Senbi, 20 Sәuir 2024
46 - sóz 16858 1 pikir 26 Tamyz, 2015 saghat 11:02

JATAQHANANYNG JYLDYQ BAGhASY QANShA?

Joghary oqu ornyn tandau, qújat tapsyru júmysy bitisimen, jataqhananyng jyry bastalady. Shalghaydan bilim izdep, oqugha kelgen studentting barar jer, basar tauy jataqhana ekeni belgili.

 Alayda jataqhana jalpygha birdey jetkiliksiz. Jataqhana taba almay sandalghan student aqyrynda pәter jaldaugha mәjbýr. Búdan bólek, әr uniyversiytetting jataqhanagha belgilegen óz qúny bar. Búl bagha studentting qaltasyn kótere ala ma? Aldymen elimizdegi birneshe joghary oqu ornyna qonyrau shalyp kórdik. Al­ghashqy bolyp, respublikadaghy iri JOO-nyng jataqhanalarynyng qúnyn biluge tyrystyq. Sonymen...
Keybir jataqhananyng jyldyq baghasy 20-30 myng tenge aralyghynda. Jylyna 4 myng tenge ghana alatyn uniyversiytet te bar eken. Ol – Taraz qalasyndaghy M.Dulaty atyndaghy Taraz memlekettik uniyversiyteti. Mәlimetterge sýiensek, eng qymbat jataq­hana Sýleymen Demiyrel atyndaghy uniy­ver­siytette. Ondaghy jataqhananyng jyl­dyq aqysy 175 myng tenge. Baghasy jogha­ry uniyversiytetterding qatarynda KIMEP te bar. Onda 1 semestr (4 ai) túrghan uaqyt ýshin 135 myng tenge tóleuing kerek. T.Rys­qúlov atyndaghy QEU jataq­hanasynyng jyldyq baghasy 120 myng tenge. Qaraghan­dy memlekettik tehnikalyq uniyversiy­tetin­de de shamamen solay, mún­da aiyna 12 500 tengeden keledi. Sonda 9 aigha 112 500 tenge. Al aimaqtardan kel­gen stu­dentter ýshin múndaghy jataqhana aiyna 6 500 tenge. «Serpin – 2050» baghdar­lamasy boyynsha oqugha týskenderge jataq­hana aqysy aiyna 2 514 tenge. Qara­ghandy mem­lekettik medisina uniy­ver­siytetining jataq­hanasyna túrghyng kel­se, 10 aigha 105 myng tenge tóleysin. Alma­tydaghy QBTU  jataqhanasynyng qúny aiyna 15 myng tenge, yaghny oqu jy­ly­nyng 9-10 aiynda 135-150 myng ten­gege barady. Buketov atyn­daghy Qaraghandy Memlekettik uniy­versiytetine qarasty jataqhananyng bagha­sy – jylyna 60 myng tenge. Al Qaraghandy memlekettik indus­triya­lyq uniyversiy­te­tining 1-kurs student­teri men «Serpin – 2050» baghdarlamasymen oqityndar ýshin jataqhana tegin beriledi eken. 
Bizdi qynjyltqany, jataqhana mәse­le­simen habarlasqanymyzda keybir uniy­ver­siytet qyzmetkerleri súraghymyzgha dúrys jauap bermey, tútqany tastay saldy. Onsyz da manyzdy qadamgha ayaq basyp, ýmitinen kýdigi basym talapkerge baghyt siltemegende, osydan keyin onyng tauy shaghylmaghanda qaytedi? Biri – dúrys jauap bermedi dep qynjylsaq, endi birine habarlasudyng ózi qiyamet-qayym. Mәse­len, L.Gumiylev atyndaghy EÚU-ge bay­lanysqa shygha almadyq, biraq saytynda jataqhanada túrudyng bir jyldyq aqysy  28 910 tenge dep kórsetilipti.
Jalpy, JOO-gha qaraytyn jataq­hanalarda túru qúny qansha boluy kerek? Bilim jәne ghylym ministrligindegilerding aituynsha, bekitilgen búiryq boyynsha jataqhana aqysy studentting shәkirta­qysynan 15 payyzdan aspauy qajet. Al biylghy shәkirtaqy kólemi 16 759 tenge eken. Demek, ay sayyn beriletin shәkirt­aqynyng 15 payyzy 2513 tenge bolsa, ja­taq­hananyng jyldyq aqysy oqu jylynyng 9-10 aiynda 25 139 tenge boluy shart. Aqysy jylyna 30-40 myng tengege bara­tyn jataqhanalar da bar.
Kónildi alang etkizetin taghy bir dýnie – jataqhanalardyng jetispeushiligi. Ja­taqhana uniyversiytet studentterining bәrine birdey búiyra bermeydi. Mәselen, keybir uniyversiytetter tek 1-kursqa týs­ken studentterdi ghana túrghyzady. Al key­bir JOO-nyng jataqhanasy mýldem joq. 
Jataqhanagha qabyldau jýrgizuding de óz tәrtibi bar. Aldymen grantta oqityn 1-kurs studentterining ótinimderi, ata-ananyng qamqorlyghynsyz qalghan nemese әleumettik jaghdayy tómen otbasylardyng balalary, «Altyn belgi» iyegerleri, ha­lyq­aralyq olimpiada jenimpazdary men qoghamdyq júmysqa belsene aralasqandar qabyldanady. Qajet bolghan jaghdayda aqyly bólimning studentterine belgili mólsherde oryn bólinedi.
Osy mәselege baylanysty halyq qalau­lysy Orazgýl Asanghazynyng pikirin bilgimiz keldi.
Orazgýl Asanghazy, deputat: «Uniyver­siytetting jataqhanasy bolmasa, qaydan beredi. Qazir mening aitqanymmen, jataq­hana sala salmaydy ghoy. Sondyqtan oqu orny jataqhanamen qamty alady ma, joq pa, sony bilu kerek. Óitkeni qazir qal­tasynda 3-4 diplomdy salyp alyp jýrgender bar. Bala bәrin ózi esepteui tiyis. Baghany qaytip retteysin? Bizde últ­tyq, memlekettik, jekemenshik uniyver­siytetter bar. Onyng qaysybirin qadaghalay­syn? Birine-biri baghynbaydy ghoy. Onyng shyghyny bar, basqasy bar. Bir Astananyng ózinen pәter jaldasan, onyng ortalyghynda bir bagha, ontýstiginde, soltýstik baghytynda basqa bagha. Parlamentting ghimaraty men qalalyq әkimshilikting jalgha alu baghasy da eki týrli. Túrghan jerine baylanysty bagha әrtýrli bolady. Sol siyaqty bәrining baghasyn birdey qoya almaymyz». 
TÝIIN:
Bizding basty maqsatymyz – jataqhana qúny barlyq studentke qoljetimdi bol­ghany. Uniyversiytettegi jataqhananyng bir jyldyq baghasy qalay ekenin jogharyda keste arqyly kórsetuge tyrystyq. JOO-lar jataqhana mәselesin ózderi sheshetini belgili. Bastysy, biz ýshin studentterding әleumettik mәselelerden qamsyz, múnsyz bilim alghany manyzdy. Al ol ýshin uniy­ver­siytetter studentke jaghday jasauy tiyis. 


    Dayyndaghandar: 
Núrsúlu MYRZAHMET,
Jadyra PERDEBAYQYZY

Ayqyn gazeti

1 pikir