar generaldiki emes, onyng dosy, bir kәsipkerding dýniyesi eken. Bir qyzyghy, nege ekeni belgisiz, әlgi asa bay kәsipkerding aty atalmaydy. Sheneunik emes, óz enbegimen kýn kórip otyrghan kәsipkerding esimi nege qúpiya ekendigi taghy da qúpiya. 

Jaraydy, tipti sol saghattar generaldiki bolmay-aq qoysyn. Alayda Mәtkenovting osy әngimeden song istegen isi tang qaldyrady. Aldymen baspasóz qyzmeti «ol kisi issaparda, kelgen song mәn-jaydy ózi aityp, týsindiredi» degen mәlimdeme taratady. Sóite túra, kelgen song da ol paqyrynyz tilshilermen tildesuge uaqyt tappaydy. Onyng ornyna departament baspasóz qyzmetining resmy ókili Elena Kasharina baspasóz mәslihatyn ótkizip, bastyghyn arashalugha baryn salyp, oghan shang juytpaydy. Múnday jaghdaydy jurnalister uysyna shygharsyn ba, olar aqyry Mәtkenovpen telefon arqyly habarlasyp, mәn-jaydy súraydy. Ol batyryng bir jurnaliske  «Búl aqparat shyndyqqa sәikes kelmeydi. Mening ýiime úry týsken joq» dep qysqa qayyrsa, ekinshi jurnalistin  «Al sol qymbat saghattar kimdiki?» degen saualyna jauap qaytarmay, telefondy qoya salady.  

Degenmen, keyin sabasyna týsti me, әlde bireuler aqyl berdi me, kim bilsin, «Vremya» gazetining osyndaghy tilshisi Stas Kiyselevke (tek ózine ghana) súhbat beredi. Generaldyng tilshimen aradaghy әngimesinen biz kóp jaytty úqtyq. Aldymen angharghanymyz, búl kisi asa qymbat saghattardan kende emes qórinedi. Tilshige qolyndaghy әdemi de qymbat Rolex saghatyn maqtanyp kórsetedi. Aytuynsha, ol kәsipker balasynyng syilyghy eken, eng kem degende 10 myng AQSh dollaryn qúraydy. Sodan song tartpadan alyp, taghy bir qymbat dýnie – Fugot saghatyn alyp shyghady. Múnysy bir anshylyq saparda dosy syilapty. Ózi de oghan búdan kem týspeytin Longines saghatyn tartu etken. «Alaghan qolym beregen» degen osy shyghar. Bizding bir bayqaghanymyz, general shvesariyalyq saghattardyng markisin bilude aldyna jan salmaydy eken. Birine song biri qúiqyljytyp otyr. Baydyng balasy emespiz, qaysynyng qymbat, al qaysysynyng óte qymbat ekendigin qaydan ajyratayyq. Bizdiki «Soqyr tauyqqa bәri tarynyn» keri-daghy.

Jalpy, bizding general sheteldik asa qymbat dýniyelerdi jany jaqsy kóretindigi bayqalady. Onysyn jurnaliske maqtana aitatyndyghyn qaytersiz. Ózi mýshel jasynan shyqqanda dostary oghan italiyandyq Canali dep talatyn kostum-shalbar syilapty. Tókene onyng únap qalghany sonshalyq, dereu dýkenge baryp osynday taghy birin satyp alypty. Múnysyn ózinshe «Endi mende eki  óte sapaly kostum-shalbar bar. Men arzan kiyim alatynday asa bay emespin ghoy» dep aidy aspangha bir-aq shygharady. Sonda deymiz-au, Elbasy, general ghana emes elimizding Joghary Bas Qolbasshysy ózimizding Shymkentte tigilgen, baghasy nebәri 40 myng tenge túratyn oigha da, boygha da qonymdy kostum kiyedi de, al qaydaghy bir general anau-mynau sheneunikting de qaltasy kótere bermeytin «sheteldik asa qymbat kostum ghana kiyemin» dep shirenedi.

Elbasymyz otandyq óndiristing ónimderin jarnamalaydy, al generalymyz esh aiylyn jimastan sheteldik ónimge aqshasyn ayamaydy. Sonda patriottyq sezim qayda? Ánsheyinde oryndy-orynsyz, kelsin-kelmesin eki sózining birin «Elbasynyng núsqaumen, Elbasynyng aituymen, Elbasynyng bastamasymen» degende taq-taq etip, aldyna jan salmaytyn osynday dengeydegi sheneunikterding jeke basyna kelgende  ýni shyqpay qalatyny nesi?  Álde aqyly tolysa qoymaghan bala sekildi syrty jyltyraq, alayda baghasy sharyqtap túrghan dýniyelerdi kórgende bayaghy sol ólermendigi men danghoylyghy qozyp kete me? Sirә, qazekeng «Boyaushy-boyaushy degenge, saqalyn boyaydy» dep osyndayda aitatyn shyghar. Álde búl jerde taghy da qazekemning «Atyng shyqpasa, jer órte» degen maqaly sәikes keler me eken? Bizdegi generaldardyng kedey emes ekendigin bek bilemiz, әriyne. Alayda sol baylyghyn kórestip,  Abay hәkim aitpaqshy «Ózende barmen kózge úryp» qajeti ne edi deysing ghoy, bayaghy.

Ayyna 10 myng tenge ghana tóleytin ýiding kelbeti osynday

 Asyly, keyingi kezderi bir nәrseni sezip jýrmiz. Ol jurnalistermen әngime kezinde baylyghyn aityp maqtanu, lepire sóileu, ózin ózgelerden joghary ústau sekildi oghash minezderining bayqalyp qalatyndyghy. Ózgeni bylay qoyghanda búl qylyq  general sekildi lauazym iyelerine tym artyqtau sekildi. Múny bir dep qoyynyz. Ekinshiden, generalymyz osyndaghy ylghy bir elitalyq ýiler salatyn «BK-stroy» qúrylys kompaniyasynyng bastyghy ózining dosy ekendigin, sondyqtan búghan jalpy kólemi 200 sharshy metr qúraytyn, han sarayynday, at shaptyrym ýidi (múnday ýilerdi Taunhaus dep ataydy) aiyna nebәri 10 myng tengege jalgha bergendigin jasyrmaydy. Sonda deymiz-au, múnday jomartyqty әlgi qojayyn tek dos bolghandyghy ýshin  jasady ma, әlde ishki ister departamentining bastyghy bolghan song jasady ma? Jauabyn alystap izdep qajeti joq shyghar. Sonan son, atynan at ýrketin ishki ister departamentining bastyghynyng alyp qúrylys kompaniyasynyng qojayynymen, sonday-aq atyn aitugha qorqatyn ataqty biznesmenmen dostyghyn qalay týsinuge bolady? Qylmysqa qarsy kýresetin úiymnyng basshysynyng baylarmen kónil jarastyghy zangha tompaqtau kelmey me? Olardyng «men generalmen dospyn» degen sózi talay esikti teuip ashugha jarap jatyr emes pe? Oblystyq ishki ister departamentining bastyghy memlekettik qyzmetshi bolyp esepteledi. Al onyng әlgindey  qaltaly adamdarmen dos-jarandyghy memlekettik qyzmetshilerding «Ar-namys kodeksinin» talaptaryna qayshy kelmey me? Álde bizdegi shen-shekpendiler men qaltalylargha zang jýrmey me?

P.S. General Mәtkenov uәdesinen taghy da ainyp qaldy. «Issapardan kelgen song jurnalistermen baspasóz mәslihatyn ótkizip, bar shyndyqty jayyp salam, tipti ózimning qymbat saghattarymdy da kórsetemin» dep ant-su ishken sózi qúr kóz aldau bolyp shyqty. Beysenbi kýni tanerteng ishki ister departamentining baspasóz qyzmeti generaldyng jurnalistermen kezdespeytindigin mәlimdedi. Sóitse, birinshiden, barlyq jay týgel aitylyp qoyylypty. Al, ekinshiden, general myrza jurnalister mәseleni búra tartady dep qatty renishti kórinedi. Yaghny dostary ylghy yghay men syghay bolyp keletin búl kisiniz siz ben bizge ókpesi qara qazanday eken. Qúdayym generaldyng kәrinen saqtasyn dep tileyik.

Múratbek Dәurenúly, Qostanay

Abai.kz

0 pikir