El tariy­hynda deputat bolyp saylanghan jurnalister kóp emes. Jurnalist-deputattyng basqa de­putattan jóni bólek. Sebebi jur­nalist-deputat ózine senim bildirgen halyqtyng jayyna basqalardan beter alan­daydy eken. Onyng dәleli – keshegi Sherhan Múrtaza, Fariza Onghar­synova, Múhtar Shahanov. 

Jurnalist-deputattardyng legin keyin Jarasbay Sýleymenov jalghastyrdy.Enbek jolyn Soltýstik Qazaqstan ob­lystyq «Lenin tuy» (qazirgi «Soltýstik Qazaqstan») gazetinde kishi әdeby qyz­metker bolyp bastaghan Jarasbay aghamyz Parlament partasynda talay ong isting bastamashysy boldy. «Petropavldy qa­zaqshalaytyn uaqyt jetti!» dep atoylaghan osy Sýleymenov edi. Ýkimet basshysyna arnayy saual joldap, qalanyng ejelgi aty Qyzyljardy qaytarudy qoymay súrady. «Memleket din mәselesine aralasuy ke­rek» dep ashyq aitty. Astanada Maghjan Júmabaevtyng eskertkishin ornatudy kóterdi. Deputattyq kreslosyn bosatqan song búrq-sarq qaynaghan jurnalistik ortagha qaytyp oraldy. Jarasbay Sý­leymenov negizinen, Qazaqstan tele­didary men radiosyna kóp enbek sinirdi. Qarapayym tilshilikten bastap Soltýstik Qazaqstan teleradiokompaniyasy diy­rektorynyng orynbasary, «Soltýstik Qazaqstan» gazetining diyrektory – bas redaktory bolyp taghayyndaldy. Osy qyzmetinen Parlament Mәjilisining deputaty bolyp saylandy.

Jurnalistikada taygha tanba bas­qanday tanbasy bar deputattyng biri –Quanysh Súltanov. Aghamyz enbek jolyn Almaty oblysy Saryózek audanynyng gazetinde korrektor, әdeby qyzmetker bolyp bastady. Kóp úzamay Panfilov audandyq komiytetting birinshi hatshysy boldy. Osylaysha Quanysh Súltanovtyng sayasattaghy mansaby bastalyp ketti. Ár jyldarda Qazaqstan Kom­partiya­synyng Jastar odaghy, mәdeniyet, úiym­das­tyru­shylyq, iydeologiya bólimderin basqardy. Tәuelsiz Qazaqstannyng túnghysh baspasóz ministri ózi boldy. Quanysh Súltanov ózi jurnalist bolghan son, tilshilerdi joghary baghalady. Otandyq BAQ-ty janghyrtu, onyng tiyimdiligin arttyru mәselelerin kóbirek qozghady. Tipti Parlament Mә­jilisinde qazaq basylym­darynyng bólshek saudada shetqaqpay kórip otyrghanyn ashyq aityp, Ýkimetke saual joldaghan osy, Quanysh aghamyz bolatyn. Sayasatta jýrse de qalamyn qúrghatpady. Quanysh aghamyzdy tәuelsizdikting shejireshisi deuge әbden bolady. Óitkeni ol kisining eli­mizding qoghamdyq-sayasy ómirine arnalghan on shaqty kitaby, 200-den astam maqalasy jaryqqa shyqty.
Últtyq mýddeni sonau kenes kezinde kótergenderding taghy biri – Uәlihan Qa­lijan. Enbek jolyn Almaty ob­lystyq «Jetisu» gazetinen bastaghan. Keyin Quanysh Súltanovtyng shaqyruymen Komsomol Ortalyq komiytetining baspasóz qyzmetinde istedi. Birqatar respub­likalyq gazetterding bas redaktory boldy. Búl jayly ardager jurnalist Sarbas Aqtaevtyn: «Qazaq jurnaliys­tikasynyng balalyghy «Qazaqstan pio­neri» – «Úlandy», jastyghy – «Leninshil jas» – «Jas Alashty», danalyghy «Egemen Qazaqstandy» basqardyn. Shynynda da, sen baqytty jigitsin» degeni bar. Kóp úzamay Baspasóz jәne búqaralyq aqparat qúraldary viyse-ministri qyzmetine kóterildi. Parlament Senatynyng bas­pasóz qyzmetin basqardy. Sóitip jýrip, Parlament Mәjilisining 3-shaqy­rylymdarynyng depu­ta­ty boldy. Par­lament tórinde Uәlihan aghamyz qazaq jurnalisterining jaghdayyn jaqsartu kerek degen mәsele qozghady. «Tilshilerining mәrtebesin memlekettik qyzmetkerlermen tenestiru qajet. Jaghdayy joq jurnalist jaqsy material jaza almaydy» dep osyghan Ýkimetting nazaryn audardy.

Qazirgi Senat deputattary Núrlan Orazalin men Jabal Erghaliyúly da enbek joldaryn jurnalistikadan bastaghan. Núrlan aghamyzdyng eng alghashqy qyzmeti – «Qazaqstan pioneri» gazetining әdeby qyzmetkeri. «Úlanda» Núrlan aghanyng sonau jetpisinshi jyldary balalargha arnap ashqan aidarlary әli kýnge deyin jýrgizilip keledi. Orazalin tәuelsizdikting alghashqy jyldarynda «Egemen Qazaq­stan» gazetin basqardy. Naryqpen betpe-bet kelgen jyldarda «Egemen Qazaq­standy» elding ruhany iygiligin qa­lyp­tastyratyn, sayasy әri ekono­miy­ka­lyq baghyt-baghdarymyzdy anyqtaytyn salmaqty basylymgha ainaldyrdy. Al Jabal Erghaliyúly alghashqy qyzmetin Kókshetau oblystyq «Kókshetau prav­dasy» gazetinde kishi әdeby qyzmetker bolyp bastady. Keyin birneshe jyl boyy Kókshetau qalalyq «Kókshetau» gazetinin, Aqmola oblystyq «Arqa ajary» gazetining bas redaktory bolyp taghayyndaldy. Osy kezde «Kókshetau» әdeby kórkem, qogham­dyq-sayasy jurnalyn ómirge әkeldi. Jabal aghamyz kenesting salqyn sayasatyna qa­ramastan, Abylay hannyng 280 jyldyghyn Arqa ónirinde atap ótu turaly mәsele kóterdi. Qaladaghy Lenin eskertkishin alyp tastap, ornyna Abylay hannyng mý­sinin ornatu turaly úsynys jasady. Qazir de Jogharghy palatada qazaq últynyng mýddesi ýshin qyzmet etip keledi. 

Mәjilis deputaty Aldan Smayyldyng da alghashqy kәsibi jurnalistikadan bastalghan. Jetpisinshi jyldary Qazaq radiosynda, Keyin Aqmola oblysyndaghy «Kommunizm núry» gazetinde istedi. Tәuelsizdikten keyingi jyldary Aqmola oblysynyng  «Qaraótkel» gazetining bas redaktory, Aqmola oblysy teleradio kompaniyasy tóraghasynyng orynbasary, Últtyq arnanyng Astana studiyasynyng diyrektory bolghany taghy bar. Býginde Mәjilis minberinde keleli mәselelerdi kóterip jýr. Balalardy ziyandy aqparattardan qorghau, Nauryz merekesining mәnin terendetu, kórkem әdeby audarmany damytu, últtyq tagham óndirisin damytu,  әkimderding jauapkershiligin kóteru sekildi últtyq mәselelerdi algha shygharyp, Ýkimetke resmy mәlimdeme jasady.
Deputat bolmasa da, memlekettik qyzmet tútqasyn ústaghan jurnalisterimiz az bolghan joq. Olar turaly aitqanda aldymen Erbol Shaymerdenúlynyng esimi eske týsedi. «Soltýstik Qazaqstan», «Jas Alash», «Egemen Qazaqstan» gazetterinde abyroyly qyzmet istedi. Aqparat jәne múraghat komiyteti tóraghasynyng oryn­basary, Preziydentting túnghysh baspasóz hatshysy boldy. Sol tústa qoghammen baylanys, baspasóz qyzmeti siyaqty әleu­mettik instituttardyng ómirge keluine sebepker boldy. «Mәdeny múra» baghdar­lamasyn jasaudaghy sinirgen enbegi tauday edi. Erbol aghamyz negizin qalaghan baspasóz qyzmeti salasyn  birqatar jurnalisterimiz jalghap jýr. Mysaly, Berik Uәly televiziyadan týlep, Ontýstik Qazaqstan oblysynyng baspasóz qyzmetin basqardy. Qazir osy oblystyng ishki saya­sat jәne din isteri basqarmasynyng bas­shysy. Shynghys Múqan da enbek jolyn «Jas Alash» gazetining tilshisi bolyp bastaghan. Qazir Atyrau oblysy әkimining bildey bir orynbasary. Telejýrgizushi Ernúr Burahan «Samúryq – Qazyna» jyljymaytyn mýlik qory» AQ baspasóz hatshysy qyzmetin atqardy, býginde Shy­ghys Qazaqstan oblysy ishki sayasat bas­qar­masy basshy­synyng orynbasary. Ke­zinde «Habar» arnasynyng jurnaliysi bolghan Rauan Kenjehanúly qazir Qy­zylorda oblysy әkimining orynbasary lauazymynda. 

 P.S. 

Múnyng bәrin nege aityp otyr­myz? Jogharyda aitqanday, jurnalist sayasattan tysqary bola almaydy. Býgingi jurnalist – biylik pen búqaranyng ara­syndaghy altyn kópir. Sodan bolar, jur­nalist memlekettik qyzmetting tútqasyn ústasa, aldymen búqaranyng qalauyna, sosyn biylikting talabyna sәikes júmys isteydi. Sayasatqa aralasqan jurnaliys­terding qay-qaysysynyng da jamany bolghan joq. Bәri de últ mýddesi, el qamy ýshin bir kisidey enbek sinirdi. Sol sebepti jurnalister merekesi qarsanynda jurnalisterden de halyq qalaulylary shyqqanyn, olardyng da el mýddesi ýshin enbek ete alatyn jankeshti mamandar ekenin bir sәt eske salghymyz keldi.