Qalau Sәlemetbayúly 1983 jyly dýniyege kelgen. Aqyn, audarmashy. Ólenderi respublikalyq merzimdi BAQ betterinde jariyalanyp túrady. Aghylshyn tilinen Rabindranat Tagor, Emily Dikinson syndy aqyndardy audarghan.

 

Soqyr sóz

 

Ansarym alanda jýr aq borandy,

Áy, Ómir!

Ayyra alman aq-qarandy.

Soqyr sóz jolgha shyghyp bara jatyr,

Týrtkilep qalam úshy aq qaghazdy...

Ómirde adam joqtay menen ózge,

Qúbynyng qúmy kósher kenezeme...

Qúmyrada ósken gýl әldeneni,

Oylaydy basyn sýiep terezege...

Aghashtar qúigha batqan balalarday,

Ansaydy-au,

Asyr salar dala qanday!

Dirildep tona berer elektr sham,

Ózi shashqan shuaqqa orana almay...

Ómirde erkindik bar, sirә, nendey,

Qús joly kisendeuli bilegimdey...

Artyq zat siyaqtanam,

Qúltemirge

Salynghan adamzattyng jýregindey...

 

Embesten ýmit ýrpin ezile bir,

Kónilim, kóp kókimey «ózine» kir...

Týsimde jýrem ylghy qúzghyn aulap,

Qúyam dep soqyr Sózding kózine núr...

****

Men sirә myngha keldim, jýzge keldim,

Sharshadym, dosym, meni izdemegin.

Tamshyda tilemeytin tandayyna,

Targhyl tarlan qúmdardyng dúzgeni edim.

 

Jylasada tileytin jylangha baq,

Úryldy qara tasqa mynau qabaq.

Eliktep tughan jerding taularyna,

Aldym erte samaydy qyraugha orap.

 

Tabady myng qayghydan myatty kim,

Jarqyn jas dәurenime úyattymyn.

Emis-emis keledi keyde esime,

Bir kezde ghashyq bolghan syaqtymyn...

 

Adasyp búla dәren baqta qalghan,

Jan dosym, men syrmdy aqtara alman.

Agharghan juregimning shashy syndy,

Keudeme úyalaydy appaq arman.

*****************

Shashym mening nege erte agharghan,

Kim biledi shaghym shyghar tazarghan?

Armanmdy qaytam asa tayaq qyp,

Bólke tabu ýshin barghan bazardan.

 

Týziu jolmen barad halyq adasyp,

Tek týimedey tengelerge talasyp.

Úmyt qylghan shyn qúmartyp qaraudy,

Qap-qara shang sinip qalghan qarashyq.

 

Lashyqtargha bet týzeydy sol qalyn,

Otyn jaghyp otyr deysing onda kim?

Tym úzaq qol alysqan bolyp jyltamyn,

Qatyp qalghan qalqa qyzdyng qoldaryn.

 

 

 

 

Ayauly altyn sarayyna asyqqan,

Barady ane óqnkey sary basyp pan.

Kókbórini it eken dep jýr halyq,

Týnde kelip as izdegen qoqystan.

****************

Sekirgende bastan songhy seri kýn,

Izdemeydi,

          izderdeysing meni kim?.

Janardaghy ishse songhy jasymdy,

Ay sәulesi malyp mamyq erinin.

 

Sónip qalsa jýregimdi jegen ot,

Qimasym joq, maghan basqa ne kerek?.

Kómkerse edi ashyq qalghan kózimdi,

Úshyp kelip egiz eki kóbelek.

 

Qayghy basym mende ejelden az ýmit,

Saghym ghana bar tapqanym sablyp.

Arqam tiygen japyraqqa jap-jasyl,

Júrek syrym qalsa sonda jazlyp.

 

Belgisizdeu ayaghy da basy men,

Jyl sanaudan aryda ótken ghasyr em.

Japyraqta qalghan solbir jazbalar,

Óship ketse júldyzdardyng jasymen...

 

 

 

 

 

***

Ózin opat qylatyn otty izdegen,

Qariyalar Qalaudy joq pa izdegen?

Qasiyetti әjiminen qamal salyp,

Qarttyqty jýrekke olar jetkizbegen.

 

Qol baqqan qozyqaday kóshke ergen,

Oralyp etekterge ósken em men.

Úrshyghyn iyirumen ónegenin,

Ájeler kónilderdi kestelegen.

 

Qúldyrandap qúlyn bop myng kisinep,

Tasyghan qyzdar túnyq sudy iship ek.

Eminip jatatúghyn erke búlaq,

Ózinen móldir kózden sýigisi kep.

 

Júlmastan ayap shópti jasyl әr týp,

Shalghynda asyr saldyq, asyq atyp.

Arqardyng asyghynday qatal taghdyr,

Bizdi de úryp jiberdi-au shashyratyp...

 

Adasqan qatal zaman qorymynda,

Úlyndy bastap ketti joly qúmgha.

Ólenmen órnekteumen óter ómir,

Auyldy ansap joq býgin orynynda.

***

 

 

 

 

Tuary anyq aspannyng ashylar kýn,

Arqyra jýrektegi asyl aghyn.

Jarymnyng minezindey jaysang ómir,

Arynday bop barady ashynanyn.

 

Qúrt jegen bala qayyng býrindeyin,

Bәri tozdy, men nege býlinbeyin?

Zaty joq aty qalghan aspanyma,

Kólenkeme sýienip kýbirleymin...

 

Kórgende barlyghynyng úzaghanyn,

Qyratta túryp kýndey qyzaramyn.

Qara qúrtyn emdeuge búl qoghamnyn,

Kóz jasymdy qaynatyp túz alamyn.

 

Kýledi miyghynan midy jep mún,

Tóze almas kónilim de endi kóp kýn.

Kórdim men keler kýndi kómirdey kir,

Syghalap jyrtyghynan kókjiyektin...

 

Jasyn da jasyta almas endi jasqap,

Oyanar ór ruhymyz sol bir asqaq.

Jyrlarymdy júmsaymyn sheksizdikke,

Keluge sol bir júpar jeldi bastap.

+

***

 

Balam, әkeng otyzdan asty býgin,

Terek qyldy uaqyt jas shybyghyn.

Kóp boldy essiz qala estirtpedi,

Keudemdegi úlyghan qasqyr ýnin.

 

Án-jyry meken qylghan әr tamyrdy,

Uaqyt qúryqtady tarpang úldy.

Balghyn deming úshyrdy qanshama týn,

Asylyp óleyin degen arqanymdy.

 

Keng dalasyn ansaghan kýlikteyin,

Ketkim keldi keyde artqa búryp moyyn.

Qúsyghyn jegen mastyng súm qalada,

Qanghydym masang tartqan kýshikteyin.

 

Sendey úryp sandaltqan sezimderi,

Ómirge qayta әkelding ózing meni.

Keleshek - kóshege óter jasyl shyraq,

Tek týngi týz mysyqtyng kózinde edi...

 

Uaqyt qayghynyda úrlap býgin,

Qasynda otyzymdy jyrlatty, úlym.

Jasymdy úmytsam da úmytpaspyn,

Baqytymnyng ózinmen qúrdastyghyn.

 

***

 

Balam, men emespin esh qyzgha ghashyq,

Jýrek qoy jýrgen jynys jyrda adasyp.

Anshyday alasúram qughan any,

Shyghyp ketken kóz jetpes shyngha qashyp.

 

Janardy bilem jii jasqa malam,

Elestep túrsa qaytem basqa ghalam?

Mynau qara qoghamda jýrse boldy,

Qasymda basym sýier appaq anan.

 

Jan dosym joq ekenin moyyndaymyn,

Dónkiyip jýrem jalghyz doyyrdayyn.

Aqyndy shengeline ap mynau zaman,

Soghady bir-birine soyyldayyn.

 

 

Anamnan basqa eshkimdi keshirmeymin,

Jylatyp ap jylaymyz nesin keyin?...

Jyljimyn kitaptyng әr jolyna erip,

Shúbatylghan qúmyrsqa kóshindeyin.

 

Balam, men emespin esh qyzgha ghashyq,

Kóp adasam jyr deytin jylghany asyp.

Jazularyn qaldyram jýregimdi

Múng deytin million jyldyq múzgha basyp.

***

Qanday ghajap tamyljyghan týn býgin,

Myng kýna ghoy dep aituda múnlymyn.

Altyn symday bir-birine soghylghan,

Estidim ay sәulesining synghyryn.

 

 

Qos júldyzdyng ghashyqtyqtan janatyn,

Kóz jasymmen jalghasam ba arasyn?

Qalghan týsip kórem kýmis Qús Jolyn

Sheksizdikting túlparynyng taghasyn...

 

Týn ózi iship qoyghan syndy týnegin,

Artady ýnsiz moyynyma aq bilegin.

Aq kiyimdi dәrigerdey aq tamshy,

Tyndap jatyr japyraqtyng jýregin.

 

Alyp taular týsip qalghan tas tisi,

Yrjiady sekildenip mas kisi.

Qanatymen qaghyp keter sәtti búl,

Basyma úshyp qonbasynshy baq qúsy!

Qaladaghy kóshpeliler

Týnde taghy jazyp-jazyp tastadym,

Men oqiyn, bir búryshqa bastaghyn.

Jyldar emes jýzine әjim týsirgen,

Qyry batyp ketken bilem aqshanyn.

 

Kirpikpenen tasty qajap tesemiz ,

Biz – aqynbyz, solay ghúmyr keshemiz.

Shylym shegip alayyqshy,

Týtini

Qalay úshsa, endi solay kóshemiz...

 

Arman qudym ishegimdi shúbatyp,

Yrzamyn ketsin qayda qúlatyp.

Adam týgil,

Talay jaqsy kitapty,

Kótere almay tastap kettim jylatyp.

 

Jýrmin, agha, men esimdi jiya almay,

Kókjiyekke siya almaghan qiyalday.

Aru týgil,

Talay súlu ólendi,

Ókingenmin qayrylyp sýie almay.

Shabyt qana bizge qúshaq ashypty,

Ol barda aqyn kónilin ne jasytty!

Kóship-qonyp jýremiz biz osylay,

Masqaralap túraghy joq baqytty!

 

besik – jyr

(úlym Elshatqa)

Kip-kishkentay jәne sheksiz aspanym,

Men eremin,

Mәngilikke bastaghyn.

Ákeshine ólim ashqan esikti

Besiginmen tirep jauyp tastadyn!

 

Men de sendey aqyn degen balamyn,

Baspanasyz qojasymyn qalanyn.

Tonghaghyndy betime jaq, aq qozym,

Súm ómirden jasyrynyp qalamyn!

 

Bir suyqtyq biyler meni tasqa tәn,

Úlym, saghan bir sәt qúshaq ashpasam.

Tezden taban tirermising

Aldyna,

Jýregimdi tilip-tilip tastasam!

 

Ajal-arqan ýlgirmes em sheship men,

Úlym menin, eger sәl-sәl keshiksen.

Túnshyqqanda ózeninde ómirdin,

Sen qútqardyng qalqyp kelip besikpen!..

 

Almatygha

Apam kelerde...

Altay asyp ketken albyrt qúsynnyn,

Balapanyn kórging keldi... týsindim.

Týni boyy kózimdi ilmey sen keler,

Kóshelerdi kirpigimmen sypyrdym.

 

Búl aragha jatqan joqsyng jay kele,

Jyrlarymdy taldamaymyn, әi, nege?!

Tasyrqasam Ay syrghasyn tagha ghyp,

Tay kýnimde qosyp edi-au bәigege!

 

Týsse-daghy taghdyr deytin tau qúlap,

Qara qazan shaghylmady, sau biraq.

Eng qyzyqty oiynshyghym qantarda,

Kirpigine qatqan sýngi saudyrap...

 

Barushy edik otyn terip ormangha,

Mola bitken qobyzshy edi ol manda.

Bala kýndey tógiledi bal jyrym,

Qozy-qalam sausaghymdy sorghanda.

 

Túrsa úlym alysqa erteng ketem dep,

Qalay tózem senshe buyn bekemdep.

Erte attandy, әkem aqyn bolatyn

Ólim jayly maghan sabaq ótem dep.

 

Ýnim bar ma? Kóreyinshi әn salyp,

Apa, seni shygham kýlip qarsy alyp.

Qala deytin tas qabyrda súraqqa ap,

Jatyr maghan jyrym qayta jan salyp.

 

Ákemdi eske alghanda

Aq mahabbat laulap songhy deminnen,

Sen attanyp ketip eding ómirden.

Kózderimnen kól bop aqqan jas emes,

Balalyghym edi mәngi tógilgen.

 

Seni alysqa alyp ketti bastap Ay,

Anama da syilap núry aq samay.

Qalamyndy sausaghyna balap men,

Qysyp ústap jýrer boldym tastamay.

 

Balalyq-ay oigha oryn bermegen,

Jek kórushi em júrtty seni jerlegen.

Senen qalghan kitaptargha ilestim,

Kózing núry salyp ketken jolmenen.

 

Seni esime salsa betten sýigen kýn,

Kelmeushi edi qanyraghan ýige engim.

Sen astynda jatqannan son, asylym,

Qabirge de erkeleudi ýirendim.

 

Sen syilaghan qos qanatym jayylghan –

Eki agham (Tәnir, sodan aiyrman).

Dóng basynda sen jatqan song baqylap,

Jyghyludy namys kórdim tayymnan.

 

Bir sipatyp alu ýshin basymnan,

Jabyqqanda men qasyna asygham.

Kýzettirdim namysymdy armenen,

Beynendi oiyp tózimdilik tasynan.

 

Eles-dýnie ishine engen esilim,

Kóp saghynsam bere górshi keshirim.

Alasúryp shyngha órlep baramyn,

Esimime ilesken song esimin.

********

 

 

(Jarym Jansayagha)

 

Ne tiler aiyrbasqa keler bir baq,

Sendey erke taghdyrgha kónem, biraq...

Qinalam keyde kýrek ústay almay,

Baylasa sausaghymdy óleng shyrmap.

 

Jeter maghan sening bar syilaghanyn,

Ýy suyq bolghanymen mida jalyn...

Kókiregimde qalghan bir bos әlemdi,

Úlymnyng ýni terbep qinalamyn...

 

Qap-qara qar jaughyzsam nala-múnnan,

Qarghaldaqty kóremin qabaghynnan.

Etigim tesilgende mәz bolasyn,

Jer – anam iyiskedi dep tabanynnan.

 

Qara túyaq ketilip aq shaghylda,

Jýrse de, aitshy, jyrdan aqsadym ba?

Aq jaulyghyn tosasyng túmsyghyma,

Anam jayly týs kórip jatqanymda.

 

Qúiyp ap qiyalyna qorghasyndy,

Qosaghyng búl qoghamgha zorgha sindi.

Týsime engen qyz desem,

Sen ekensin

Týnderde sýrtip jýrgen kóz jasymdy...

***********

 

Jyrlarymda myng jylqy dýrkiredi,

Mezgil de qamay almas mýmkin ony

Shabdolday jýregimdi ýzu ýshin,

Súm ómir meni san jyl silkiledi!

 

Men endi shalqyp kýlip ýirenemin,

Kóktemning gýl – týimesin týimeledim.

Jýzik qyp taghamyn da altyn Aydy,

Mәngilikting qyzyna ýilenemin.

 

Búlqynyp jatyr sansyz býrshik ishten,

Ótedi endigi ómir úmtylyspen

Aynaldyryp alyppyn qara týnge,

Toltyryp kýnderimdi kýrsinispen!

 

Jan jaram bir jazylyp, bir asqynyp,

Qinamas.

Bolady endi túraqtylyq.

Úrpaqty izgilikke bastau ýshin,

Otyram әz izime shuaq qúiyp.

 

Elittirip bir ghajap kýige meni,

Ótedi kýnderimning kýimeleri.

Súm ómir,

Silkileseng silkilegin,

Bәribir qabyldaymyn by dep ony!

*************

Sebebin izdep nesin jýz oilanam,

Kýluden jalyqqanda jylaydy adam.

Jayyn – jyrym qappay jýr qarmaghymdy,

Uaqyttyng ózenin ylaylaghan...

 

Bala kýngi syilaghan asyghym jút,

Qúlata almas tәleyding tasyn úryp...

Qaranghylyq qadaydy qara kózin,

Ishine myng sәulening jasyrynyp...

 

Qanday súlu jymighan jylym – qayghy,

Ertegi aitar bir búlaq – búrym jayly...

Túlparlardyng taghasy tasqa úrylsa,

Jalghan tarih qúlaghy shuyldaydy...

 

Kóz jasynda million jyl sebelegen,

Jýzip jýr Núh әli de kememenen...

Ruhym esengirer,

«Tas dәuiri»

Tas binamen túrmastay shegelegen...

 

Qalam úshy qiyaldy qansyratyp,

Jabyghyp jatyr taghy jan shúbartyp...

Raushan gýlge tamsa eken deymin,

Janardaghy eng songhy tamshy – uaqyt...

**************

Ótip jatyr, ótip jatyr úry kýn,

Órip kelem jyrdyng úzyn búrymyn.

Jerge enkeyse enkeyer tek Kýn anau,

Sherli aqynnyng tamyzugha shylymyn.

 

Janqa qúrly kórmes meni oi-aghyn,

Túnshyghamyn,

Ári birden toyamyn...

Qara týnge (belgi qalsyn)

Ájimdi

Mandayymdy basyp-basyp qoyamyn...

 

Ángimening arysyn da, berisin,

Aytpashy, dos,

Bar edi onda ne isim?!

Belbeu qylyp buynamyn belime,

Jol – jylannyng sypyryp ap terisin...

 

Jyr – mahabbat bitse ýmitti ýtir qyp,

Kóp aldandyq

Úttyq әri útyldyq...

Jastyq shaqtyng kórip qalam jarqylyn,

Shylymymnan shyqqan kezde týtin – búlt...

 

Qús  – janymdy aidahargha arbatyp,

Jýrmin...

Ketsem mәngilikke jalghasyp...

Qiyal – jebe,

Kempirqosaq sadaqpen

Oy aulaymyn kók aspangha samghatyp

 

 

Maqpal týn mastyghy

 

Úrany bolghan emes úlylyqtyn,

Men ony kóp oilanyp býgin úqtym.

Kóshede túrdym úzaq qys týnine

Demimmen jyryn jazyp jylylyqtyn.

 

Mastanam manday terge qarap men de,

Sol bolar shattyq deytin sharap keyde.

Janymnyng jana jylyn úqtyrghany-ay,

Án salyp jýrek úrghan saghat – keude...

 

Týsinbes dep jaulasyp janashyrmen,

Byldyrlap jýrippin ghoy bala tilmen.

Kórdim men Ay bop jýzgen armanymdy,

Jarymnyng janarynday qara týnnen.

 

Kóp ótpey kóktem keler osyny oilap,

Jatyr ghoy kónilimning qúsy toylap.

Súlu su kesteleydi keng ólkemdi

Taghylghan sausaghyna kópir – oimaq...

 

Pәk dýniye, sәbiydey bastyrylghan

Jabyqpa!

Basym ketpes jastyghynnan.

Júldyzdyng núry singen aq qaryn jep,

Ayygham maqpal týnning mastyghynan...

 

 

JÝREKTEN AQQAN JÚLDYZDAR

 

Qalau Sәlemetbayúly 1983 jyly dýniyege kelgen. Aqyn, audarmashy. Ólenderi respublikalyq merzimdi BAQ betterinde jariyalanyp túrady. Aghylshyn tilinen Rabindranat Tagor, Emily Dikinson syndy aqyndardy audarghan.

 

Soqyr sóz

 

Ansarym alanda jýr aq borandy,

Áy, Ómir!

Ayyra alman aq-qarandy.

Soqyr sóz jolgha shyghyp bara jatyr,

Týrtkilep qalam úshy aq qaghazdy...

Ómirde adam joqtay menen ózge,

Qúbynyng qúmy kósher kenezeme...

Qúmyrada ósken gýl әldeneni,

Oylaydy basyn sýiep terezege...

Aghashtar qúigha batqan balalarday,

Ansaydy-au,

Asyr salar dala qanday!

Dirildep tona berer elektr sham,

Ózi shashqan shuaqqa orana almay...

Ómirde erkindik bar, sirә, nendey,

Qús joly kisendeuli bilegimdey...

Artyq zat siyaqtanam,

Qúltemirge

Salynghan adamzattyng jýregindey...

 

Embesten ýmit ýrpin ezile bir,

Kónilim, kóp kókimey «ózine» kir...

Týsimde jýrem ylghy qúzghyn aulap,

Qúyam dep soqyr Sózding kózine núr...

***

Men sirә myngha keldim, jýzge keldim,

Sharshadym, dosym, meni izdemegin.

Tamshyda tilemeytin tandayyna,

Targhyl tarlan qúmdardyng dúzgeni edim.

 

Jylasada tileytin jylangha baq,

Úryldy qara tasqa mynau qabaq.

Eliktep tughan jerding taularyna,

Aldym erte samaydy qyraugha orap.

 

Tabady myng qayghydan myatty kim,

Jarqyn jas dәurenime úyattymyn.

Emis-emis keledi keyde esime,

Bir kezde ghashyq bolghan syaqtymyn...

 

Adasyp búla dәren baqta qalghan,

Jan dosym, men syrmdy aqtara alman.

Agharghan juregimning shashy syndy,

Keudeme úyalaydy appaq arman.

***

Shashym mening nege erte agharghan,

Kim biledi shaghym shyghar tazarghan?

Armanmdy qaytam asa tayaq qyp,

Bólke tabu ýshin barghan bazardan.

 

Týziu jolmen barad halyq adasyp,

Tek týimedey tengelerge talasyp.

Úmyt qylghan shyn qúmartyp qaraudy,

Qap-qara shang sinip qalghan qarashyq.

 

Lashyqtargha bet týzeydy sol qalyn,

Otyn jaghyp otyr deysing onda kim?

Tym úzaq qol alysqan bolyp jyltamyn,

Qatyp qalghan qalqa qyzdyng qoldaryn.

 

Ayauly altyn sarayyna asyqqan,

Barady ane óqnkey sary basyp pan.

Kókbórini it eken dep jýr halyq,

Týnde kelip as izdegen qoqystan.

***

Sekirgende bastan songhy seri kýn,

Izdemeydi,

          izderdeysing meni kim?.

Janardaghy ishse songhy jasymdy,

Ay sәulesi malyp mamyq erinin.

 

Sónip qalsa jýregimdi jegen ot,

Qimasym joq, maghan basqa ne kerek?.

Kómkerse edi ashyq qalghan kózimdi,

Úshyp kelip egiz eki kóbelek.

 

Qayghy basym mende ejelden az ýmit,

Saghym ghana bar tapqanym sablyp.

Arqam tiygen japyraqqa jap-jasyl,

Júrek syrym qalsa sonda jazlyp.

 

Belgisizdeu ayaghy da basy men,

Jyl sanaudan aryda ótken ghasyr em.

Japyraqta qalghan solbir jazbalar,

Óship ketse júldyzdardyng jasymen...

***

Ózin opat qylatyn otty izdegen,

Qariyalar Qalaudy joq pa izdegen?

Qasiyetti әjiminen qamal salyp,

Qarttyqty jýrekke olar jetkizbegen.

 

Qol baqqan qozyqaday kóshke ergen,

Oralyp etekterge ósken em men.

Úrshyghyn iyirumen ónegenin,

Ájeler kónilderdi kestelegen.

 

Qúldyrandap qúlyn bop myng kisinep,

Tasyghan qyzdar túnyq sudy iship ek.

Eminip jatatúghyn erke búlaq,

Ózinen móldir kózden sýigisi kep.

 

Júlmastan ayap shópti jasyl әr týp,

Shalghynda asyr saldyq, asyq atyp.

Arqardyng asyghynday qatal taghdyr,

Bizdi de úryp jiberdi-au shashyratyp...

 

Adasqan qatal zaman qorymynda,

Úlyndy bastap ketti joly qúmgha.

Ólenmen órnekteumen óter ómir,

Auyldy ansap joq býgin orynynda.

***

Tuary anyq aspannyng ashylar kýn,

Arqyra jýrektegi asyl aghyn.

Jarymnyng minezindey jaysang ómir,

Arynday bop barady ashynanyn.

 

Qúrt jegen bala qayyng býrindeyin,

Bәri tozdy, men nege býlinbeyin?

Zaty joq aty qalghan aspanyma,

Kólenkeme sýienip kýbirleymin...

 

Kórgende barlyghynyng úzaghanyn,

Qyratta túryp kýndey qyzaramyn.

Qara qúrtyn emdeuge búl qoghamnyn,

Kóz jasymdy qaynatyp túz alamyn.

 

Kýledi miyghynan midy jep mún,

Tóze almas kónilim de endi kóp kýn.

Kórdim men keler kýndi kómirdey kir,

Syghalap jyrtyghynan kókjiyektin...

 

Jasyn da jasyta almas endi jasqap,

Oyanar ór ruhymyz sol bir asqaq.

Jyrlarymdy júmsaymyn sheksizdikke,

Keluge sol bir júpar jeldi bastap.

***

Balam, әkeng otyzdan asty býgin,

Terek qyldy uaqyt jas shybyghyn.

Kóp boldy essiz qala estirtpedi,

Keudemdegi úlyghan qasqyr ýnin.

 

Án-jyry meken qylghan әr tamyrdy,

Uaqyt qúryqtady tarpang úldy.

Balghyn deming úshyrdy qanshama týn,

Asylyp óleyin degen arqanymdy.

 

Keng dalasyn ansaghan kýlikteyin,

Ketkim keldi keyde artqa búryp moyyn.

Qúsyghyn jegen mastyng súm qalada,

Qanghydym masang tartqan kýshikteyin.

 

Sendey úryp sandaltqan sezimderi,

Ómirge qayta әkelding ózing meni.

Keleshek - kóshege óter jasyl shyraq,

Tek týngi týz mysyqtyng kózinde edi...

 

Uaqyt qayghynyda úrlap býgin,

Qasynda otyzymdy jyrlatty, úlym.

Jasymdy úmytsam da úmytpaspyn,

Baqytymnyng ózinmen qúrdastyghyn.

***

Balam, men emespin esh qyzgha ghashyq,

Jýrek qoy jýrgen jynys jyrda adasyp.

Anshyday alasúram qughan any,

Shyghyp ketken kóz jetpes shyngha qashyp.

 

Janardy bilem jii jasqa malam,

Elestep túrsa qaytem basqa ghalam?

Mynau qara qoghamda jýrse boldy,

Qasymda basym sýier appaq anan.

 

Jan dosym joq ekenin moyyndaymyn,

Dónkiyip jýrem jalghyz doyyrdayyn.

Aqyndy shengeline ap mynau zaman,

Soghady bir-birine soyyldayyn.

 

Anamnan basqa eshkimdi keshirmeymin,

Jylatyp ap jylaymyz nesin keyin?...

Jyljimyn kitaptyng әr jolyna erip,

Shúbatylghan qúmyrsqa kóshindeyin.

 

Balam, men emespin esh qyzgha ghashyq,

Kóp adasam jyr deytin jylghany asyp.

Jazularyn qaldyram jýregimdi

Múng deytin million jyldyq múzgha basyp.

***

Qanday ghajap tamyljyghan týn býgin,

Myng kýna ghoy dep aituda múnlymyn.

Altyn symday bir-birine soghylghan,

Estidim ay sәulesining synghyryn.

 

Qos júldyzdyng ghashyqtyqtan janatyn,

Kóz jasymmen jalghasam ba arasyn?

Qalghan týsip kórem kýmis Qús Jolyn

Sheksizdikting túlparynyng taghasyn...

 

Týn ózi iship qoyghan syndy týnegin,

Artady ýnsiz moyynyma aq bilegin.

Aq kiyimdi dәrigerdey aq tamshy,

Tyndap jatyr japyraqtyng jýregin.

 

Alyp taular týsip qalghan tas tisi,

Yrjiady sekildenip mas kisi.

Qanatymen qaghyp keter sәtti búl,

Basyma úshyp qonbasynshy baq qúsy!

 

Qaladaghy kóshpeliler

Týnde taghy jazyp-jazyp tastadym,

Men oqiyn, bir búryshqa bastaghyn.

Jyldar emes jýzine әjim týsirgen,

Qyry batyp ketken bilem aqshanyn.

 

Kirpikpenen tasty qajap tesemiz ,

Biz – aqynbyz, solay ghúmyr keshemiz.

Shylym shegip alayyqshy,

Týtini

Qalay úshsa, endi solay kóshemiz...

 

Arman qudym ishegimdi shúbatyp,

Yrzamyn ketsin qayda qúlatyp.

Adam týgil,

Talay jaqsy kitapty,

Kótere almay tastap kettim jylatyp.

 

Jýrmin, agha, men esimdi jiya almay,

Kókjiyekke siya almaghan qiyalday.

Aru týgil,

Talay súlu ólendi,

Ókingenmin qayrylyp sýie almay.

Shabyt qana bizge qúshaq ashypty,

Ol barda aqyn kónilin ne jasytty!

Kóship-qonyp jýremiz biz osylay,

Masqaralap túraghy joq baqytty!

 

Besik – jyr

(úlym Elshatqa)

Kip-kishkentay jәne sheksiz aspanym,

Men eremin,

Mәngilikke bastaghyn.

Ákeshine ólim ashqan esikti

Besiginmen tirep jauyp tastadyn!

 

Men de sendey aqyn degen balamyn,

Baspanasyz qojasymyn qalanyn.

Tonghaghyndy betime jaq, aq qozym,

Súm ómirden jasyrynyp qalamyn!

 

Bir suyqtyq biyler meni tasqa tәn,

Úlym, saghan bir sәt qúshaq ashpasam.

Tezden taban tirermising

Aldyna,

Jýregimdi tilip-tilip tastasam!

 

Ajal-arqan ýlgirmes em sheship men,

Úlym menin, eger sәl-sәl keshiksen.

Túnshyqqanda ózeninde ómirdin,

Sen qútqardyng qalqyp kelip besikpen!..

 

Almatygha apam kelerde...

Altay asyp ketken albyrt qúsynnyn,

Balapanyn kórging keldi... týsindim.

Týni boyy kózimdi ilmey sen keler,

Kóshelerdi kirpigimmen sypyrdym.

 

Búl aragha jatqan joqsyng jay kele,

Jyrlarymdy taldamaymyn, әi, nege?!

Tasyrqasam Ay syrghasyn tagha ghyp,

Tay kýnimde qosyp edi-au bәigege!

 

Týsse-daghy taghdyr deytin tau qúlap,

Qara qazan shaghylmady, sau biraq.

Eng qyzyqty oiynshyghym qantarda,

Kirpigine qatqan sýngi saudyrap...

 

Barushy edik otyn terip ormangha,

Mola bitken qobyzshy edi ol manda.

Bala kýndey tógiledi bal jyrym,

Qozy-qalam sausaghymdy sorghanda.

 

Túrsa úlym alysqa erteng ketem dep,

Qalay tózem senshe buyn bekemdep.

Erte attandy, әkem aqyn bolatyn

Ólim jayly maghan sabaq ótem dep.

 

Ýnim bar ma? Kóreyinshi әn salyp,

Apa, seni shygham kýlip qarsy alyp.

Qala deytin tas qabyrda súraqqa ap,

Jatyr maghan jyrym qayta jan salyp.

 

Ákemdi eske alghanda

Aq mahabbat laulap songhy deminnen,

Sen attanyp ketip eding ómirden.

Kózderimnen kól bop aqqan jas emes,

Balalyghym edi mәngi tógilgen.

 

Seni alysqa alyp ketti bastap Ay,

Anama da syilap núry aq samay.

Qalamyndy sausaghyna balap men,

Qysyp ústap jýrer boldym tastamay.

 

Balalyq-ay oigha oryn bermegen,

Jek kórushi em júrtty seni jerlegen.

Senen qalghan kitaptargha ilestim,

Kózing núry salyp ketken jolmenen.

 

Seni esime salsa betten sýigen kýn,

Kelmeushi edi qanyraghan ýige engim.

Sen astynda jatqannan son, asylym,

Qabirge de erkeleudi ýirendim.

 

Sen syilaghan qos qanatym jayylghan –

Eki agham (Tәnir, sodan aiyrman).

Dóng basynda sen jatqan song baqylap,

Jyghyludy namys kórdim tayymnan.

 

Bir sipatyp alu ýshin basymnan,

Jabyqqanda men qasyna asygham.

Kýzettirdim namysymdy armenen,

Beynendi oiyp tózimdilik tasynan.

 

Eles-dýnie ishine engen esilim,

Kóp saghynsam bere górshi keshirim.

Alasúryp shyngha órlep baramyn,

Esimime ilesken song esimin.

***

(Jarym Jansayagha)

Ne tiler aiyrbasqa keler bir baq,

Sendey erke taghdyrgha kónem, biraq...

Qinalam keyde kýrek ústay almay,

Baylasa sausaghymdy óleng shyrmap.

 

Jeter maghan sening bar syilaghanyn,

Ýy suyq bolghanymen mida jalyn...

Kókiregimde qalghan bir bos әlemdi,

Úlymnyng ýni terbep qinalamyn...

 

Qap-qara qar jaughyzsam nala-múnnan,

Qarghaldaqty kóremin qabaghynnan.

Etigim tesilgende mәz bolasyn,

Jer – anam iyiskedi dep tabanynnan.

 

Qara túyaq ketilip aq shaghylda,

Jýrse de, aitshy, jyrdan aqsadym ba?

Aq jaulyghyn tosasyng túmsyghyma,

Anam jayly týs kórip jatqanymda.

 

Qúiyp ap qiyalyna qorghasyndy,

Qosaghyng búl qoghamgha zorgha sindi.

Týsime engen qyz desem,

Sen ekensin

Týnderde sýrtip jýrgen kóz jasymdy...

***

Jyrlarymda myng jylqy dýrkiredi,

Mezgil de qamay almas mýmkin ony

Shabdolday jýregimdi ýzu ýshin,

Súm ómir meni san jyl silkiledi!

 

Men endi shalqyp kýlip ýirenemin,

Kóktemning gýl – týimesin týimeledim.

Jýzik qyp taghamyn da altyn Aydy,

Mәngilikting qyzyna ýilenemin.

 

Búlqynyp jatyr sansyz býrshik ishten,

Ótedi endigi ómir úmtylyspen

Aynaldyryp alyppyn qara týnge,

Toltyryp kýnderimdi kýrsinispen!

 

Jan jaram bir jazylyp, bir asqynyp,

Qinamas.

Bolady endi túraqtylyq.

Úrpaqty izgilikke bastau ýshin,

Otyram әz izime shuaq qúiyp.

 

Elittirip bir ghajap kýige meni,

Ótedi kýnderimning kýimeleri.

Súm ómir,

Silkileseng silkilegin,

Bәribir qabyldaymyn by dep ony!

***

Sebebin izdep nesin jýz oilanam,

Kýluden jalyqqanda jylaydy adam.

Jayyn – jyrym qappay jýr qarmaghymdy,

Uaqyttyng ózenin ylaylaghan...

 

Bala kýngi syilaghan asyghym jút,

Qúlata almas tәleyding tasyn úryp...

Qaranghylyq qadaydy qara kózin,

Ishine myng sәulening jasyrynyp...

 

Qanday súlu jymighan jylym – qayghy,

Ertegi aitar bir búlaq – búrym jayly...

Túlparlardyng taghasy tasqa úrylsa,

Jalghan tarih qúlaghy shuyldaydy...

 

Kóz jasynda million jyl sebelegen,

Jýzip jýr Núh әli de kememenen...

Ruhym esengirer,

«Tas dәuiri»

Tas binamen túrmastay shegelegen...

 

Qalam úshy qiyaldy qansyratyp,

Jabyghyp jatyr taghy jan shúbartyp...

Raushan gýlge tamsa eken deymin,

Janardaghy eng songhy tamshy – uaqyt...

***

Ótip jatyr, ótip jatyr úry kýn,

Órip kelem jyrdyng úzyn búrymyn.

Jerge enkeyse enkeyer tek Kýn anau,

Sherli aqynnyng tamyzugha shylymyn.

 

Janqa qúrly kórmes meni oi-aghyn,

Túnshyghamyn,

Ári birden toyamyn...

Qara týnge (belgi qalsyn)

Ájimdi

Mandayymdy basyp-basyp qoyamyn...

 

Ángimening arysyn da, berisin,

Aytpashy, dos,

Bar edi onda ne isim?!

Belbeu qylyp buynamyn belime,

Jol – jylannyng sypyryp ap terisin...

 

Jyr – mahabbat bitse ýmitti ýtir qyp,

Kóp aldandyq

Úttyq әri útyldyq...

Jastyq shaqtyng kórip qalam jarqylyn,

Shylymymnan shyqqan kezde týtin – búlt...

 

Qús  – janymdy aidahargha arbatyp,

Jýrmin...

Ketsem mәngilikke jalghasyp...

Qiyal – jebe,

Kempirqosaq sadaqpen

Oy aulaymyn kók aspangha samghatyp

 

 

Maqpal týn mastyghy

 

Úrany bolghan emes úlylyqtyn,

Men ony kóp oilanyp býgin úqtym.

Kóshede túrdym úzaq qys týnine

Demimmen jyryn jazyp jylylyqtyn.

 

Mastanam manday terge qarap men de,

Sol bolar shattyq deytin sharap keyde.

Janymnyng jana jylyn úqtyrghany-ay,

Án salyp jýrek úrghan saghat – keude...

 

Týsinbes dep jaulasyp janashyrmen,

Byldyrlap jýrippin ghoy bala tilmen.

Kórdim men Ay bop jýzgen armanymdy,

Jarymnyng janarynday qara týnnen.

 

Kóp ótpey kóktem keler osyny oilap,

Jatyr ghoy kónilimning qúsy toylap.

Súlu su kesteleydi keng ólkemdi

Taghylghan sausaghyna kópir – oimaq...

 

Pәk dýniye, sәbiydey bastyrylghan

Jabyqpa!

Basym ketpes jastyghynnan.

Júldyzdyng núry singen aq qaryn jep,

Ayygham maqpal týnning mastyghynan...